Υπάρχει μια διαρθρωτική μεταρρύθμιση η οποία θα καθορίσει την επιτυχία όλων των υπόλοιπων: η δυνατότητά μας να αλλάξουμε τρόπο σκέψης, επισημαίνει ο υπουργός Εσωτερικών Τ. Γιαννίτσης, προσθέτοντας: «Για τη σημερινή κατάντια μας ας μην ψάχνουμε στην Ευρώπη. Ας κοιτάξουμε μια φορά στον καθρέφτη»...
Τι είναι τελικά η κυβέρνηση Παπαδήμου; Προσωρινή; Ειδικού σκοπού; Πώς εκτιμάτε την πορεία της; Η κυβέρνηση Παπαδήμου ανέλαβε κάτω από δραματικές συνθήκες, γνωρίζοντας ότι το στοίχημα που της ανατέθηκε να κερδίσει ήταν εθνικό και οι πιθανότητες επιτυχίας άγνωστες. Δέχθηκε όμως, γιατί δεν θεώρησε ότι είχε δικαίωμα να αρνηθεί. Ο κεντρικός στόχος που κυριαρχούσε ήταν ένας και μόνος: πώς θα αποφευχθεί μια χρεοκοπία που θα κατέστρεφε εθνικά όνειρα, θα πλήγωνε την εθνική αυτοπεποίθηση και θα άνοιγε την πόρτα σε πολλές πολιτικά ανεύθυνες και αντι-ευρωπαϊκές δυνάμεις και ιδέες. Όταν ολοκληρώσει τη θητεία της θα έχει λειτουργήσει ως γέφυρα, ως μια καλύτερη αφετηρία για την επόμενη κυβέρνηση. Η επιτυχία της θα κριθεί από αυτά. Για την ώρα δίνει μια μακρά και θεμελιακή για τη χώρα μάχη.
Θα πάμε για εκλογές; Μήπως είναι αναγκαία η παράταση της θητείας της και ένα πιο αποτελεσματικό σχήμα λειτουργίας; Αυτό που πολιτικά έχει σημασία, πριν ή μετά τις εκλογές, είναι με ποιο τρόπο δεν θα είμαστε για άλλη μια φορά χαμένοι. Το αν είναι αναγκαία μια παράταση δεν μπορώ να το πω εγώ, ούτε μπορεί να λεχθεί σήμερα, θα το δείξει η πραγματικότητα. Τώρα, το αν θα εξαντλούμαστε μέχρι να γίνουν οι εκλογές στο να διαχειριζόμαστε την τραγικότητα των στιγμών παρέα με το ερώτημα των εκλογών ή αν θα διαχειριζόμαστε την τραγικότητα των συνθηκών μας έπειτα από εκλογές είναι παρακμιακό δίλημμα.
Ήταν το μνημόνιο σανίδα σωτηρίας για τη χώρα ή κατάρα; Όταν ξεσπά κρίση, διαμορφώνεις έναν πολεμικό σχεδιασμό. Σχεδιάζεις τι θα κάνεις στα επόμενα 4-5 χρόνια στα κεντρικά προβλήματα: δημοσιονομικά, απασχόληση - ανεργία, επενδύσεις, ανταγωνιστικότητα, κοινωνικά. Έτσι, κυβέρνηση και κοινωνία ξέρουν πού και πώς θα βαδίσουν. Η κρίση ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2007 και το μνημόνιο ήρθε την άνοιξη του 2010. Το μνημόνιο είναι ένα σχέδιο ενάντια στην κρίση, με αρκετά σωστά και αρκετές αδυναμίες. Ας δούμε και πώς το εφαρμόσαμε! Όταν δεν είσαι αποφασισμένος να συγκρουστείς πολιτικά με τα προβλήματα, πληρώνεις ένα τίμημα.
PSI και έγκριση δανειακής σύμβασης – ή νέο μνημόνιο, κατά ορισμένους. Συμβολισμοί που κρύβουν μεγάλες εντάσεις και πιθανές κοινωνικές εκρήξεις. Μήπως τελικά υπάρχει άλλος δρόμος; Μήπως η επιστροφή στη δραχμή θα είναι η αναπόφευκτη κατάληξη μιας αδιέξοδης πορείας; Πάντα υπάρχει άλλος δρόμος και αδιέξοδες πορείες, όταν ισχυρές δυνάμεις πετυχαίνουν να χειραγωγήσουν για όφελός τους την αφέλεια ή την άγνοια. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές κοινωνικές δυνάμεις έτοιμες να δώσουν τη μάχη για ένα καλύτερο μέλλον της χώρας τους – της χώρας μας. Υπάρχουν και δυνάμεις που προσφέρουν ως όραμα εφιαλτικές προοπτικές. Δυνάμεις, που για δεκαετίες εμπόδισαν κάθε ιδέα αλλαγής και εξακολουθούν να έχουν τις ίδιες χρεοκοπημένες αντιλήψεις που έριξαν τη κοινωνική συνοχή και την οικονομία μας στα γόνατα. Σημαία τους είναι η επιστροφή στη δραχμή και τα υπόγεια της πολιτικής.
Είναι λύση η μείωση των μισθών και η κατάργηση του 13ου-14ου μισθού στη φάση αυτή για τη χώρα; Δεν θα μπω σε ένα θέμα που είναι αντικείμενο κρίσιμων διαπραγματεύσεων. Θα σημειώσω μόνο ότι η συζήτηση διεξάγεται στα ίδια χνάρια με τη συζήτηση για το ασφαλιστικό δέκα χρόνια πριν. Τι σημαίνει ανταγωνιστικότητα, οι σοβαρές μειώσεις μισθών και η ανεργία που συντελέστηκαν, αλλά και πολλά προβλήματα που υπάρχουν, είναι ψιλά ή άγνωστα γράμματα για όσους δογματίζουν από τη μια πλευρά ή την άλλη.
Η ανεργία θεριεύει και η ρευστότητα είναι άφαντη. Πείτε μου αν μπορεί να ελπίζει έτσι η χώρα σε ανάκαμψη... Προφανώς όχι. Ούτε όμως και με τυχάρπαστες συνταγές. Είναι ορατό, όμως, ότι μας λείπουν οι κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης και πρέπει να τις δημιουργήσουμε. Μεσοπρόθεσμα, η επιτυχία των πολιτικών σταθεροποίησης θα συν-καθορίζεται από την ικανότητά μας να δημιουργούμε ανάπτυξη. Χρειαζόμαστε συνεπείς και στοχευμένες πολιτικές από κράτος και επιχειρηματικό τομέα για την ενίσχυση της παραγωγικότητας, τη διεύρυνση της παραγωγικής μας βάσης με νέα προϊόντα και υπηρεσίες, την εισαγωγή οργανωτικών, θεσμικών και ποιοτικών αλλαγών ή την επίτευξη λειτουργικών βελτιώσεων στο εσωτερικό των επιχειρήσεων. Δεν μπορώ να περάσω σε λεπτομέρειες. Ωστόσο, θέλω να τονίσω ότι υπάρχει μια διαρθρωτική μεταρρύθμιση η οποία θα καθορίσει την επιτυχία όλων των υπόλοιπων: τη δυνατότητά μας να αλλάξουμε τρόπο σκέψης, να υιοθετήσουμε μια ευέλικτη προσέγγιση απέναντι στις προκλήσεις και να ενεργούμε με πνεύμα πραγματιστικό.
Έχετε δηλώσει πρόσφατα στη Βουλή ότι «μέσα στην κοινωνία μας έχουν ιδεολογικοποιηθεί καταστροφικές εμμονές». Επιμένετε στη θέση αυτή; Ναι. Έχει ιδεολογικοποιηθεί –ώστε να νομιμοποιείται στα μάτια κοινωνικών τμημάτων– ένα ολόκληρο πλέγμα πολιτικών οι οποίες δήθεν ωφελούν ευρύτατα στρώματα, ενώ κατ’ επανάληψη οι επιλογές αυτές έχουν στραφεί εναντίον του απλού κόσμου και της χώρας δημιουργώντας έναν όλο και σκληρότερο λογαριασμό, τον οποίο ο κόσμος αυτός κάποια στιγμή πληρώνει σκληρά. Για δεκαετίες αποδεχτήκαμε να προχωράμε μια εύκολη και ανέμελη πορεία, μεταθέτοντας το λογαριασμό στο μέλλον, σε βάρος των νέων γενεών αλλά και των εαυτών μας. Ένα λογαριασμό που δημιουργεί ισχυρές νέες ανισότητες. Στην ουσία, μέσα από τα συνεχή χρέη, με απίστευτη απληστία αποσπούσαμε από το μέλλον ό,τι μπορούσαμε προκειμένου να χαρούμε ένα καλύτερο σήμερα, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι ήμασταν έξυπνοι, ικανοί, παραγωγικοί. Ήμασταν σίγουρα όλα αυτά, απλώς όχι όσο νομίζαμε.
Το 2001, ως υπουργός στην κυβέρνηση Σημίτη, προτείνατε αλλαγές στο ασφαλιστικό που πολεμήθηκαν και τελικά ματαιώθηκαν. Πού θα ήμασταν σήμερα αν αυτές οι προτάσεις είχαν υιοθετηθεί; Εκεί που θα είμαστε αύριο, αν κατανοήσουμε τι πρέπει να κάνουμε σήμερα προκειμένου να μην επαναληφθεί η ιστορία του ασφαλιστικού σε άλλα κρίσιμα θέματα που ζούμε.
Τι θα γίνει με τη «μαύρη τρύπα» στα οικονομικά των κομμάτων; Πού τα οδηγεί η υπερχρέωσή τους; Πώς μπορούν κόμματα καταχρεωμένα και με «τίτλους» κακοδιαχείρισης να επαγγέλλονται την ορθή διαχείριση των οικονομικών της χώρας και τη σωτηρία της; Και, εντέλει, γιατί χρηματοδοτούνται από το κράτος, και μάλιστα με περισσότερα χρήματα το 2011 απ’ ό,τι το 2010; Το θέμα είναι υπαρκτό, αλλά δεν θα αντιμετωπιστεί με λαϊκίστικο τρόπο ή με όρους πολιτικού εντυπωσιασμού. Τα κόμματα είναι θεσμοί της δημοκρατίας και χρηματοδοτούνται σε όλες τις χώρες. Αδυναμίες, υπερβολές, αστοχίες ή παθογένειες πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ζήτησα να ξεκινήσει μια διαδικασία στο πλαίσιο της Βουλής και περιμένω να δω αν θα οδηγήσει σε προτάσεις για αλλαγές. Αν ναι, είμαι έτοιμος να κινηθώ νομοθετικά. Αν όχι, το θέμα θα παραμείνει για την επόμενη κυβέρνηση. Σε αλλαγές δεν μπορώ να προχωρήσω χωρίς κοινοβουλευτικές συναινέσεις. Ούτε θα το «παίξω» συγκρουσιακά για να κάνω τον αρεστό στην κοινή γνώμη. Φυσικά, θα έχω τις απόψεις μου.
Έχει η Ευρώπη μέλλον, αλλά και η Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη; Το ευρωπαϊκό σύστημα έχει δεκαετίες ζωής και επιτυχιών. Στην πορεία του είχε τεράστια αποτελέσματα, αλλά και αποτυχίες ή προβλήματα, όπως η σημερινή κρίση. Αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν δημιουργικά και συνθετικά. Η επιτυχία των προσπαθειών μας, όπως και των άλλων χωρών σε κρίση, εξαρτάται από εμάς, αλλά και από τις στρατηγικές της Ευρωζώνης. Μετά από τρία χρόνια, με δοκιμές και λάθη σε ένα ασταθές περιβάλλον, η ηγεσία της Ευρώπης οφείλει να αδράξει την ευκαιρία και να θέσει σε νέα πορεία την Ευρωζώνη. Αυτό θα είναι προς όφελος της Ευρώπης, των χωρών σε κρίση και του ίδιου του παγκόσμιου συστήματος. Η Ελλάδα μπορεί να επιλέξει αν θα πορευτεί έξω ή μέσα στην Ευρώπη. Κάθε επιλογή έχει θεμελιακές συνέπειες. Ας θυμόμαστε, όμως, ότι στην ιστορία μας προχωρήσαμε όταν συνδεθήκαμε με τον ευρωπαϊκό περίγυρό μας και όχι όταν απομονωθήκαμε. Και για τη σημερινή κατάντια μας, ας μην ψάχνουμε στην Ευρώπη. Ας κοιτάξουμε μια φορά στον καθρέφτη. Η αλήθεια είναι οδυνηρή, αλλά είναι και κάθαρση για να προχωρήσουμε διαφορετικά.
