Ο εγγονός του στρατηγού Τζεμάλ. Ενός εκ της τριανδρίας της επανάστασης των Νεοτούρκων, ο Χασάν Τζεμάλ, δημοσιογράφος στα εβδομήντα του και βάλε, πρώην διευθυντής της κεμαλικής «Τζουμχουριέτ» και νυν συντονιστής της ευρωπαϊστικής-προοδευτικής ιστοσελίδας Τ24, έγραψε με άμεσο κίνδυνο για την ασφάλειά του πως το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ήταν κάτι σαν τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ από τους Ναζί. Μία προβοκάτσια, δηλαδή. Από εκεί ορμώμενη η γερμανική «Die Welt» διερωτάται στο φύλλο της Δευτέρας που μας πέρασε, αν το πραξικόπημα ήταν στημένο.
Πριν από ενενήντα χρόνια, το 1926, ο Κεμάλ Ατατούρκ επισκεπτόταν με τρένο τη Σμύρνη. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού πληροφορήθηκε πως εξυφαίνετο συνωμοσία εναντίον του. Αποβιβάστηκε αμέσως και επέστρεψε στο στρατηγείο του. Την επομένη διέταξε να στηθούν τα περίφημα «Δικαστήρια της Ελευθερίας» τα οποία με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς δικαίωμα έφεσης καταδίκαζαν τους πολιτικούς του αντιπάλους. Δεκάδες χιλιάδες απαγχονίστηκαν, φυλακίστηκαν, εξαφανίστηκαν. Στην ιστορία η εξέλιξη αυτή καταγράφηκε ως «Η υπόθεση της Σμύρνης». Με άλλοθι τη συνωμοσία κάποιων στρατιωτικών, ο Κεμάλ «καθάρισε» για δεκαετίες το πολιτικό τοπίο στην Τουρκία επιβάλλοντας τη σιδηρά πυγμή του.
Ενενήντα χρόνια μετά ο Ταγίπ Ερντογάν, με άλλοθι ένα αποτυχημένο πραξικόπημα μιας ομάδας στρατιωτικών, επιβάλλει τη δική του «Υπόθεση» αφήνοντάς τη να εξελιχθεί, προσλαμβάνοντας γιγαντιαίες διαστάσεις, σε ένα αντιπραξικόπημα. Μέσα σε δύο εικοσιτετράωρα παύτηκε από τα καθήκοντά του το ένα τρίτο των δικαστών και εισαγγελέων της χώρας. Σε σύνολο 14.000 εκδίωχτηκαν περί τις 4.000 δικαστές και εισαγγελείς. Έως και τη Δευτέρα το βράδυ παύτηκαν 5.000 υπάλληλοι του Υπουργείου Εσωτερικών με λίστες προγραφών οι οποίες προφανώς ήταν έτοιμες από καιρό.
Πάνω από 5.000 στρατιώτες και στρατιωτικοί συνελήφθησαν από τα χαράματα του Σαββάτου έως και τη Δευτέρα το βράδυ. Οι νεκροί ξεπέρασαν μέχρι στιγμής τους 300 και οι τραυματίες τους 1.500. Οι 208 νεκροί θεωρούνται από τον Ερντογάν ως μάρτυρες. Οι υπόλοιποι είναι προδότες.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες έχουν συλληφθεί περί τους 50 επιχειρηματίες. Η Κεντρική Τράπεζα από τη Δευτέρα το πρωί στηρίζει με νύχια και με δόντια την τουρκική λίρα ρίχνοντας αφειδώς κεφάλαια στην αγορά. Μέχρι πότε;
Το ξημέρωμα του Σαββάτου βρήκε την κοσμική Τουρκία πολιορκημένη. Ορδές ισλαμιστών καθοδηγημένες από τους τοπικούς μουχτάρηδες και τους ιμάμηδες. Στη Λεωφόρο της Βαγδάτης στη Χαλκηδόνα, το επίκεντρο των τούρκων κοσμικών, οι ισλαμιστές κραύγαζαν «Ο θεός είναι μεγάλος» κάτω από τα μπαλκόνια των έντρομων πολιτών που εξακολουθούσαν να πιστεύουν στην κοσμική - ευρωπαϊκή Τουρκία. Στην παλιά γέφυρα του Βοσπόρου οι οπαδοί του Ερντογάν δρασκέλιζαν πάνω από τα σώματα των τραυματισμένων φαντάρων φωνάζοντας «να ψοφήσεις σκυλί», ενώ ένας ακούγεται στο περίφημο «video» να εκλιπαρεί: «Για όνομα του Θεού, δώστε μου και μένα ένα όπλο να σκοτώσω στρατιώτη».
Τη Δευτέρα το μεσημέρι γνωστός επιχειρηματίας ζητά από τους εργαζόμενους στα γραφεία του να τα κλείσουν και να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Όλα ξεκινούν από μία φήμη που ήθελε ομάδα αστυνομικών να εισβάλλουν σε ουρανοξύστες στο City της Κωνσταντινούπολης για να συλλάβουν κεμαλικούς - κοσμικούς επιχειρηματίες. Στην Άγκυρα, από μία φήμη στο Διαδίκτυο, εκατοντάδες ισλαμιστές πάνω σε φορτηγά του Δήμου καταφθάνουν και πολιορκούν το Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων. Μάταια οι αξιωματικοί επιχειρούν να μεταπείσουν το οργισμένο ασκέρι του Ερντογάν. Τελικά επρόκειτο για άλλη μία φήμη.
Οι Φρουροί της Επανάστασης
Λίγες ώρες πριν, Δευτέρα πρωί, ο αρχισύμβουλος του Ερντογάν Σερέφ Μαλκότς ανακοινώνει δημόσια πως τα μέλη του κυβερνώντος κόμματος που κατέβηκαν στους δρόμους θα πρέπει στο εξής να είναι οπλισμένα προκειμένου να αντισταθούν σε κάθε είδους αντίδραση στο καθεστώς. Θυμίζει τόσο πολύ τις πρώτες εβδομάδες της επανάστασης του Χομεϊνί στο Ιράν και την ίδρυση των ταγμάτων εφόδου των «Φρουρών της Επανάστασης». Ο Μαλκότς είναι σαφής: «Το Υπουργείο Εσωτερικών ετοιμάζει νομοσχέδιο ώστε στο μέλλον ο λαός να είναι νόμιμα σε θέση να προασπίσει τα πιστεύω του» δηλώνει.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης, γύρω στις δύο τα χαράματα, ο Ερντογάν εμφανίζεται από το πουθενά σε μία συγκέντρωση «αγανακτισμένων» οπαδών του. «Το πραξικόπημα της Παρασκευής δεν είναι το τέλος της αλυσίδας. Έχουμε 208 νεκρούς μάρτυρες αλλά αυτό μπορεί να τύχει και σε εσάς. Άλλωστε το έχουμε πει από την πρώτη στιγμή. Πήραμε αυτόν το δρόμο κρατώντας κάτω από τη μασχάλη μας τα σάβανά μας» λέει ο αρχηγός και τα πλήθη κραυγάζουν «Ένας είναι ο Θεός».
Την Κυριακή, ξημερώνοντας, ο Ερντογάν είχε αιφνιδιάσει τους πάντες δηλώνοντας: «Το πραξικόπημα ήταν δώρο του Αλλάχ». Μετά από τόσες εκατοντάδες νεκρών και τραυματιών είναι πολύ δύσκολο για ένα θρησκευόμενο Σουνίτη να επικαλεστεί «θείο δώρο». Ο Ερντογάν ωστόσο δείχνει το δρόμο. Η πράσινη σημαία και το γιαταγάνι. Είναι θέλημα Θεού.
Τρίτη πρωί και η τουρκική διοίκηση επίσημα ανακοινώνει πως έχουν χαθεί δύο ελικόπτερα με 25 κομάντος που είχαν ως αποστολή τη δολοφονία του Ερντογάν στο προεδρικό κατάλυμα στη Μαρμαρίδα. Όλοι αρχίζουν να ψάχνονται. Δεν χάνονται έτσι δύο ελικόπτερα με 25 άνδρες ειδικών δυνάμεων. Ένας φίλος καπετάνιος εξηγεί από το τηλέφωνο πως από την ημέρα που έφθασε στο προεδρικό θέρετρο ο Ερντογάν, οι αρχές απομάκρυναν κάθε σκάφος, κάθε γιοτ από τον κόλπο της Γιάλοβα. Λές και κάτι να περίμεναν. Στο πλησιέστερο αεροδρόμιο πέραν του προεδρικού αεροσκάφους ανέμεναν και μερικά άλλα Learjet. Με ένα από αυτά απομακρύνθηκε ο Ερντογάν την Παρασκευή.
Τη Δευτέρα το πρωί ο τούρκος διοικητής της Βάσης του Ιντσιρλίκ, της μεγαλύτερης αμερικανικής βάσης στην Εγγύς Ανατολή, μεταβαίνει στο συνάδελφό του αμερικανό διοικητή και ζητά πολιτικό άσυλο. Το απόγευμα οι Αμερικανοί τον παραδίδουν στις τουρκικές αρχές. Ο κόσμος του Ερντογάν έχει πειστεί πως πίσω από το πραξικόπημα κρύβεται η Αμερική. Οι σχέσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Άγκυρας από προβληματικές εξελίσσονται σε επώδυνες. Ο Ερτογάν ανακοινώνει πως θα περάσει νόμο στο Κοινοβούλιο για την επαναφορά της θανατικής ποινής. Η υπόθεση μυρίζει αγχόνες, όπως τότε το 1926. Η Ευρώπη εξανίσταται και προειδοποιεί. Η «Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ» καθώς και το σύνολο του γερμανικού Τύπου εξηγούν πως τελικά η Γερμανία λόγω ΝΑΤΟ, λόγω προσφυγικού, λόγω συμφερόντων κ.λπ. θα είναι εξαναγκασμένη να συμβιβαστεί με τον Ερντογάν. Το ίδιο και η Αμερική. Την ίδια ώρα στην Κύπρο η πολιτική ηγεσία, τόσο ο Αναστασιάδης όσο και το ΑΚΕΛ, παίρνουν μια βαθιά ανάσα ανακούφισης. Αν κέρδιζαν οι στρατιωτικοί τότε το Κυπριακό θα επανερχόταν στις καλένδες. Τώρα όλα εξαρτώνται αποκλειστικά από τον ίδιο τον Ερντογάν. Όλα ακόμη παίζονται. Οι Κούρδοι της Συρίας απλώς παρακολουθούν. Δεν έχουν κανένα λόγο να αναμειχθούν. Το ίδιο και το ΡΚΚ. Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες τα F16 της τουρκικής αεροπορίας δεν τους βομβαρδίζουν, αλλά κυνηγούν φαντάσματα. Άσε που ο Ερντογάν ξέμεινε από πτεράρχους. Τους συνέλαβε σχεδόν όλους.
Τι συνέβη τα χαράματα του Σαββάτου
Ξημέρωνε η 16η Ιουλίου. Οι πραξικοπηματίες άρχισαν να αντιλαμβάνονται περίπου από τα μεσάνυχτα πως κάτι πήγαινε στραβά στις μεταξύ τους επικοινωνίες. Διαπίστωσαν πως «έλειπαν κρίκοι» από την αλυσίδα της Διοίκησης. Υπέπεσαν στο τραγικό σφάλμα να βομβαρδίσουν το Κοινοβούλιο. Εκεί παίχτηκαν και χάθηκαν όλες οι δυνατές συμμαχίες τους. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν μπορούσαν πια να κάνουν το παραμικρό. Σε λίγη ώρα οι πιλότοι πραξικοπηματίες βρέθηκαν στον αέρα χωρίς καύσιμα. Ο διοικητής της βάσης του Ινστιρλίκ (ο Τούρκος) ανέβασε τάνκερ στον αέρα για τον ανεφοδιασμό τους. Δεν ήταν αρκετό. Οι Αμερικανοί είχαν πια αντιληφθεί πως η πλάστιγγα έγερνε σε όφελος του Ερντογάν. Οι Ρώσοι μάλλον το περίμεναν. Ερασιτεχνισμός; Επιπολαιότητα; Ανικανότητα; Απλώς οι καιροί ου μενετοί για πραξικοπηματίες ακόμη και στην Τουρκία. Οι μυστικές υπηρεσίες του Ερντογάν άφησαν να εξελιχθεί ένα πραξικόπημα η προοπτική του οποίου διαφάνηκε σχεδόν πριν ακόμη αρχίσει. Στη συνέχεια ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε τη δυναμική του αντιπραξικοπήματος. Επιτέλους θα διαμόρφωνε συνθήκες Ιράν σε μία Τουρκία στον 21ο αιώνα εφαρμόζοντας το δόγμα των «αγανακτισμένων πολιτών», ψεκασμένων με υπερβολική δόση εθνικολαϊκισμού με υπερδοσολογία Ισλάμ. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα μία δημοσκόπηση αποκάλυπτε πως το 42% των τούρκων πολιτών αντιμετωπίζουν με συμπάθεια ή ανοχή το Ισλαμικό Κράτος. «Μπλέξαμε άσχημα» δήλωναν τότε δυτικοί διπλωμάτες στην Άγκυρα. Μπλέξαμε και δεν θα ξεμπλέξουμε εύκολα ούτε σύντομα, σκέφτονται από το μεσημέρι του Σαββάτου στις δυτικές καγκελαρίες. Ο Ερντογάν, υπερασπιστής δήθεν τάχα μου της Δημοκρατίας, είναι ο απόλυτος κυρίαρχος σε μία χώρα που αρνείται πεισματικά την πρόσφατη ιστορία της και επιστρέφει χωρίς φρένα και αναστολές στο οθωμανικό παρελθόν της. Μπλέξαμε για τα καλά, λοιπόν.
