Η προπαγάνδα, ή αλλιώς η επιστήμη του ψεύδους –αναφερόμαστε κυρίως στην γκρίζα και μαύρη προπαγάνδα–, αποτελεί το βασικό μέσο διαμόρφωσης της κοινής γνώμης και χρησιμοποιείται ευρύτατα από κυβερνήσεις, κόμματα και ομάδες συμφερόντων. Στην προπαγάνδα δεν υπάρχουν ηθικοί φραγμοί. Είναι στη διακριτική ευχέρεια του προπαγανδιστή να χρησιμοποιήσει τις μεθόδους που επιθυμεί με βάση την ηθική του υπόσταση. Όσο πιο αμοραλιστής είναι, τόσο πιο ανέντιμες και ανήθικες μεθόδους χρησιμοποιεί. Ένα ψέμα είναι ένα ψέμα, αλλά ό,τι κι αν είναι ποτέ δεν χάνεται εξ ολοκλήρου, κάτι μένει, έστω η σκόνη του.
Ο βασικός στόχος του προπαγανδιστή δεν είναι η διάδοση των ιδεών του, αλλά η φθορά του αντιπάλου. Αυτό κυρίως γίνεται με τη διασπορά κατασκευασμένων ειδήσεων και πληροφοριών, με διάφορους τρόπους, και τα τελευταία χρόνια κυρίως μέσω του διαδικτύου. Πολλές φορές οι «πληροφορίες» αυτές εκτός από ανυπόστατες μπορεί να είναι και εξόφθαλμα αστήρικτες, αδύναμες ή και αστείες, με την έννοια ότι στερούνται σοβαρότητας. Όμως, για τον προπαγανδιστή αυτό δεν έχει και τόση σημασία όταν η προπαγάνδα του στοχεύει σε ένα κοινό που είτε αρέσκεται σε σενάρια συνωμοσίας, κιτρινισμού κ.λπ. είτε λειτουργεί ενστικτωδώς, έχει μαζοποιημένη αντίληψη, δεν προχωρά σε δεύτερες σκέψεις.
Δυστυχώς και στη χώρα μας οι τριγμοί που προκλήθηκαν από την οικονομική κρίση τα τελευταία χρόνια, αντί να ταράξουν την αφασία και το συβαριτισμό μας και να μας ξυπνήσουν από το λήθαργο, τάραξαν τους εγκεφάλους μας και κυρίως εκείνων που ανέκαθεν επιθυμούσαν τη χειραγώγηση του πολιτικού συστήματος ή εκείνων που άδραξαν την ευκαιρία να αυξήσουν την πολιτική τους δύναμη μέσω του φανατισμού, της φενάκης και της προπαγάνδας.
Και αφού παραπλάνησαν τους επιρρεπείς πολίτες με τα ευήκοα ώτα, αναλώθηκαν σε ένα κυνήγι μαγισσών, που όσο τελεσφορούσε τόσο ενθαρρύνονταν τα φαντάσματα του παρελθόντος. Και προχώρησαν σε ασκήσεις προπαγάνδας με έναν, είναι αλήθεια, αριστοτεχνικό τρόπο αλλά και συνάμα ακραίο, ανήθικο, ανατριχιαστικό και επικίνδυνο. Μετά την παρέλαση χαρακτηρισμών που ανασύρθηκαν από το αρρωστημένο παρελθόν, όπως γερμανοτσολιάδες, προδότες κ.λπ. ή «αυθόρμητων» αντισυγκεντρώσεων, τι θυμήσεις κι αυτές, κατέφυγαν σε ανελέητα χτυπήματα που θυμίζουν άλλες εποχές και μας γεμίζουν θλίψη.
Ο Θεοδωράκης και η πολιτική του κίνηση ήταν ένα από τα θύματα αυτής της τεράστιας βρόμικης προπαγάνδας, τρομακτικής όχι τόσο ως ιδέα των εμπνευστών της όσο για το συντονισμό, τη μεθόδευση και το εύρος της. Είναι αξιοσημείωτο ότι σχεδόν αμέσως με την ιδρυτική διακήρυξη του κόμματός του, εμφανίστηκαν τα πρώτα τρολαρίσματα ταυτόχρονα, ομογενοποιημένα, πανομοιότυπα διατυπωμένα. «Τα συμφέροντα κρύβονται πίσω από τον Θεοδωράκη».
Σε περιόδους κρίσεων, αυτοί που προσπαθούν να καρπωθούν τη δυσαρέσκεια αλλά αδυνατούν να προσφέρουν λύσεις, εγείρουν τα συναισθήματα και το προσωποποιημένο κακό ευαισθητοποιεί περισσότερο τις μάζες. Έτσι για κάποιο διάστημα έκαναν πασαρέλα αρκετά ονόματα, όπως Κόκκαλης, Βαρδινογιάννης, Μπόμπολας, για να επικρατήσει τελικά το τελευταίο. Ο Μπόμπολας πληρούσε τα χαρακτηριστικά που βόλευαν. Και ΜΜΕ και δημόσια έργα. Ο τέλειος συνδυασμός της διαπλοκής. Βέβαια ο Μπόμπολας εξακολουθεί να κατέχει ΜΜΕ, όπως και να παίρνει έργα του δημοσίου χωρίς σ’ αυτή την ειρηνική συνύπαρξη να μεσολαβεί ο Θεοδωράκης. Η επινόηση, όμως, της κρυφής συνωμοτικής αποστολής του έρχεται να κατασιγάσει τις κραυγές του αγριεμένου πλήθους. Να αποπροσανατολίσει το οργισμένο κοινό αποτρέποντας το βλέμμα του από την κατ’ εξακολούθηση αδιατάρακτη σχέση κράτους και Μπόμπολα και ταυτόχρονα να παραδώσει τον πολιτικό αντίπαλο βορά στο μίσος που αυτές οι σχέσεις προκάλεσαν.
Μιλάνε, δηλαδή, για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου. Η απόλυτη αντιστροφή της πραγματικότητας. Το κραυγαλέο αυτό παράδειγμα ανερυθρίαστης προπαγάνδας δεν αποτελεί φυσικά τη μοναδική περίπτωση δράσης λιλιπούτιων γκεμπελίσκων της νέας εποχής. Αν αναφερόμαστε στην περίπτωση Θεοδωράκη είναι γιατί αυτή η προπαγάνδα στάθηκε ικανή να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα ενός κόμματος και άρα να καθορίσει τις εξελίξεις.
Η συμμετοχή ή ακόμα η αδιαφορία σε τέτοιες μεθόδους μπορεί να ζωντανέψει παλιές, ξεχασμένες εποχές που δεν θα θέλαμε να ξαναζήσουμε. Δυστυχώς, η ιστορία μάς διδάσκει ότι σε περιόδους δύσκολες, όπως αυτή που περνάει σήμερα η χώρα, οι δυνάμεις που μπορούσαν και θα έπρεπε να συμβάλλουν στη λύση του προβλήματος, επεδίωξαν αντίθετα να επωφεληθούν, αδιαφορώντας για το κοινό καλό. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται είναι ότι το ατομικό συμφέρον δεν μπορεί παρά να περνά μέσα από το συλλογικό.
Αντί επιλόγου:
«Μπορείς να κοροιδέψεις όλους τους ανθρώπους για κάποιο διάστημα, κάποιους ανθρώπους για πάντα, αλλά όχι τους πάντες για πάντα». -Αβραάμ Λίνκολν
14°
