Επέλεξα να μη δώσω προεκλογικά συνέχεια στο διάλογο με την κα Σωτηρίου, υποψήφια ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ. Πρώτον γιατί το άρθρο μου δεν απευθυνόταν σ’ αυτήν αλλά στους συντρόφους μου στον Συνασπισμό και κακώς πετάχτηκε να μιλήσει για πράγματα που δεν τα έζησε, δεν τα υπηρέτησε και είναι προφανές ότι δεν τα καταλαβαίνει. Δεύτερον γιατί με ένα φανατικό Κομσομόλο επιβάλλεται να κάνεις διάλογο, καθώς υπάρχει χρόνος για αναθεώρηση των απόψεών του. Με έναν άνθρωπο σε ώριμη ηλικία που πιστεύει όσα η κα Σωτηρίου και περιγράφει την Ελλάδα του 1996-2004 με όρους Αρμαγεδδώνα, η πολιτική επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά.
Αυτά όμως πέρασαν, κι από την Κυριακή έχουμε ένα πολύ συγκεκριμένο και πολυσήμαντο αποτέλεσμα. Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε μια καθαρή νίκη που του επιτρέπει να αντιμετωπίζει το μέλλον με αισιοδοξία σε εθνικό επίπεδο. Η συνολική, όμως, εικόνα των σοσιαλιστών και της αριστεράς στην Ευρώπη δεν είναι καλή. Αποδείχθηκε και πάλι αυτό που ξέρουμε από τον Μεσοπόλεμο, ότι σε συνθήκες ακραίας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης βρίσκουν πρόσφορο έδαφος η ξενοφοβία και ο ρατσισμός. Η ενίσχυση της ακροδεξιάς, η σταθεροποίηση της κεντροδεξιάς και η υποχώρηση της σοσιαλδημοκρατίας και της άλλης αριστεράς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο δεν μπορούν να αγνοηθούν. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει την καθαρή αριθμητική του υπεροχή να τη μετατρέψει σε πολιτική ηγεμονία της κεντροαριστεράς, για να μην είναι αύριο σαν την καλαμιά στον κάμπο μιας δεξιοκρατούμενης Ευρώπης. Αυτό το επιβάλλουν και οι εξελίξεις στο εσωτερικό της χώρας που αποτυπώθηκαν στην κάλπη των ευρωεκλογών και μπροστά στις οποίες δεν έχει νόημα να κλείνουμε τα μάτια. Η ενίσχυση του ΛΑΟΣ καθιστά τον κ. Καραμανλή –αρχικά σε επίπεδο πολιτικών επιλογών– όμηρο της ακροδεξιάς, που από ενοχλητικός γείτονας έχει πλέον εγκατασταθεί στο υπόγειο της πολυκατοικίας. Όπως έδειξαν αντίστοιχες ευρωπαϊκές εμπειρίες, η συγκατοίκηση κεντροδεξιάς και ακροδεξιάς είναι μεν δύσκολη, γιατί πρέπει να συνυπολογιστεί το κόστος της απώλειας του μεσαίου χώρου, δεν είναι όμως αδύνατη. Το πρώτο που ενδιαφέρει τη light –προς το παρόν– ακροδεξιά είναι να επιβάλει την ατζέντα της. Νόμος και τάξη, αντι-μεταναστευτική ψύχωση, περισσότερη «Μακεδονία ξακουστή», εθνικιστική ρητορεία, καλυμμένος σε πρώτη φάση αντι-ευρωπαϊσμός. Νομίζω ότι ο επόμενος ανασχηματισμός θα σημάνει την επιστροφή ακραιφνών δεξιών στην κυβέρνηση σαν πρώτο βήμα. Η πίεση για όσμωση θα ενταθεί και θα επεκταθεί και πέραν του χώρου της ΝΔ, οπουδήποτε υπάρχουν ευήκοα ώτα στην ξενοφοβία και το ρατσισμό.
Η συνταγή δοκιμάστηκε στην πράξη στην από κοινού επίθεση ΝΔ-ΛΑΟΣ κατά των Οικολόγων-Πρασίνων με όπλα το λαϊκισμό, τον εθνικισμό και τη λάσπη. Ας σημειώσουμε ότι οι Οικολόγοι-Πράσινοι ήσαν οι μόνοι από αυτούς που διεκδίκησαν με αξιώσεις τη είσοδο στο πολιτικό προσκήνιο που δηλώσαν «ευρωπαϊστές χωρίς αστερίσκο» και υπερασπίστηκαν την κουλτούρα συνεργασιών σε προγραμματική βάση.
Οι εξελίξεις αυτές αποτελούν μια ιδεολογική και πολιτική πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ, για τη δημοκρατική και ανανεωτική αριστερά και για το χώρο της πολιτικής οικολογίας. Ο εθνικισμός, ο λαϊκισμός, το μίσος για τον άλλο, ντόπιο ή μετανάστη, δεν πρέπει να γίνουν κυρίαρχες πολιτικές και ιδεολογικές γραμμές.
Το ερώτημα προς την ηγεσία του ΣΥΝ είναι ένα κι απλό: Θέλει και μπορεί χωρίς περιστροφές να ανοίξει διάλογο με το ΠΑΣΟΚ για όλα αυτά τα θέματα; Ή θα συνεχίσει να αναζητά ένα φαντασιακό δήθεν αριστερό πόλο, μια με το ΚΚΕ (που αποκαθιστά τον Στάλιν και τρομοκρατεί εκπαιδευτικούς που τολμούν να μιλήσουν για το σταλινικό ολοκληρωτισμό) και την άλλη με ανύπαρκτες αριστερίστικες ομάδες, εχθρικές προς τον ευρωπαϊσμό της ανανεωτικής αριστεράς; Το λάδι σώθηκε, τα αστεία τελείωσαν, ο «κόκκινος Δεκέμβρης» είχε μαύρα αποτελέσματα. Το ΠΑΣΟΚ αποδείχτηκε πολύ σκληρό για να πεθάνει, κάθε σοβαρή συζήτηση για συμμαχία της αριστεράς δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνει την κυρίαρχη προοδευτική δύναμη. Αυτό επιβάλλει η λογική και η αριθμητική. Ο Αλέκος Αλαβάνος όταν ρωτήθηκε για πιθανότητα συνεργασίας του ΣΥΝ με το ΠΑΣΟΚ απάντησε αυτάρεσκα ότι αυτό ισοδυναμεί με κάθοδο του ΣΥΝ στον Άδη. Αποδεικνύεται ότι στον Άδη θαυμάσια μπορεί να κατέβει κάποιος μόνος του. Δεν ισχυρίζομαι ότι ο διάλογος και η πιθανή συνεργασία του ΣΥΝ με το ΠΑΣΟΚ ισοδυναμεί με εισιτήριο στον παράδεισο. Είναι όμως ο μόνος δρόμος για την επιβίωση και την επαναφορά στο κέντρο των πολιτικών εξελίξεων ενός πολύτιμου χώρου που το τελευταίο διάστημα δείχνει αυτοκτονικές διαθέσεις.
Το ΠΑΣΟΚ επίσης πρέπει να περιλάβει στην πρόταση διαλόγου και τους Οικολόγους-Πράσινους. Η πίεση που αισθάνθηκαν τους τελευταίους μήνες οι Οικολόγοι-Πράσινοι δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτήν που θα υποστούν στις εθνικές εκλογές, όταν και το ΠΑΣΟΚ δικαιολογημένα θα αναζητά και την τελευταία ψήφο για την αυτοδυναμία του. Συγκεντρώνουν φρέσκιες δυνάμεις, οι απόψεις τους παρουσιάζουν ενδιαφέρον, είναι κρίμα η συγκυρία να τους εξοβελίσει από την εθνική σκηνή. Στο χέρι τους είναι να αποδείξουν ότι εννοούν αυτά που είπαν, ότι διαθέτουν κουλτούρα συνεργασίας. Αν διαθέτουν και ρεαλισμό, θα κάνουν τις αναγκαίες κινήσεις ώστε να μην περιθωριοποιηθούν. Η πρόταση π.χ. για κοινή κάθοδο των προοδευτικών δυνάμεων στον Δήμο και τη Νομαρχία Θεσσαλονίκης είναι σωστή και την προσυπογράφω.
Σε κάθε περίπτωση, η μεγάλη ευθύνη ανήκει στη μεγάλη δύναμη, το νικητή των ευρωεκλογών. Με σοβαρότητα, ειλικρίνεια, αίσθηση των μεγάλων δυσκολιών που το περιμένουν, το ΠΑΣΟΚ έχει τον πρώτο λόγο.
* Ο Νίκος Μπίστης ήταν υφυπουργός στην τελευταία κυβέρνηση Σημίτη. Τώρα είναι μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ.
9°
