Το άρθρο του Joseph Stiglitz με αναστάτωσε. Όχι γιατί το βρήκα αναρτημένο παντού στο Facebook κυρίως από τους υποστηρικτές του «ΟΧΙ», αλλά γιατί συμφωνώ μαζί του σε όλα τα σημεία εκτός από την προτροπή του συγγραφέα στο τέλος για ψήφο στο «ΟΧΙ».
Με τον Joseph Stiglitz είχα την τύχη και την τιμή να συζητήσω και να επιχειρηματολογήσω την περασμένη δεκαετία σε ένα από τα συμπόσια του Ιδρύματος Παπανδρέου. Θυμάμαι ότι λόγω κωλύματος του Γιώργου Παπανδρέου, οι συνεργάτες του μου είχαν ζητήσει να κάνω την εισήγηση και να συντονίσω τη συζήτηση στη συγκεκριμένη συνεδρία. Το δέος του βραβείου Nobel απέναντί μου ήταν βαρύ φορτίο. Η συζήτηση πήγε καλά, ζωντανεύοντας συνεχώς, και θυμάμαι πολύ καλά την επιδοκιμασία του Stiglitz στην (απλοϊκή) σύνδεση που έκανα μεταξύ θεσμικής ωριμότητας μιας κοινωνίας και της οικονομικής της ανάπτυξης.
Η επιδοκιμασία αυτή έμεινε μαζί μου έκτοτε. Οι σπατάλες της περασμένης δεκαετίες έσπρωξαν τη χώρα στον γκρεμό (στο χείλος του οποίου χόρευε ανέκαθεν) και τώρα όλοι αναρωτιόμαστε πώς θα βγούμε από αυτόν τραυματισμένοι και εξαντλημένοι. Αναθεώρησα πολλά πράγματα στη σκέψη μου, αλλά η αρχική μου εκτίμηση ότι η κρίση είναι πρώτιστα θεσμική έμεινε ακλόνητη.
Αν δει κανείς την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας θα παρατηρήσει κύκλους ταχέων και απότομων συγκλίσεων προς τις προηγμένες δυτικές χώρες, που ακολουθούνται από μεγάλες καταστροφές, αρχικοποίηση και επανάληψη του κύκλου. Οι κύκλοι αυτοί αυξάνονται σε συχνότητα και μειώνονται σε μέγεθος (προόδου και καταστροφής) με την πάροδο του χρόνου και τη σύγκλιση με τις δυτικές κοινωνίες.
Το ζητούμενο ήταν πάντα σταθερό, όμως. Ένα Όχι την Κυριακή αλλάζει το μόνο σταθερό στόχο του σύγχρονου ελληνικού κράτους από την ίδρυσή του. Και το μεγάλο μου ερωτηματικό για τον Joseph Stiglitz είναι το πώς περιμένει ένα κράτος που δεν μπόρεσε να αντοποκριθεί στις συνθήκες μιας ελεγχόμενης χρεοκοπίας, να ανταποκριθεί στην πρόκληση της πρωτοφανούς στην ιστορία εξόδου από ένα κοινό νόμισμα;
Ως επιστήμονας καταλαβαίνω την αξία του πειράματος για την ανθρώπινη γνώση. Ως Ελληνας όμως δεν θέλω να είμαι το πειραματόζωο. Οι στοιχειώδεις γνώσεις βιολογίας που έχω με κάνουν σίγουρο ότι η θεραπεία για μια έντονη και παραλυτική επιληψία δεν μπορεί να είναι το κόψιμο του κεφαλιού με την ελπίδα ότι θα φυτρώσει ένα υγιές στη θέση του.
*Ο Μιχάλης Μπλέτσας είναι επιστήμονας και μηχανικός πληροφορικής, διευθυντής Πληροφορικής στο Media Lab του ΜΙΤ και ένας από τους εφευρέτες του Υπολογιστή των Εκατό Δολαρίων
20°
