Πλούσιοι και φτωχοί στην πλατεία Συντάγματος

Υπάρχουν επίσημες έρευνες για την κοινωνική διαστρωμάτωση και το οικονομικό προφίλ των πολιτών που συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Συντάγματος για να διαδηλώσουν υπέρ της κυβερνητικής ρητορικής με σύνθημα «Ενάντια στη λιτότητα» στις 17 Ιούνη, και κατά της εξόδου της χώρας μας από την Ευρωζώνη με σύνθημα «Μένουμε Ευρωπή» στις 18 Ιούνη; Αν ναι, θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να μαθαίναμε τα αποτελέσματα των ερευνών στο άμεσο μέλλον.

Μπορεί, για παράδειγμα, όσο απίθανο κι αν ακούγεται, μια ομάδα κοινωνικών επιστημόνων να είχε την ετοιμότητα να μοιράσει ερωτηματολόγια ή να κάνει πεντάλεπτες συνεντεύξεις σε όσους μαζεύτηκαν έξω από τη Βουλή στις 17 και 18 του μηνός.

Ίσως οι ερευνητές να σκέφτηκαν να ρωτήσουν τους συμμετέχοντες αν και πού εργάζονται, ποιο είναι το μηνιαίο εισόδημά τους, ποια η ακίνητη περιουσία τους, τι μάρκα αυτοκίνητο οδηγούν και σε ποια περιοχή κατοικούν. Θα ήταν ενδιαφέρον αν διαπίστωναν ποια από τις δύο βραδιές συγκέντρωσε περισσότερο κοινό που συνδέει τη δουλειά του με την κομματική ευπείθεια, που απολαμβάνει μόνιμης θέσης στο δημόσιο ή που η σύνταξή του παρέχεται από τα κρατικώς ενισχυόμενα «ευγενή ταμεία». Μπορεί επίσης να μην παρέλειψαν να συλλέξουν στοιχεία για τον τρόπο που οι συγκεντρωμένοι διασκεδάζουν και τις αγοραστικές τους συνήθειες που, σύμφωνα με τους σοφούς των social media, οδηγούν αυτόματα στις πολιτικές επιλογές τους, όπως το πόσο συχνά ταξιδεύουν στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, τι χρηματικό ποσό ξοδεύουν το χρόνο για ρούχα και παπούτσια γνωστών σχεδιαστών, σε ποιο γυμναστήριο πηγαίνουν, πόσα εισητήρια αγοράζουν για παραστάσεις στη Στέγη και το Μέγαρο, πόσο συχνά τρώνε σούσι ή πίνουν μαρτίνι.

Σε αυτή την περίπτωση θα μαθαίναμε αν οι εικασίες που την ημέρα της συγκέντρωσης ακούγονταν και γράφονταν ως βεβαιότητες στα φιλοκυβερνητικά έντυπα και μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν σχέση με την πραγματικότητα.

Είναι συνηθισμένη τακτική των τελευταίων ετών ορισμένοι αρθρογράφοι που συστηματικά υποστηρίζουν τις εκάστοτε κυβερνητικές επιλογές να μην ασκούν κριτική σε πολιτικές θέσεις, αλλά να αποδίδουν συγκεκριμένα αρνητικά χαρακτηριστικά στους κομματικούς αντιπάλους τους, ώστε να απαξιώσουν μέσω αυτών την πολιτική στάση και συμπεριφορά τους. Η διχαστική αυτή ρητορική, στην οποία διαπρέπουν ακροδεξιά κι ακροαριστερά ιστολόγια, που δεν βασίζεται σε στοιχεία, αλλά σε εικασίες, γενικεύσεις και υπεραπλουστεύσεις, στοχεύει στην κατασκευή μιας πολιτικής ταυτότητας που δεν αναδύεται από όσα κάποιος πράττει ή πρεσβεύει, αλλά συνάγεται αυθαίρετα από την (υποτιθέμενη) κοινωνικοοικονομική θέση του.

Δημιουργείται λοιπόν μια πλαστή διχοτόμηση που στοχεύει στην κατάταξη των πολιτών σε δύο μόνο χονδροειδείς κατηγορίες: τους εύπορους φιλοευρωπαϊστές από τη μία, και τους άπορους υποστηρικτές της ρήξης από την άλλη. Τα όντως βαλλόμενα από την κρίση μεσαία στρώματα που έδωσαν ισχυρό παρών και στις δύο συγκεντρώσεις αγνοούνται ή σκοπίμως παραμερίζονται, όπως παραμερίζονται, λόγου χάριν, και οι ομάδες διαφορετικών αντιλήψεων που συναποτελούν τις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ ή οι αντιτιθέμενες στάσεις απέναντι σε κοινωνικά ζητήματα που συνεχίζουν να συνυπάρχουν στη Νέα Δημοκρατία.

Το μανιχαϊστικό αυτό δίπολο, κατάλληλο κυρίως για σκετς καλοκαιρινής επιθεώρησης, όχι μόνο συσκοτίζει την πραγματικότητα, αλλά καταργεί αυτόματα τους πολιτικούς αντιπάλους και περνάει στην κατασκευή κοινωνικών εχθρών, φλερτάρωντας με επικίνδυνα σενάρια διχασμού. Ταυτόχρονα προειδοποιεί τους πολίτες που αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στη έξοδο από την κοινότητα των ευρωπαϊκών κρατών ή στην παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, για το πώς θα χαρακτηριστούν σε περίπτωση που τολμήσουν να επιλέξουν το δεύτερο.

Είναι αυτός ο μανιχαϊσμός αποτέλεσμα της πολιτικής και πολιτιστικής παρακμής που ταλανίζει τη χώρα ή μήπως μία από τις κύριες πηγές της;