Μια τρέλα που θα κοστίσει ακριβά

Ο εξυπνότερος λαός στον κόσμο, ο οποίος κατοικεί στην ωραιότερη χώρα του κόσμου, δεν είναι και πολύ ευχαριστημένος τον τελευταίο καιρό. Κάποιος μάλιστα θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ζει μια κόλαση, μεταφορικά φυσικά.

Για του λόγου το αληθές μπορούμε να επικαλεστούμε την έρευνα του διεθνώς αναγνωρισμένου για την αξιοπιστία του ινστιτούτου Pew. Τα στοιχεία εκπλήσσουν. Σύμφωνα με αυτά οι Έλληνες δείχνουν να πιστεύουν ότι ζουν στην πιο διεφθαρμένη χώρα του κόσμου. Έτσι, το 78% θεωρεί ότι όλοι ή πάντως οι περισσότεροι εκλεγμένοι εκπρόσωποί του είναι ανέντιμοι. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από τη Νιγηρία, που βρίσκεται καμιά εκατοστή θέσεις κάτω από την Ελλάδα στον δείκτη διαφθοράς, αλλά και από το Μεξικό όπου τα καρτέλ έχουν διεισδύσει παντού δολοφονώντας όποιον τους αντιστέκεται. Την ίδια στιγμή η Ελλάδα βρίσκεται στον πάτο της λίστας του δείκτη εμπιστοσύνης στα πολιτικά κόμματα, με 25% για την κυβέρνηση και 24% για την αντιπολίτευση. Κι ενώ οι Έλληνες, περισσότερο σχεδόν από κάθε άλλο λαό, επιθυμούν μεγάλες πολιτικές αλλαγές, βρίσκονται και στην κορυφή εκείνων που πιστεύουν ότι μια τέτοια αλλαγή δεν είναι εφικτή. Ακόμα και η Ευρώπη δεν μας έχει ξεφύγει, το 60% βλέπει αρνητικά την Ένωση, ποσοστό αυξημένο πάνω από 10% σε έναν χρόνο και σε επίπεδα που συναντούσαμε μόνο στην πιο σκληρή περίοδο των μνημονίων. Κι αν είστε επηρεασμένοι από την εικόνα των καλοκαιρινών διακοπών, οι οποίες, αν δούμε από την πληρότητα των πλοίων, συνεχίζονται, μη βιάζεστε. Ο δείκτης ευτυχίας, με όση περιορισμένη αξιοπιστία έχει, μας βγάζει προτελευταίους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πάνω μόνο από τη Βουλγαρία.

Πιστεύουμε πως είμαστε παγιδευμένοι σε ένα άθλιο και διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, το οποίο δεν μπορούμε να αλλάξουμε

Αν πάρουμε τα στοιχεία τοις μετρητοίς, πρόκειται για εφιαλτική κατάσταση. Πιστεύουμε πως είμαστε παγιδευμένοι σε ένα άθλιο και διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, το οποίο δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Κι όμως, δύο μόλις χρόνια πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας, η χώρα πρόβαλλε μια τελείως διαφορετική εικόνα. Οι ψηφοφόροι είχαν δείξει πως δεν ήθελαν να αλλάξει κάτι, ήταν ικανοποιημένοι από την κυβέρνηση, της είχαν δώσει μάλιστα και αυξημένο ποσοστό στην κάλπη, πάνω από 40%. Τέτοια απήχηση κόμματος είχαμε να δούμε από το 2009. Τι συνέβη, λοιπόν, αυτόν τον χρόνο;

Επιστρέφοντας και πάλι στις έρευνες της κοινής γνώμης, τα στοιχεία δείχνουν πως η βασική αιτία της δυσαρέσκειας των πολιτών είναι η ακρίβεια. Μπορεί αυτό να εξηγήσει τη μεταστροφή; Δύσκολα, για πολλούς λόγους. Κατ’ αρχάς σήμερα ο πληθωρισμός είναι στο 3%, ενώ πριν από τις εκλογές, την περίοδο της πανδημίας, είχε φτάσει το 9%.

Όπως μάλιστα επισήμανε πρόσφατα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα, το ότι είναι στο 3% αντί στο 2% που είναι στην υπόλοιπη Ευρώπη, οφείλεται στην υπερβάλλουσα ζήτηση. Με άλλα λόγια, οφείλεται στην πιο γρήγορη ανάπτυξη σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και στην αύξηση της κατανάλωσης. Κάτι το οποίο συμβαδίζει και με την εικόνα όσων συμβαίνουν γύρω μας: τα πανάκριβα μαγαζιά που πληθαίνουν, η έκρηξη της κίνησης στους δρόμους, ο κόσμος στα νησιά. Προφανώς υπάρχουν πολίτες οι οποίοι υποφέρουν κι άλλοι που αποκομίζουν δυσανάλογα υψηλά κέρδη. Δεν έχουμε στοιχεία, ωστόσο, ότι υπήρξε κάποια αξιόλογη χειροτέρευση στα ποσοστά της φτώχειας ή στην κατανομή των εισοδημάτων.

Αν δούμε και κάποια επί μέρους στοιχεία όμως, η εικόνα που βγαίνει δεν είναι άσπρο-μαύρο. Στις τιμές των ακινήτων και στα ενοίκια, για παράδειγμα, για τα οποία η κυβέρνηση δέχεται έντονη κριτική. Ο πιο ασφαλής τρόπος για να πέσουν είναι να χαλαρώσουν οι περιορισμοί στη δόμηση. Όποτε όμως προκύπτει ένα τέτοιο ζήτημα, πρόσφατα για παράδειγμα με τους συντελεστές δόμησης, οι αποφάσεις κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση, μπαίνουν πρόσθετοι περιορισμοί. Γεγονός το οποίο δείχνει ότι το λόμπι όσων κερδίζουν από τα ακίνητα είναι πολύ πιο ισχυρό. Μπορεί να ακούγονται οι φωνές των ενοικιαστών, στην Ελλάδα της υψηλής ιδιοκατοίκησης, ωστόσο, οι κερδισμένοι είναι εξίσου πολλοί. Ακόμα και στην ενέργεια, έναν τομέα που καίει τα νοικοκυριά, οι τιμές υποχώρησαν σημαντικά το 2024.

Ο πολίτης διαμορφώνει την άποψή του από πολύ πιο πεζά πράγματα, δεν κάνει οικονομική ανάλυση

Πάμε καλά λοιπόν; Η πραγματικότητα είναι πάντα πολύ πιο σύνθετη. Ο πολίτης διαμορφώνει την άποψή του από πολύ πιο πεζά πράγματα, δεν κάνει οικονομική ανάλυση. Όταν βλέπει την τιμή της μπριζόλας να πετάει στα ύψη, ρίχνει την ευθύνη στην κυβέρνηση, δεν τον απασχολεί αν οι τιμές στο βόειο κρέας έχουν πάρει την ανηφόρα διεθνώς. Η φθορά της κυβέρνησης είναι αναπόφευκτη. Δεν υπάρχει, ωστόσο, κάποιο στοιχείο που να εξηγεί αυτή την κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στη συνείδηση των πολιτών. Εκτός βέβαια από τον ελέφαντα στο δωμάτιο: το ξυλόλιο. Προσοχή, μόνο αυτό, όχι καθαυτό το δυστύχημα των Τεμπών, το οποίο προηγήθηκε των εκλογών, όπως προηγήθηκαν και άλλα ζητήματα με πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση π.χ. οι υποκλοπές.

Το ξυλόλιο λοιπόν: οι θεωρίες για το παράνομο φορτίο μπορεί να διαψεύστηκαν, οι πρωταγωνιστές των κατηγοριών για συγκάλυψη μπορεί να βγήκαν εκτεθειμένοι, οι ειδικοί και οι τηλεπερσόνες μπορεί να αποδείχθηκαν γυμνοί, η κυβέρνηση όμως και –δυστυχώς– το πολιτικό σύστημα δεν ανέκαμψαν ποτέ.

Τις επιπτώσεις δεν τις έχουμε ζήσει, θα τις βρούμε μπροστά μας. Ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι, ωστόσο, θα πρέπει να βλέπουν ότι η χώρα έχει μπει σε μια περίοδο απίστευτης τοξικότητας και κινδυνεύει να γίνει μη κυβερνήσιμη. Γυρνώντας πάλι στην έρευνα του Pew, τη Νέα Δημοκρατία την αντιμετωπίζει θετικά ένα ποσοστό ουσιαστικά ίδιο με το ποσοστό που βλέπει θετικά την Ελληνική Λύση! Δηλαδή ένα κόμμα του οποίου ο αρχηγός πουλούσε επιστολές του Ιησού, φάρμακο για τη φαλάκρα και πρωταγωνίστησε στις θεωρίες συνωμοσίας για τα εξαερωμένα βαγόνια και τα μυγάκια στο βίντεο. Αυτή είναι η Ελλάδα;

Πού θα καταλήξει αυτή η ιστορία δεν το γνωρίζουμε. Άλλωστε ακόμα καίει. Η κοινή γνώμη άγεται και φέρεται από ένα μη θέμα, όπως είναι η εκταφή. Όλα μοιάζει να γίνονται με σχέδιο για να μην κλείσει η υπόθεση. Να παραμείνει η κοινωνία σε αναβρασμό, να καμφθούν οι αντιστάσεις όσων προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανό ένα μέτωπο λογικής. Ποιοι έχουν συμφέρον από μια τέτοια διάλυση μπορεί εύκολα να το καταλάβει ο καθένας. Αυτό που δεν χωράει στον νου είναι πως όλα αυτά οφείλονται σε μια συλλογική αυταπάτη, η οποία μια συγκεκριμένη περίοδο επικράτησε στη χώρα. Μια έκρηξη τρέλας, μια υποχώρηση μπροστά στην παραφροσύνη, την οποία κινδυνεύουμε να πληρώσουμε πολύ ακριβά.