Η ελληνική ναυτιλία σε αριθμούς

των Χαράς Αλεξανδροπούλου και Μαρίας-Ιωάννας Σιγαλού

Η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη ναυτιλιακή χώρα, με τους Έλληνες πλοιοκτήτες να πρωταγωνιστούν στον διεθνή ναυτιλιακό στίβο και να ελέγχουν το 21% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου με 5.520 πλοία. Την ίδια στιγμή, όσον αφορά το θαλάσσιο εμπόριο, η συνολική χωρητικότητα του παγκόσμιου στόλου έχει αυξηθεί κατά 50%. Τα τελευταία χρόνια η ελληνική ναυτιλία έχει συνεισφέρει 148 δισ. ευρώ στην ελληνική οικονομία, ενώ αντιπροσωπεύει το 8% του ΑΕΠ, με στοιχεία του 2023. Η συνολική αξία του ελληνικού στόλου εκτιμάται περίπου στα 180 δισ. δολάρια. Επειδή, λοιπόν, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους, συγκεντρώσαμε όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα της ελληνικής ναυτιλίας σήμερα. Ας τα δούμε αναλυτικά. 

Αριθμητικά στοιχεία για την ελληνική ναυτιλία και της θέσης της σε παγκόσμιες κατατάξεις 

Η ελληνόκτητη ναυτιλία αντιπροσωπεύει σε όρους dwt (χωρητικότητα νεκρού βάρους) το:

• 31,27% του παγκόσμιου στόλου πετρελαιοφόρων.
• 25,32% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου.
• 22,65% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
• 15,79% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χημικών και προϊόντων πετρελαίου.
• 1,46% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς υγραερίου (LPG).
• 8,92% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

Παράλληλα, η χώρα μας κατέχει ηγετική θέση στις επενδύσεις που αφορούν την πράσινη μετάβαση χρησιμοποιώντας πιο περιβαλλοντικές μεθόδους, όπως νέα εναλλακτικά καύσιμα. Συγκεκριμένα, είναι η πρώτη ναυτιλιακή δύναμη ως προς το ποσοστό των πλοίων με δυνατότητα εναλλακτικών καυσίμων και διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο με πλοία που φέρουν SOx Scrubber ή αλλιώς πλυντρίδες SOx, δηλαδή σύστημα καθαρισμού καυσαερίων, όπως το διοξείδιο του άνθρακα. 

• Το 41% των ελληνόκτητων δεξαμενόπλοιων υπό παραγγελία φέρουν SOx Scrubber, με τον παγκόσμιο μέσο όρο να φτάνει το 31%.
• Το 31% του ελληνόκτητου στόλου είναι εξοπλισμένο με συστήματα ενεργειακής απόδοσης, με μέσο όρο 25%.
• Το 6,2% του ελληνόκτητου στόλου χρησιμοποιεί διπλά καύσιμα , LNG, με μέσο όρο 4,8%.

Την τελευταία δεκαετία η συνολική χωρητικότητα του ελληνικού εμπορικού στόλου, που αποτελείται από 5.543 πλοία, έχει αυξηθεί κατά 53,5%. Συγκεκριμένα, ο ελληνικής διαχείρισης στόλος αποτελείται από:

• 2.602 bulk carriers, δηλαδή το 48,2%  του ελληνικού στόλου ή το 25,2% του παγκόσμιου τονάζ.
• 910 πετρελαιοφόρα, δηλαδή το 34,27% ή το 30,2%.
• 507 chemical & product tankers, δηλαδή το 4,30% ή το 14,9%.
• 147 LNG carriers, δηλαδή το 2,93% ή το 23,1%.
• 163 LPG carriers, δηλαδή το 0,97% ή το 13,2%.
• 504 containerships, δηλαδή το 6,35% ή το 8,6%.
• 71 vehicle carriers, δηλαδή το 0,26% ή το 8,6%.

Σε ό,τι αφορά την κατανομή του ελληνόκτητου στόλου, σχεδόν ένα στα δύο πλοία (48,2%) είναι bulk carrier, ενώ το ποσοστό των πετρελαιοφόρων διαμορφώνεται στο 34,27%. Τα containerships του ελληνόκτητου στόλου αντιστοιχούν στο 6,35%, ενώ για τα product/chemical tankers το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται σε 4,3%.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το ιδιοκτησιακό καθεστώς του στόλου (σε dwt, πλοία άνω των 1.000 gt): 

• Ελλάδα, 60%
• Γερμανία, 12%
• Ιταλία, 7%
• ∆ανία, 7%
• Βέλγιο, 4%
• Γαλλία, 3%
• Ολλανδία, 2%
• Λοιπές χώρες της Ε.Ε., 5%

Η Ελλάδα βρίσκεται επίσης υψηλά στην κατάταξη με τα 10 παγκοσμίως κορυφαία λιμάνια για το έτος 2024. Η σειρά ορίζεται ως εξής: 

• Αμβέρσα, Βέλγιο (100 εκ. τόνους/έτος)
• Αμβούργο, Γερμανία
• Βαλένθια, Ισπανία
• Πειραιάς, Ελλάδα
• Μασσαλία, Γαλλία
• Γένοβα, Ιταλία
• Λίβερπουλ, Ηνωμένο Βασίλειο
• Κοπεγχάγη, ∆ανία
• Λισαβόνα, Πορτογαλία

Σύμφωνα με το Forbes, μεταξύ των 10 πιο πλούσιων Ελλήνων για το 2024 βρίσκονται επτά εφοπλιστές:

• Μαρία Αγγελικούση 6,4 δισ. δολάρια (432η παγκοσμίως)
• Γιώργος Προκοπίου (και η οικογένειά του) 2,6 δισ. δολάρια (1.286ός παγκοσμίως)
• Κωνσταντίνος Μαρτίνος (και η οικογένειά του) 2,3 δισ. δολάρια (1.438ός παγκοσμίως)
• Σπύρος Λάτσης (και η οικογένειά του) 2,2 δισ. δολάρια
• Μαριάννα Λάτση (και η οικογένειά της) 1,8 δισ. δολάρια
• Ανδρέας Μαρτίνος (και η οικογένειά του) 1,8 δισ. δολάρια 
• Αθανάσιος Μαρτίνος 1,5 δισ. δολάρια

Η ετήσια έκθεση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών που δημοσιεύτηκε για το διάστημα 2023-2024, παρουσιάζει τη διεθνή, ευρωπαϊκή και εθνική διάσταση του έργου της ελληνικής ναυτιλίας.

• Με περισσότερα από 5.500 πλοία, οι Έλληνες εφοπλιστές έφτασαν να ελέγχουν το 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας, κάτι που καθιστά την Ελλάδα ως τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη στον κόσμο.
• Περισσότερο από το 60% της ελεγχόμενης από την Ε.Ε. ναυτιλίας ανήκει σε ελληνικά συμφέροντα.
• Η ναυτιλία αποτελεί έναν από τους πιο φιλικούς περιβαλλοντικά τρόπους μεταφοράς, με το χαμηλότερο κόστος για τους καταναλωτές. Ο ελληνόκτητος στόλος αυξάνεται και ανανεώνεται διαρκώς, είναι ενεργειακά αποδοτικός και εξοπλισμένος με περιβαλλοντικά συστήματα τελευταίας τεχνολογίας. Αποτελεί ήδη τον μεγαλύτερο στόλο με ικανότητα χρήσης εναλλακτικών καυσίμων στον κόσμο.

Σύμφωνα με την έρευνα «The Leading Meritime Cities Of The World 2024 (LMC)», μια έκδοση των Menon Economics και του νηογνώμονα DNV, η Αθήνα βρίσκεται στη 2η θέση στην κατηγορία «Ναυτιλιακά Κέντρα», κυρίως γιατί είναι έδρα της μεγαλύτερης ναυτιλίας του κόσμου. Η έκθεση εξηγεί ότι χάνει την πρωτιά, καθώς εξυπηρετεί πρωτίστως τοπικές ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες και όχι διεθνείς. Ωστόσο, υστερεί στις λοιπές 4 κατηγορίες αξιολόγησης της κατάταξης:

• Κέντρα Ναυτιλιακών Οικονομικών και ∆ικαίου
• Ναυτιλιακή Τεχνολογία
• Λιμάνια και Logistics
• Ελκυστικότητα και Ανταγωνιστικότητα

Είναι εύλογο, καθώς ο Πειραιάς δεν αποτελεί μεγάλο κέντρο διακίνησης φορτίων (κατηγορία Λιμάνια και Logistics) και δεν υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών (κατηγορία Ναυτιλιακή Τεχνολογία). Την ίδια στιγμή, υστερεί και στο ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον (κατηγορία Ελκυστικότητα και Ανταγωνιστικότητα).

Έτσι, στην τελική πεντάδα των κυρίαρχων ναυτιλιακών κέντρων βρίσκονται οι:

• Σιγκαπούρη
• Ρότερνταμ
• Λονδίνο
• Σαγκάη
• Όσλο

Εκτός της πεντάδας, σε καλές θέσεις κατάταξης βρίσκονται οι:

• Ντουμπάι 
• Χονγκ Κονγκ 
• Αθήνα
• Άμπου Ντάμπι 
• Οσάκα
• Βανκούβερ
• Βαρκελώνη

Ενώ στην 50άδα εισήλθαν: 

• Σετζέν, Κίνα (23η θέση)
• Μαδρίτη, Ισπανία (29η θέση)
• Γκντανσκ, Πολωνία (39η θέση)
• Τζέντα (43η θέση)
• Νάπολη (45η θέση) 

Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, η Σιγκαπούρη θα αποτελεί την κορυφαία ναυτιλιακή πόλη του κόσμου για τα επόμενα 5 έτη, ενώ η Σαγκάη θα ανέβει στη δεύτερη θέση. Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις κατηγορίες, η Αθήνα σήμερα βρίσκεται στην 35η θέση.

Όσον αφορά τις κρουαζιέρες, νέο ρεκόρ θα σημειώσει η Ελλάδα το 2024, καθώς 131 εκ των 421 ποντοπόρων κρουαζιερόπλοιων παγκοσμίως θα πραγματοποιήσουν πλόες σε ελληνικά λιμάνια. Τα 92 μάλιστα από αυτά (ποσοστό 70%) θα πραγματοποιήσουν homeport ή μερικώς homeport σε ελληνικά λιμάνια, σύμφωνα με τη Μαρία Δεληγιάννη, διευθύντρια Ανατολικής Μεσογείου της Διεθνούς Ένωσης Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA). Η οικονομική συνεισφορά της κρουαζιέρας αυξήθηκε από το 1 δισ. του 2019 στα 1,4 δισ. του 2022, εκ των οποίων τα άμεσα έσοδα ανέρχονταν στα 0,8 δισ. Το 2023 αποτέλεσε εξίσου «χρονιά ρεκόρ», αφού σημειώθηκαν περισσότερες από 5.230 αφίξεις κρουαζιερόπλοιων και 7.003.150 επιβατών –κάτι που μεταφράζεται ποσοστιαία σε αύξηση 9,41% προσεγγίσεων κρουαζιερόπλοιων–, καθώς και αύξηση 51,26% του αριθμού των επιβατών έναντι του 2022.