Οι γυναίκες της ορεινής Ξάνθης

Η έμπρακτη αλληλεγγύη, η συνεργασία, η θέση και επίτευξη κοινών στόχων καλλιεργούν την αίσθηση του ανήκειν σε μια συλλογική προσπάθεια, ενώνουν τους αρμούς της τοπικής κοινωνίας και ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Ένα ξεχωριστό πρότυπο κοινωνικής ενεργοποίησης, δημιουργικής και αρμονικής συνύπαρξης, αποτελούν οι σπουδαίες γυναίκες του «Πλέτενο», μια κοινωνική και επιχειρηματική πρωτοβουλία που έχει αγκαλιαστεί τόσο από την τοπική κοινωνία της Ξάνθης, όσο και από την ευρύτερη περιοχή. Πρόκειται για μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση που ίδρυσαν οι γυναίκες του Κενταύρου, ενός μεγάλου χωριού του Δήμου Μύκης που ξεχωρίζει ανάμεσα στα Πομακοχώρια που είναι σκαρφαλωμένα στις ψηλές πλαγιές της Ξανθές.

Ο συνεταιρισμός ιδρύθηκε το 2019, ενώ η ιδέα για τη δημιουργία του γεννήθηκε λίγο νωρίτερα, στο σχολείο δεύτερης ευκαιρίας του Κενταύρου, όπου συμμετείχε σ’ ένα πρόγραμμα εικονικής επιχείρησης του Υπουργείου Παιδείας. Έτσι η επιχειρηματική ιδέα μετατράπηκε προοδευτικά σε μια οργανωμένη πρωτοβουλία με στόχο την επαγγελματική ένταξη των γυναικών της περιοχής. Η επιχείρηση πήρε το όνομά της από τη λέξη «pleteno», όπου στην πομακική γλώσσα σημαίνει πλέκω, δημιουργώ. Γυναίκες και κορίτσια από τον Κένταυρο, την Πάχνη, τη Γλαύκη και από άλλα γειτονικά χωριά, χριστιανές και μουσουλμάνες, συνδυάζουν την αισθητική, τη δεξιοτεχνία και την παράδοση, ενώνουν το μεράκι, την εργατικότητα και το ταλέντο τους και κατασκευάζουν πρωτότυπες, χειροποίητες δημιουργίες.

Πομακοχώρια: Γυναίκες χωρίς διακρίσεις

Φτιάχνουν πλεκτά με το βελονάκι και υφαντά στον αργαλειό, αλλά και κοσμήματα και χρηστικά αντικείμενα, που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της σύγχρονης αισθητικής και της αγοράς. Μαζεύουν και αποξηραίνουν βότανα των βουνών τους, όπως ρίγανη, θυμάρι, σπαθόχορτο, τσάι του βουνού, φλαμούρι. Επιπλέον, έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται και στον χώρο των τροφίμων, παρασκευάζοντας μαρμελάδες, χυμούς, κράνα. Για τη δημιουργία των προϊόντων τους χρησιμοποιούνται ανακυκλώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον υλικά, ενώ μεγάλο μέρος των έργων τους κατασκευάζεται από νήματα που περισσεύουν από τα κοντινά εργοστάσια.

Έτσι σ’ ένα από τα πιο ακριτικά σημεία της χώρας μας, σε μια περιοχή που κάποτε ορθώνονταν οι «μπάρες» του ελέγχου και της απομόνωσης, πρακτικές που τροφοδοτούσαν τον δισταγμό, τον διαχωρισμό, τα στερεότυπα, τώρα αναπτύσσεται ένα νέο πεδίο συνεργατικότητας και κοινωνικής και πολιτισμικής όσμωσης, που προσφέρει σε όλες τις γυναίκες χωρίς διακρίσεις προοπτικές επαγγελματικής και κοινωνικής ένταξης.

Το νέο αυτό κοινωνικό πείραμα που αναδεικνύεται σε πόλο έλξης για την περιοχή, εδράζεται στις αρχές της περιβαλλοντικής αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης, της αλληλεγγύης και της αρμονικής συνύπαρξης γυναικών από διαφορετικά θρησκευτικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα. Οι γυναίκες ενώνουν τη γνώση, τον ενθουσιασμό τους και την ανάγκη τους για κοινωνική πρόοδο και δίνουν το παρών όλες μαζί, είναι εκεί η μία για την άλλη, συμμετέχοντας στην κοινή προσπάθεια για οικονομική αυτονομία, δημιουργώντας τη δική τους επαγγελματική ταυτότητα και παράγοντας ως προστιθέμενη αξία το δικό τους κοινωνικό αποτύπωμα.

Οι γυναίκες της Ξάνθης έχουν στόχο τη διατήρηση παραδοσιακών τεχνικών της πλεκτικής και υφαντικής τέχνης, τη διαφύλαξη της τοπικής Ιστορίας εμπλουτισμένης με τα ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία της παράδοσης των δύο κοινοτήτων και την ενίσχυση της τοπικής γυναικείας επιχειρηματικότητας. Το «Πλέτενο» αποτελεί συγχρόνως έναν χώρο κοινωνικοποίησης και δικτύωσης των γυναικών από τα κοντινά χωριά, αρκετές εκ των οποίων ζουν το μεγαλύτερο διάστημα μόνες τους, αφού ένα μεγάλο ποσοστό των ανδρών φεύγει στη Γερμανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και αλλού για να εργαστούν. Έτσι, οι γυναίκες γίνονται για άλλη μια φορά φορείς κοινωνικής προόδου και αποδεικνύουν ότι με την υπομονή, την επιμονή και την εργατικότητα τους μπορούν να ανατρέψουν παγιωμένες συντηρητικές αντιλήψεις και νοοτροπίες.

Αυτό που επιδιώκουν όμως είναι και το να βελτιώσουν με τη δουλειά τους την ποιότητα ζωής τους και των οικογενειών τους, έτσι ώστε τα κορίτσια της ορεινής Ροδόπης να έχουν στην πράξη ίσες ευκαιρίες για μόρφωση, δουλειά, αξιοπρεπή διαβίωση. Οι γυναίκες του «Πλέτενο» δεν βασίζονται μόνο στην αστείρευτη αγάπη για τη δουλειά τους. Για να προσελκύσουν μερίδιο στην αγορά, ξέρουν ότι πρέπει να αναζητήσουν τη γνώση και την κατάρτιση.

Γι’ αυτό έχουν παρακολουθήσει ειδικά εκπαιδευτικά σεμινάρια σχετικά με τον σχεδιασμό, την παραγωγή, ακόμη και τη φωτογράφιση των προϊόντων, καθώς και τη δημιουργία e-shop. Οι γυναίκες των χωριών της Ροδόπης παλεύουν για περισσότερη ορατότητα, εξωστρέφεια, να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους και τα καταφέρνουν. Η ζήτηση των παραδοσιακών τεχνικών και των προϊόντων τους έχει αυξηθεί ενώ δέχονται παραγγελίες και από το εξωτερικό, φέρνοντας νέο αέρα στα Πομακοχώρια.

Τα κορίτσια και οι γυναίκες του «Πλέτενο» αποτελούν έναν φάρο έμπνευσης και πρότυπο για όλους μας

Τα κορίτσια και οι γυναίκες του «Πλέτενο» αποτελούν έναν φάρο έμπνευσης και πρότυπο για όλους μας, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι με ενότητα, αλληλεγγύη και όρεξη για δουλειά, μπορούν να συνυφάνουν καλαίσθητα παραδοσιακά προϊόντα προσαρμοσμένα στις σύγχρονες ανάγκες, αλλά κυρίως τις δικές τους προσωπικές ιστορίες, τους στόχους, τα όνειρά τους για μια ζωή με επιλογές που εκείνες θα την καθορίζουν, με δύναμη από το Πλέτενο και τα Πομακοχώρια, αλλά με προορισμό πολύ μακρύτερα από εκεί. Έτσι γίνονται ενεργό κύτταρο της κοινωνικής ζωής, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την αποδοχή της ποικιλομορφίας των πολιτισμών και την αρμονική συνύπαρξη.