Ψαράδες, πέντε χρόνια μετά τη συμφωνία των Πρεσπών

Η μικρόσωμη αγελάδα των Πρεσπών, σπανιότατο είδος που ζει στους Ψαράδες και στην αλβανική Πρέσπα. Πολλές μικρές αγελαδίτσες περιφέρονται ελεύθερες μέσα στον μικρό οικισμό των πενήντα κατοίκων που είναι πάνω στη λίμνη, γατιά πεινασμένα στη μικρή πλατεία, πάπιες κοντά στο νερό. Δεμένες βάρκες, ηρεμία της λίμνης, το ειδυλλιακό τοπίο, η μεγάλη ομορφιά της φύσης των Πρεσπών.

Ερημιά στον οικισμό, δεν υπάρχει ψυχή. Οι τρεις ταβέρνες του χωριού είναι ανοικτές αλλά δεν έχουν πελάτες, μόνο κανένα ζευγάρι ηλικιωμένων Ολλανδών που ζει καιρό στην περιοχή και αφήνει, αραιά και πού, το τροχόσπιτό του για να δοκιμάσει το γριβάδι. «Στις 8 κλείνουμε», λέει η κυρία Χριστίνα που έχει τη μία ταβέρνα, «πρέπει να μαζέψουμε τα παιδιά γιατί αύριο έχουν σχολείο». Νέκρα απόλυτη μετά, μόνο εγώ νοικιάζω δωμάτιο στο χωριό και είναι αρχές Ιουνίου.

Εδώ, στους Ψαράδες, πριν από πέντε χρόνια ακριβώς, στις 17 Ιουνίου του ’18, υπογράφηκε η «περίφημη» συμφωνία των Πρεσπών. Οι ελάχιστοι κάτοικοι ούτε που κατάλαβαν για πότε έγινε αυτό. «Εμφανίστηκαν κάτι συνεργεία με φορτηγά και έστησαν γρήγορα μια τέντα δίπλα στη λίμνη. Και ξαφνικά είδαμε τον Τσίπρα και τον Ζάεφ να καταφθάνουν». Μαζί τους ο Νίμιτς, υπουργοί, παρατρεχάμενοι. Λογίδρια, χαμόγελα, υπογραφές, γεια σας. «Δεν έφαγαν σ’ εμάς μετά», λέει η κυρία Χριστίνα με κάποιο παράπονο, «έφυγαν αμέσως με σκάφη από την Πρέσπα προς τα Σκόπια. Πήγαν σ’ ένα δικό τους χωριό».

Υπήρχε λόγος. Η κυβέρνηση φοβόταν μεγάλα επεισόδια. Τα ΜΑΤ σταμάτησαν τους διαδηλωτές χιλιόμετρα μακριά, στο Πισοδέρι, έπεσε ξύλο, άνοιξαν κεφάλια, έγιναν συλλήψεις. Δρακόντεια μέτρα στο χωριό που ήταν αποκλεισμένο από παντού, βατραχάνθρωποι μέσα στη λίμνη. Μέχρι και πολυάριθμη ιδιωτική υπηρεσία ασφαλείας από το εξωτερικό επιστρατεύτηκε, «ξένοι που μιλούσαν αγγλικά και τους βλέπαμε παντού».

Οι Ψαράδες γνώρισαν τον πυρετό του μεγάλου γεγονότος, έγιναν το κέντρο της Ελλάδας για λίγες ώρες, το χωριό σε όλα τα κανάλια, ανέλπιστη δημοσιότητα. Και από την επόμενη μέρα, στον λήθαργό τους και πάλι, στη μοναξιά της φύσης που τους περιβάλλει. Ελάχιστοι έρχονται εδώ στην άκρη της Ελλάδας να δουν την εκπληκτική φύση. Πρέπει να την αγαπάς πολύ για να έρθεις. Το καλοκαίρι, το χωριό έχει λίγους επισκέπτες, μια στο τόσο ένα πούλμαν. Οι κάτοικοι νιώθουν ότι τους έχουν ξεχάσει όλοι. Όχι όλοι ακριβώς: «Έρχονται τα κλιμάκια του ΣΔΟΕ και μετράνε τα κρέατα στο ψυγείο να δουν αν συμφωνούν με τα τιμολόγια». Η εφορία δεν τους ξέχασε. Αντί να στηρίζουμε τους ακρίτες για να μείνουν εκεί… Οι Ψαράδες ήταν (και είναι) μόνο το «ντεκόρ» μιας υπογραφής.