Τήλος: Οι κάτοικοί της γιορτάζουν το παγκόσμιο ρεκόρ ανακύκλωσης

Μπορεί να κυριαρχεί η άποψη ότι η Ελλάδα κατακτά πρώτες σειρές στα ευρωπαϊκά ranking μόνο αρνητικών ζητημάτων, π.χ. παχυσαρκίας ή καπνίσματος, όμως η παγκόσμια πρωτιά της Τήλου έρχεται να ανατρέψει το προσκήνιο.

Η Τήλος έχει καταφέρει να είναι το νησί με το μεγαλύτερο ποσοστό ανακύκλωσης παγκοσμίως, αγγίζοντας το 86,8%. Ουσιαστικά παράγει μηδέν απόβλητα, καθώς το υπόλοιπο 14% προσφέρεται για την παραγωγή ενέργειας, μέσω της καύσης. Αν αναλογιστούμε ότι στην Ελλάδα το ποσοστό ανακύκλωσης δεν ξεπερνά το 20% και στις πιο οργανωμένες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό αυτό αγγίζει το 60%, είναι σχεδόν ακατόρθωτο να γίνεται λόγος για ποσοστό ανώτερο του 80%! Η επιτυχία αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Just Go Zero Tilos, το οποίο ξεκίνησε τον περασμένο χρόνο. Το Just Go Zero Tilos είναι ένα πρόγραμμα που αναπτύσσει ένα τεχνολογικά προηγμένο, καινοτόμο σύστημα κυκλικής διαχείρισης όλων των ρευμάτων αποβλήτων που παράγονται στην Τήλο με στόχο την πλήρη αξιοποίησή τους. Εφαρμόζεται με την ενεργή συμμετοχή νοικοκυριών, επιχειρήσεων και οργανισμών του νησιού, όπως τη Polygreen σε συνεργασία με τον Δήμο Τήλου και την έγκριση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Στη φύση δεν υπάρχουν απόβλητα, όλα έχουν μια δεύτερη ζωή και αυτό έγινε πλήρως αντιληπτό στην Τήλο. Zero waste (μηδενικά αποβλήτα) σημαίνει ότι κάθε απόβλητο που παράγεται στο νησί συλλέγεται και αξιοποιείται με βάση τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, με στόχο να μην αφήνει αποτύπωμα στο φυσικό περιβάλλον. Ουσιαστικά σημαίνει 100% εκτροπή από την ταφή των αποβλήτων. «Στην Τήλο εγκαινιάζουμε τον πολιτισμό που θα ονομαστεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος ως πολιτισμός των νησιών του Νοτίου Αιγαίου. Ενός πολιτισμού με 100% εκτροπή από ταφή, πλήρη κυκλική διαχείριση όλων των υλικών και, το σημαντικότερο, μια εντελώς νέα αντίληψη ζωής. Σε αυτόν το νέο πολιτισμό η έννοια του απόβλητου θα συναντιέται μόνο σε μουσειακούς χώρους», αναφέρει ο Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος, CEO της Polygreen. Το Just Go Zero Tilos αξιοποιεί όλα τα αστικά απόβλητα που παράγονται στο νησί, μειώνοντας το αποτύπωμά τους στο μοναδικό φυσικό περιβάλλον της Τήλου. Συγκεκριμένα, το έργο του προγράμματος είναι η απομάκρυνση όλων των κάδων σκουπιδιών και η αποκατάσταση του ΧΥΤΑ με τη μετατροπή του σε ένα πρότυπο Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας.

Κάπου εδώ θα αναρωτιέστε ποια διαδικασία ακολούθησε η Τήλος και κατέκτησε αυτή την παγκόσμια πρωτιά. Θα διαπιστώσετε ότι δεν χρειάστηκε κάποια δύσκολη ενέργεια. Η διαδικασία είναι απλή και εύκολη, απαιτείται μόνο να πραγματοποιείται καθημερινά και με συνέπεια.

Κάθε νοικοκυριό και επιχείρηση εφοδιάζεται από την Polygreen με μια μπλε τσάντα στην οποία οι κάτοικοι και οι τουρίστες τοποθετούν τα ανακυκλώσιμα πλυμένα και καθαρά. Μοιράζεται επίσης μια τσάντα αποθήκευσης στην οποία τοποθετούν τη σακούλα με τα μη ανακυκλώσιμα (μανταλάκια, χαρτί κουζίνας, χαρτιά υγείας κ.λπ.), τη βιοδιασπώμενη σακούλα με τα οργανικά (υπολείμματα φαγητών, υπολείμματα ξηραντήρα) και τη σακούλα με πάνες μωρών και ενηλίκων. Τέλος, τους δίνεται ένα μεταλλικό κουτί, όπου τοποθετούνται ξεχωριστά οι γόπες των τσιγάρων. Στη συνέχεια το σύνολο των αποβλήτων μεταφέρεται στο Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας που αντικατέστησε τον ΧΥΤΑ και εξοπλίστηκε με σύγχρονα μηχανήματα και τεχνολογικές εφαρμογές. Εκεί γίνεται η περαιτέρω διαλογή και προετοιμασία των αποβλήτων για ανακύκλωση, κομποστοποίηση ή ενεργειακή αξιοποίηση. Ακόμη, το Just Go Zero Tilos προβλέπει και την αξιοποίηση ειδικών αποβλήτων, όπως παλιές συσκευές ή έπιπλα που πλέον δεν χρησιμοποιούνται, τα οποία μεταφέρονται στο νέο Κέντρο Δημιουργικής Αξιοποίησης Υλικών για να επισκευαστούν, να γίνουν πρώτη ύλη για καλλιτεχνική δημιουργία και να αποκτήσουν «νέα ζωή». Σημειώνεται ότι συνολικά η Τήλος διαθέτει 25 ροές ανακύκλωσης, όπως πλαστικά, χαρτί, συσκευασία αλουμινίου, μεταλλικά δοχεία κ.λπ.

Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από ειδική καινοτόμο πλατφόρμα, η οποία καταγράφει τον όγκο των αποβλήτων που συλλέγονται στις τρεις βασικές κατηγορίες του Προγράμματος (ανακυκλώσιμα, μη ανακυκλώσιμα και οργανικά) σε επίπεδο νοικοκυριού και επιχείρησης. Μέσα από την πλατφόρμα, οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις μπορούν να γνωρίζουν την ποσότητα των υλικών που ανακυκλώνουν, σε live χρόνο. Κατά αυτόν τον τρόπο, αποκτούν ένα επιπλέον σημαντικό κίνητρο να επιτύχουν ολοένα και υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης αντιμετωπίζοντας το ως προσωπικό στοίχημα, το οποίο όπως φαίνεται δούλεψε.

Όλοι όσοι σκέφτηκαν και δουλεύουν στο πρόγραμμα συμφωνούν σε ένα πράγμα: ότι η επιτυχία είναι των κατοίκων. Η Τήλος έχει το υψηλότερο ποσοστό ανακύκλωσης στον κόσμο και αυτό οφείλεται στις ενέργειες του καθενός ξεχωριστά- από τον πιο μικρό στον πιο μεγάλο. Τίποτα δε θα είχε επιτευχθεί χωρίς την τοπική κοινότητα, η οποία αποτελεί λαμπρό παράδειγμα προς μίμηση. Ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί κατάφεραν να αλλάξουν στάση και αντίληψη για τα απόβλητα, και να πετύχουν το σημαντικό στόχο των μηδενικών αποβλήτων. Έδρασαν όλοι για έναν (σκοπό) και ένας για όλους. «Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο όταν υπάρχει στόχος και πείσμα», αναφέρει κάτοικος του νησιού. Άλλωστε οι μεγάλες επιτυχίες ξεκινούν από μικρές αλλαγές. Αλλαγές στην καθημερινότητα, τον τρόπο σκέψης, τις κινήσεις και τις αποφάσεις.

O Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου κ. Γιώργος Χατζημάρκος, αναφέρει ότι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ήταν πρωταθλήτρια στα πρόστιμα για τα απόβλητα, ωστόσο τα τελευταία δύο χρόνια έχει πετύχει 75% μείωση των προστίμων της Περιφέρειας και το πρόγραμμα Just Go Zero Tilos σίγουρα συνέβαλε σε αυτό. «Οι πρωτοπόροι στα πρωτοσέλιδα δεν ξεκινούν μόνο από το κέντρο αλλά και η περιφέρεια και ιδιαίτερα τα μικρά νησιά μπορούν να γίνουν πρωτοπόροι», δηλώνει η δήμαρχος της Τήλου, Μαρία Καμμά-Αλειφέρη.  Ζωντανό παράδειγμα η Τήλος. Ένα ξεχασμένο νησί της άγονης γραμμής που πέτυχε τα τελευταία χρόνια να βγει από την αφάνεια, να καταγράψει υψηλούς αριθμούς ανάπτυξης, να καταστεί πρωτοπόρος στις ΑΠΕ, να διακριθεί για τη διαχείριση περιβαλλοντικών ζητημάτων αλλά και άλλων θεμάτων όπως είναι το μεταναστευτικό και να πρωταγωνιστήσει ως τουριστικός προορισμός στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.

Ταυτόχρονα η Τήλος στέκει «πράσινη» σαν κουκίδα κάπου στην άκρη της Ελλάδας, ως παράδειγμα εφαρμοσμένης λύσης και τεχνογνωσίας που θα μπορούσε να μεταφερθεί και σε άλλες περιοχές της χώρας μας, να αλλάξει ριζικά την αντίληψη και τις πρακτικές πολιτών και επιχειρήσεων και τελικά να συμβάλλει στην εξάλειψη της έννοιας του αποβλήτου όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Παράλληλα, το πρόγραμμα Just Go Zero Tilos μπορεί να υιοθετηθεί και από οργανωμένες δομές, όπως είναι τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τα στρατόπεδα και οι επιχειρήσεις με στόχο να γίνουν zero waste.

O Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων, Μανώλης Γραφάκος, σημειώνει πως όταν η κυβέρνηση όρισε τους εθνικούς στόχους το μεγάλο ερώτημα ήταν πώς θα καταφέρουμε να πετύχουμε από το 80%, ταφή στο 10% μέχρι το 2030 και πώς θα φτάσουμε την ανακύκλωση σε ποσοστό 60% από το σημερινό 20%. «Σήμερα τα καταφέραμε στην Τήλο. Η απάντηση βρίσκεται στο πώς είναι η Τήλος».   

Στις 30 Μαρτίου, ένα χρόνο μετά της επιτυχημένης λειτουργίας του προγράμματος, ο CEO της Polygreen Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος, μαζί με την ομάδα της Polygreen και καλεσμένους βρέθηκε στην Τήλο με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Zero Waste. Βασικός στόχος; Να γιορτάσουν όλοι μαζί την σημαντική αυτή βιώσιμη επέτειο, η οποία δε θα είχε επιτευχθεί χωρίς τον καθένα ξεχωριστά από τους κατοίκους της Τήλου.

Συγκεκριμένα, το πρωί του Σαββάτου 1η Απριλίου –η παγκόσμια πρωτιά δεν αποτελεί πρωταπριλιάτικο αστείο- πραγματοποιήθηκε συνάντηση με τους επιχειρηματίες του νησιού, για να συζητήσουν για την τουριστική σεζόν που ξεκινά σε λίγες εβδομάδες, και το βράδυ του Σαββάτου έγινε γιορτή στην πλατεία των Λιβαδιών (στο λιμάνι της Τήλου)- στήθηκε γλέντι κανονικά.  Εκεί, είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όλοι μαζί ένα ντοκιμαντέρ που έδειχνε την πορεία του έργου από την αρχή, συνεντεύξεις κατοίκων, υπαλλήλων της Polygreen, συνεργατών και όλων των εμπλεκομένων. 

Ο CEO της Polygreen τους ρώτησε: «Το έχετε συνειδητοποιήσει; Είναι 86% αυτή τη στιγμή και αυτό που έχετε καταφέρει έχει ήδη μείνει στην ιστορία. Όταν τα παιδιά σας πάνε σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ελλάδας ή του κόσμου, και τους ρωτήσουν από που κατάγονται, θα πουν από την Τήλο. Και τότε θα τους πουν, α, από το νησί που ήταν το πρώτο με το μεγαλύτερο ποσοστό ανακύκλωσης στον κόσμο».

Πράγματι, όπως τους ενημέρωσε και ο ίδιος πράγμα που δεν είχαν καλοσκεφτεί, είναι ότι την Τήλο πλέον τη γνωρίζουν σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο οι κάτοικοι της δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη. Τα οφέλη φυσικά είναι πολλαπλά. Μόνο και μόνο για τον τουρισμό, ο οποίος ολοένα και θα αυξάνεται και πολύς κόσμος θα έρθει μόνο για να δει τι έχουν καταφέρει αυτοί οι άνθρωποι. Να δει ποιο είναι αυτό το νησί που κατάφερε μια τόση σημαντική πρωτιά, όχι μόνο για ένα πιο πράσινο πλανήτη, αλλά και για ένα καλύτερο μέλλον. Φυσικά από την εκδήλωση δεν έλειψαν οι ευχαριστίες στους θαυμάσιους ανθρώπους που βρήκαν στην Τήλο και τώρα δουλεύουν για την Polygreen στο πρόγραμμα Just go zero. 

Τέλος, όλοι μαζί έβαλαν τον εξής θαυμάσιο στόχο: να ενταχθεί το νησί στο πρόγραμμα Zero Waste Cities, μέσα από την έναρξη της συνεργασίας με το Mission Zero Waste Academy, με το Zero Waste Europe και την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης. Γιατί η σύμπλευση δυνάμεων είναι το κλειδί της επιτυχίας.

Οι ενέργειες που γίνονται στην Τήλο είναι κάτι που αφορά όλους μας, για τους απλούς λόγους που ακολουθούν. Γιατί δημιουργεί μια αλυσίδα από οφέλη, περιβαλλοντικά, κοινωνικά αλλά και οικονομικά, για τους κατοίκους της Τήλου. Γιατί αφού έγινε στην Τήλο μπορεί να γίνει παντού. Γιατί μας εμπνέει να γίνουμε στην πράξη μέρος της λύσης. Γιατί το πρώτο νησί χωρίς απόβλητα είναι το πρώτο βήμα για έναν κόσμο χωρίς απόβλητα. Έναν κόσμο πιο αρμονικό και βιώσιμο. Αυτά τα τόσο γιατί αρκούν να μας πείσουν ότι η κάθε αλλαγή ξεκινά από εμάς. Άλλωστε το μέλλον ξεκινάει από το μηδέν (zero).