Ραντάρ και θερμικές κάμερες θα επιτηρούν το Αιγαίο

«Εργο στρατηγικής σημασίας», χαρακτηρίζεται από τα στελέχη του Λιμενικού η κατασκευή του Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (ΕΣΟΘΕ) με προϋπολογισμό 62 εκατ. ευρώ. Όπως γράφει ο Γιάννης Σουλιώτης για την Καθημερινή, πρόκειται για ένα δίκτυο σύγχρονων ραντάρ και θερμικών καμερών μεγάλης εμβέλειας, με δυνατότητα να μεταφέρουν σε 24ωρη βάση και σε πραγματικό χρόνο εικόνα από τα θαλάσσια σύνορα της χώρας, επιτυγχάνοντας αυτό που διεθνώς ονομάζεται Maritime Domain Awareness. 

Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε την 30ή Ιουνίου. Αρχικά, ως καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή των αιτήσεων συμμετοχής είχε καθοριστεί η 20ή Αυγούστου, ωστόσο, πρόσφατα αποφασίστηκε να δοθεί παράταση, λόγω COVID-19, έως τις 30 Οκτωβρίου. Αποστολή του ΕΣΟΘΕ, όπως περιγράφεται στην προκήρυξη που φέρει την υπογραφή του υπουργού Ναυτιλίας Γιάννη Πλακιωτάκη είναι «η έγκαιρη επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης στο θαλάσσιο πεδίο ευθύνης του Λιμενικού Σώματος. Πέραν της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., θα συμβάλλει ενεργά στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και στην πάταξη κάθε μορφής εγκληματικότητας». 

Χρήση του συστήματος, εκτός από το Λιμενικό, θα κάνουν οι Ενοπλες Δυνάμεις. Για αυτό και εκτός του βασικού κέντρου ελέγχου, που θα δημιουργηθεί στο αρχηγείο του Σώματος, ένα δεύτερο θα κατασκευαστεί στη Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου.  

Το σύστημα θαλάσσιας επιτήρησης θα αποτελείται από 35 σταθερά ραντάρ που, για λόγους ασφαλείας, θα τοποθετηθούν εντός στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Οι τεχνικές προδιαγραφές τους καλύπτονται από το απόρρητο, ωστόσο, στελέχη του Λιμενικού εξήγησαν στην «Κ» ότι κριτήριο για την επιλογή τους είναι «να εντοπίζουν μικρούς στόχους σε μεγάλη απόσταση». Θα χρησιμοποιηθούν διαφορετικοί τύποι ραντάρ ανάλογα με την περιοχή που θα καλύπτουν, με την εμβέλειά τους να κυμαίνεται μεταξύ 6 και 48 ναυτικών μιλίων. 

Τα 26 από τα συνολικά 35 ραντάρ θα πλαισιώνονται από κάμερες ημέρας και νύχτας (θερμικές), οι οποίες θα δίνουν σε πραγματικό χρόνο εικόνα έως και 6 – 7 ναυτικά μίλια μακριά. «Ο χειριστής τους θα μπορεί να καταγράψει την προπαρασκευή απόπλου παράτυπων μεταναστών από τα απέναντι τουρκικά παράλια», δήλωσε στην «Κ» αξιωματούχος με γνώση του θέματος. Από το σύνολο των 35 σταθμών, οι 27 θα βρίσκονται στο Ανατολικό Αιγαίο και οι υπόλοιποι στην Κρήτη, την Εύβοια, το Ιόνιο κ.α. Η διασύνδεσή τους με δύο κέντρα διαχείρισης θα γίνει μέσω του δικτύου των Ενόπλων Δυνάμεων.  

Το σύστημα περιγράφεται ως «ανοικτής αρχιτεκτονικής». Σε αυτό θα μπορούν μελλοντικά να προστεθούν επιπλέον ραντάρ όπως επίσης και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Σκέψεις και για drones

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το προηγούμενο διάστημα το Λιμενικό δοκίμασε στο νοτιοανατολικό Αιγαίο τις επιχειρησιακές δυνατότητες ενός μισθωμένου από τον Frontex ισραηλινού drone και πλέον υπάρχουν σκέψεις και εισηγήσεις για την αγορά τεσσάρων μη επανδρωμένων αεροσκαφών για την από αέρος επιτήρηση των θαλάσσιων συνόρων. Σημειώνεται ότι το δίκτυο των σταθερών ραντάρ πλαισιώνεται και από δύο «αυτοκινούμενους σταθμούς αισθητήρων». Πρόκειται για δύο οχήματα τύπου βαν, στην οροφή των οποίων θα υπάρχουν ραντάρ. Θα χρησιμοποιούνται για την κάλυψη τυχόν επιχειρησιακών κενών. 

Η ιδέα για τη δημιουργία ενός σύγχρονου συστήματος θαλάσσιας επιτήρησης διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 2011. Δύο χρόνια αργότερα συγκροτήθηκε διακλαδική επιτροπή με τη συμμετοχή στελεχών του Λιμενικού και του Πολεμικού Ναυτικού. Αντικείμενό της τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου. Ολοκλήρωσε τις εργασίες της στα τέλη του 2013 και ακολούθησαν διαπραγματεύσεις με τα όργανα της Ε.Ε. για το ενδεχόμενο χρηματοδότησης του έργου. 

«Για πρώτη φορά δεν θα σας ζητήσουμε να χρηματοδοτήσετε την αγορά σκαφών», φέρεται να είχε πει σε αξιωματούχους της Ε.Ε. στέλεχος του Λιμενικού σε συνάντησή τους σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών. Αν και τον Σεπτέμβριο του 2015 η Κομισιόν συμφώνησε να διαθέσει 62 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του ΕΣΟΘΕ, για πάνω από 12 μήνες το σχέδιο παρέμενε στα συρτάρια της τότε ηγεσίας του υπουργείου Ναυτιλίας.

Στελέχη του υπουργείου προέκριναν την αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών αντί της εγκατάστασης δικτύου ραντάρ, ενώ δυσλειτουργία παρατηρήθηκε και στην αρμόδια, στην Ελλάδα, Αρχή για τη διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων. 

Οι διαδικασίες επιταχύνθηκαν το 2017 και ενώ μερικούς μήνες νωρίτερα είχε αντικατασταθεί η ηγεσία του ΥΕΝ. Το καλοκαίρι μάλιστα εκείνου του χρόνου βγήκαν σε διαβούλευση οι τεχνικές προδιαγραφές του έργου. Τελικά, η προκήρυξη του διαγωνισμού έγινε φέτος τον Ιούνιο από τον νυν υπουργό Γιάννη Πλακιωτάκη. 

Καθώς η εγκατάσταση και λειτουργία του ΕΣΟΘΕ είναι αδύνατο να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2022, όπως ορίζουν οι κανονισμοί της Ε.Ε., αποφασίστηκε το έργο να απενταχθεί προσωρινά από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας της Ε.Ε. και να χρηματοδοτηθεί από το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων.  

Για να αξιοποιηθούν τα κεφάλαια που απελευθέρωσε η απένταξη του ΕΣΟΘΕ από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, τα στελέχη του Λιμενικού κατέθεσαν εναλλακτική πρόταση στα όργανα της Ε.Ε. Περιλαμβάνει αγορά φορητών και σταθερών καμερών, προμήθεια ειδών ιματισμού για τα στελέχη του Σώματος, αγορά εξοπλισμού πληροφορικής για τη διασύνδεση του Λιμενικού με τις βάσεις δεδομένων της ΕΛ.ΑΣ., όπως επίσης και αγορά νέων σκαφών. Η πρόταση αγγίζει τα 40 εκατ. ευρώ και οι λεπτομέρειές της συζητήθηκαν κατά την επίσκεψη που πραγματοποίησε την Τρίτη στο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας η γενική διευθύντρια Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μονίκ Παριά.

Σύμφωνα με στοιχεία που στελέχη του Λιμενικού παρουσίασαν στην κ. Παριά και τους συνεργάτες της, τα λειτουργικά κόστη (καύσιμα και συντήρηση) για τα 65 σκάφη του Λιμενικού, που περιπολούν στο Ανατολικό Αιγαίο από 1η Μαρτίου μέχρι και 30 Σεπτεμβρίου ανέρχονται σε 9,1 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, το κόστος της έκτακτης κινητοποίησης του προσωπικού του Λιμενικού την ίδια περίοδο έχει αποτιμηθεί στα 3,3 εκατομμύρια ευρώ.

Ο διαγωνισμός για την κατασκευή του ΕΣΟΘΕ αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το 2021, ενώ η υπογραφή της σύμβασης υπολογίζεται στις αρχές του 2022.