«ΕΛΙΖΑ»: Ο εγκλεισμός ευνοεί την ενδοοικογενειακή βία

«Ενός κακού, μύρια έπονται» και φαίνεται ότι ο κορωνοϊός, πέρα από τις επιπτώσεις στην υγεία και τη ζωή μας, έγινε και η αιτία να φανερωθούν πολλές παθογένειες της κοινωνικής μας ζωής, με σοβαρότερη, ίσως, την ενδοοικογενειακή βία με θύματα πολλές φορές και τα παιδιά, την οποία ενίσχυσε σε σημαντικό βαθμό ο αναγκαστικός εγκλεισμός στα σπίτια.

Την εποχή του «μένουμε σπίτι» για το γενικό καλό όλων, κάποιοι άνθρωποι βιώνουν την αναγκαστική συμβίωση με τον εχθρό τους, που αρκετές φορές είναι κάποιο μέλος της ίδιας τους της οικογένειας, αναφέρουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι εκπρόσωποι της εταιρίας κατά της κακοποίησης του παιδιού «ΕΛΙΖΑ».

Εξηγούν ότι απόδειξη για αυτό αποτελούν δύο φαινομενικά αντίθετα τεκμήρια, που ωστόσο οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα. Σε κάποιες χώρες έχουμε αυξημένες καταγγελίες και αναφορές για ενδοοικογενειακή βία σε γραμμές βοήθειας, καθώς και αύξηση των γυναικοκτονιών και σε άλλες παρατηρούμε εμφανή μείωση στον αριθμό καταγγελιών ενδοοικογενειακής βίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα θύματα βρίσκονται συνεχώς με τον δράστη τους και δεν τους δίνεται η δυνατότητα να καλέσουν για βοήθεια.

Στην Ιταλία τις πρώτες 22 ημέρες καραντίνας το μήνα Μάρτιο, η αστυνομία κατέγραψε μείωση των καταγγελιών κατά περίπου 50% συγκριτικά με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα πέρυσι, ενώ η μεγαλύτερη γραμμή βοήθειας σε θύματα ενδοοικογενειακής βίας, η Telefono Rosa, ανακοίνωσε μείωση των κλήσεων κατά 55% από την ίδια περίοδο το 2019. Στην Ισπανία τα τηλεφωνήματα για επίκληση βοήθειας τις δύο πρώτες εβδομάδες του Μαρτίου αυξήθηκαν κατά 12,4% συγκριτικά με το αντίστοιχο δεκαπενθήμερο πέρυσι, έχουν σημειωθεί 11 γυναικοκτονίες, ενώ οι συνομιλίες στη γραμμή βοήθειας αυξήθηκαν κατά 270%. Τριπλασιασμός των καταγγελιών ενδοοικογενειακής βίας σημειώθηκε το Φεβρουάριο στη Χουμπέι της Κίνας, στην Αργεντινή μέσα στις 10 πρώτες ημέρες της καραντίνας καταγράφηκαν 12 γυναικοκτονίες και 8 απόπειρες και 70% μείωση των καταγγελιών για έμφυλη βία, ενώ στην Αγγλία οι κλήσεις προς την Εθνική Γραμμή Βοήθειας αυξήθηκαν κατά 65% μέσα σε ένα μόνο Σαββατοκύριακο. «Στη χώρα μας, έχουν καταγραφεί τρεις δολοφονίες γυναικών το χρονικό διάστημα της καραντίνας», ενώ χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Γρηγόρη Λέων, Προέδρου της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας, σε πρόσφατη συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «παρότι το ιατρείο μου παραμένει διαθέσιμο μόνο για έκτακτα περιστατικά, ήδη έχω κληθεί να εξετάσω αυτές τις μέρες θύματα ενδοοικογενειακής βίας που συνδέουν την κατάστασή τους με τον εγκλεισμό στο σπίτι».

Γιατί εκδηλώνεται περισσότερη βία με τον εγκλεισμό;

«Οι άνθρωποι που επιβάλλονται με τη βία, θέλουν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο και να επιδεικνύουν τη δύναμή τους. Το περιβάλλον του εγκλεισμού ευνοεί αυτή τους τη συμπεριφορά», αναφέρει η Τίνα Απέργη, κλινική Ψυχολόγος, καθηγήτρια Ψυχολογίας ACG και επιστημονική συνεργάτης της Εταιρίας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού «ΕΛΙΖΑ». «Τα περιστατικά βίας και κακοποίησης αφορούν οικογένειες ή σχέσεις που πριν από την κρίση της πανδημίας βρίσκονταν σε υψηλό κίνδυνο ή είχαν ήδη σημειώσει βίαιες συμπεριφορές. Αυτό που αλλάζει τώρα είναι η αύξηση της αβεβαιότητας, άρα και του στρες, που τελικά συμβάλλει στην αύξηση της έντασης των περιστατικών βίας». 

Υπάρχουν τρόποι προφύλαξης από την ενδοοικογενειακή βία;

Η διοικητική διευθύντρια της Εταιρίας κατά της Κακοποίησης του Παιδιού «ΕΛΙΖΑ», Αφροδίτη Στάθη, υπογραμμίζει πως «ο κάθε ένας από εμάς έχει τη δύναμη να βοηθήσει. Εάν υποψιάζεστε ότι ένας δικός σας άνθρωπος ή ένας άνθρωπος από γειτονικό σπίτι υποβάλλεται σε βία από τον σύντροφό του γίνετε η φωνή του. Επικοινωνήστε μαζί του και κρατήστε ανοικτή τη γραμμή επικοινωνίας με όποιον τρόπο μπορείτε, από το τηλέφωνο ή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν πρέπει να αγνοήσουμε τον κίνδυνο και τον πόνο που βιώνουν οι άνθρωποι γύρω μας».

Η νομικός, Δρ. στα Δικαιώματα του Παιδιού και Επιστημονικός Συνεργάτης της Εταιρίας «ΕΛΙΖΑ», Ηλέκτρα Κουτσούκου, αναφέρει πως, «αν γνωρίζουμε ότι κάποιο ενήλικο ή ανήλικο άτομο κακοποιείται συστηματικά, σε αυτές τις έκτακτες συνθήκες, δε μένουμε αμέτοχοι θεατές, αλλά επώνυμα ή ανώνυμα το αναφέρουμε».

Η κακοποίηση παιδιών

Η κακοποίηση ήταν ανέκαθεν και παραμένει μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, 9 στις 10 σοβαρές περιπτώσεις κακοποίησης παραμένουν χωρίς διάγνωση, ενώ 1 στα 2 παιδιά έχει πέσει θύμα κάποιας μορφής σωματικής βίας τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του και 1 στα 5 παιδιά έχει υποστεί σεξουαλική βία, αναφέρει η κ. Στάθη. Προσθέτει ότι «αν θέλουμε να δούμε πραγματική, μακροπρόθεσμη αλλαγή, απαιτείται ένα Εθνικό Σχέδιο δράσης. Προς το σκοπό αυτό, το Σωματείο ΕΛΙΖΑ εδώ και 12 χρόνια υλοποιεί ενέργειες για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της κακοποίησης, σε εθνικό επίπεδο». Περισσότεροι από 5.000 επαγγελματίες, όπως ιατροί, αστυνομικοί και εισαγγελείς, έχουν ήδη εκπαιδευθεί στην αναγνώριση και ορθή διαχείριση τυχόν περιστατικών κακοποίησης. Υλοποιείται το πρόγραμμα «Ασφαλές 'Αγγιγμα», που μαθαίνει σε παιδιά 5 έως 9 ετών πώς να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τη σεξουαλική κακοποίηση. Έχουν διανεμηθεί 82.000 εκπαιδευτικοί οδηγοί για νέους γονείς σχετικά με πρακτικές οδηγίες για την ανατροφή των παιδιών. Έχει δημιουργηθεί το 1ο Νοσοκομειακό Κέντρο στην Ελλάδα, η Μονάδα Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών «Σόφη Βαρβιτσιώτη», στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», υπό τη Β' Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική για την εξέταση παιδιών με υποψία κακοποίησης.

«Ο δρόμος όμως είναι μακρύς. Η πανδημία θα παρέλθει, η κακοποίηση όμως θα παραμείνει. Απαιτείται ενδυνάμωση της εθνικής μας στρατηγικής, μέσα από τη δια βίου εκπαίδευση των επαγγελματιών, την παροχή προ-τυποποιημένων εργαλείων καθολικά εφαρμόσιμων, τη διεπιστημονική συνεργασία, τη δημιουργία νέων νοσοκομειακών μονάδων, καθώς και την ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση του ευρύ κοινού σχετικά με την προστασία των παιδιών», καταλήγει η κ. Στάθη.

Γραμμές και Σημεία Αναφοράς της Ενδοοικογενειακής βίας

Στο 197 (24ωρη γραμμή Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης)

Στον Συνήγορο του Πολίτη - Συνήγορο του Παιδιού, τηλ.: 213 1306744, 213 1306710, 213 1306703 (γραμματεία)

Στην 24ωρη Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης

Στη γραμμή 11525 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί», Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00-21:00

Στην 24ωρη Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056 του Συλλόγου «Χαμόγελο του Παιδιού»

Στη Γραμμή SOS 15900, υπηρεσία εθνικής εμβέλειας, που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες θύματα βίας ή σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άμεσα με έναν φορέα αντιμετώπισης της έμφυλης βίας. Υπάρχει δυνατότητα και ηλεκτρονικής επικοινωνίας στο email sos15900@isotita.gr

Στη γραμμή 10306, που ξεκίνησε το Υπουργείο Υγείας και οργανώνεται υπό τις επιστημονικές κατευθύνσεις και την εποπτεία της Α' Ψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών».

Στις εισαγγελικές αρχές, ή στο τοπικό αστυνομικό τμήμα.