Enri Hysenbelli: Ο Αλβανός που μπήκε σε πειραματικό σχολείο

Ο Ένρι είναι φανατικός Πειραιώτης. Κάθε φορά που η συζήτηση πάει προς το λιμάνι, εκείνος χαμογελά ακόμη πιο έντονα. Πριν τρεις μέρες πήρε το πτυχίο του. Σε λίγο, θα έρθει και η υπηκοότητα. Αν πρέπει να πούμε κάτι για τον Ένρι πέρα από το γεγονός ότι έχει ένα από τα πιο σοβαρά χαμόγελα που έχω δει, είναι ότι στα 27 του χρόνια ήδη μάχεται για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Των άλλων.

Στο σχολείο
«Ήμουν αρκετά τυχερός στο σχολείο. Εντάξει το κλασικό “Α, ο Αλβανός” το άκουγες παντού αλλά δεν το έπαιρνα ως ρατσιστικό». Σταματάει μερικά δευτερόλεπτα να μιλάει. «Αν και είναι, τώρα που το σκέφτομαι. Απλά εμένα με πέτυχε στο Δημοτικό και από στόματα μικρών παιδιών οπότε δεν το καταλαβαίνεις και πολύ ούτε το εισέπραττες ως κακία». Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο ήταν διαφορετικά τα πράγματα. «Επειδή πήγα στο πειραματικό και ήμουν ο πρώτος Αλβανός που μπήκε εκεί και ο μόνος αλλοδαπός εκεί για αρκετά χρόνια. Νομίζω ότι ο επόμενος ήρθε όταν ήμασταν δευτέρα ή τρίτη Λυκείου».

Όλη την εφηβεία του την πέρασε ως «ο Ένρι» που τύγχανε να είναι από μια άλλη χώρα, «ουσιαστικά, το μόνο διαφορετικό ήταν το όνομα. Δεν είχα ούτε ένιωθα κάποια άλλη διαφορά από τους συμμαθητές μου». Η πρώτη ρατσιστική επίθεση που δέχθηκε ήταν στην τρίτη Λυκείου και μάλιστα, από καθηγήτρια. «Μπήκα στο μάθημά της για να κάνω μια ανακοίνωση. Όταν αντί για “πενθήμερη” είπα “πενταήμερη”, εκείνη γύρισε και μου είπε “Δεν ξέρω πώς το λέτε στην Αλβανία, εμείς εδώ το λέμε πενθήμερη”. Δεν έδωσα σημασία. Επιπλέον, αντέδρασαν ωραία οι συμμαθητές μου οι οποίοι της επιτέθηκαν ρωτώντας “με ποιο δικαίωμα εκφράζεται με αυτόν τον τρόπο”».

Στο Πειραματικό βρέθηκε γιατί εκεί θα πήγαιναν οι φίλοι του από το Δημοτικό. Έτσι, μπήκε στην κλήρωση. «Είχε πολλή πλάκα τότε γιατί όταν ο πατέρας μου είχε πάει να με γράψει με ρώτησε “Σίγουρα θέλεις να πας εδώ;”» Ο Ένρι του απάντησε «ναι γιατί;» απορρημένος και τότε εκείνος του είπε για μια συζήτηση που είχε με τον διευθυντή του σχολείου «ο οποίος λογικά τον αποθάρρυνε να το κάνει λέγοντάς του ότι δεν πηγαίνουν αλλοδαποί στο σχολείο αυτό. Ο πατέρας μου, επειδή είχε βιώσει τον ρατσισμό, ήθελε να με προστατέψει αλλά εγώ που δεν καταλάβαινα τι σημαίνει όλο αυτό και του απάντησα “ναι, είμαι σίγουρος, θέλω να πάω με τους φίλους μου”. Πιστεύω ότι θα ήμουν άλλος, αν δεν ήμουν σε αυτό το σχολείο».

Λίγα λόγια για την υπηκοότητα
«Όποιος έχει γεννηθεί στην Ελλάδα ή έχει φοιτήσει τουλάχιστον εννιά χρόνια μπορεί να υποβάλει την αίτηση της υπηκοότητας. Εγώ την έχω κάνει εδώ και δύο χρόνια και περιμένω αυτό το διάστημα να βγει στην εφημερίδα της κυβερνήσεως. Είναι έτοιμη η απόφαση». Ο Ένρι ήρθε στην Ελλάδα όταν ήταν τριών μηνών, οπότε αναγκαστικά έπρεπε να αφήσει τα χρόνια να περνούν με ανανεώσεις της βίζας μέχρι να υποβάλει την αίτησή του.

Στο πανεπιστήμιο
«Τα πρώτα χρόνια που μπήκα στη Σχολή δεν πολυασχολήθηκα με ρατσισμούς και ανθρώπινα δικαιώματα. Αργότερα, όταν άρχισα να το ψάχνω και να μαθαίνω τι εστί θεσμικός ρατσισμός ή ποια είναι τα είδη του ρατσισμού, κατάλαβα πολλά περισσότερα».

Στον ρατσισμό
«Δεν υπάρχει μόνο θρησκευτικός ή μόνο απέναντι στη γυναίκα ή το χρώμα ή τη φυλή, είναι πολυεπίπεδος ο ρατσισμός που συναντάμε». Απέναντί μου τώρα πια δεν έχω ένα παιδί που μόλις πήρε το πτυχίου του αλλά ένα διαβασμένο αγόρι φανερά απασχολημένο πάνω στα χρόνια που ήρθαν και τα αντίστοιχα που έρχονται. 

«Είμαι τυχερός που είμαι λευκός. Είναι φορές στον ηλεκτρικό που κάθομαι και παρατηρώ τον κόσμο την ώρα της διαδρομής. Σε μια γυναίκα έγχρωμη δεν θα δώσουν εύκολα τη θέση τους ακόμη και αν είναι έγκυος. Ακόμη και εγώ έχω πιάσει τον εαυτό μου να με προσπερνάει στο βαγόνι ένας άστεγος σκουρόχρωμος και να τον κοιτάω περίεργα χωρίς ουσιαστικά να ξέρω τον λόγο, ασυνείδητα».

Ο σεισμός που δεν έγινε viral
Όταν έγινε ο σεισμός στην Αλβανία ο Ένρι ήταν στο εξωτερικό και δούλευε σε ένα study session του ESU (European Student Union) και του Συμβουλίου της Ευρώπης πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα. «Μίλησα με τους δικούς μου για να δω ότι είναι καλά αλλά δεν κατάλαβα πολλά περισσότερα. Δεν περίμενα ποτέ να γίνει “Je Suis Αλβανία” ας μην κοροϊδευόμαστε, η Αλβανία δεν είναι δυτική Ευρώπη. Το ίδιο ακριβώς θα γινόταν σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση χώρας, με εξαίρεση ίσως τη Σερβία και αυτό λόγω του θρησκευτικού δεσμού που υπάρχει. Βέβαια, στο σιωπηλό του πράγματος, από την άλλη, η ελληνική κοινωνία ήταν από τις πρώτες που κινητοποιήθηκαν».

Ο Ένρι πηγαίνει συχνά στην Αλβανία αλλά για λίγο «και λόγω δουλειάς αλλά και επειδή εκεί, πέρα από συγγενείς, δεν έχω παρέες. Ο περισσότερος κόσμος φοβάται να πάει στην Αλβανία για να πεις ότι θα κανόνιζα να πάω με φίλους από εδώ. Φέτος μόνο, ήρθαν κάποιοι για πρώτη φορά και μου είπαν “ρε συ, είναι ωραία”».

Στη δουλειά
«Στην Ελλάδα έτυχε να ασχοληθώ με το μεταναστευτικό. Κάποιοι γνωστοί μου ήξεραν τον Πρόεδρο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εδώ στην Ελλάδα ο οποίος με πρότεινε στο Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών για να τους εκπροσωπήσω σε ένα study session κατά του ρατσισμού στη Βοσνία».

Έπειτα, προσφέρθηκε να κάνει μαθήματα ως καθηγητής αγγλικών στο σχολείο μεταναστών που λειτουργούσε τότε. «Πολύ basic κατάσταση, μη φανταστείς. Ήταν τρία αδέρφια που ήθελαν να μάθουν. Είχαμε ένα βιβλίο στα ελληνικά προσαρμοσμένο σε άτομα που δεν μιλάνε και το χρησιμοποίησα για να μπορέσω να τις βοηθήσω στην κατανόηση». 

Στο μεταπτυχιακό
«Ελπίζω το μεταπτυχιακό μου να μην το κάνω στην Ελλάδα. Θέλω να ασχοληθώ με χώρες οι οποίες αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε αναβρασμό, όπως το Κόσοβο ή η Βοσνία και να δουλεύω για λογαριασμό κάποιου θεσμού».