Στις 7 Ιουνίου του 1943 η «πράξη 164» του Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων της πόλης παρέπεμπε «εις ολικήν κατά Σεπτέμβριο εξέταση 40 μαθητές λόγω... ελλιπούς φοιτήσεως». Οι 40 μαθητές ήταν όλοι Εβραίοι και είχαν ακολουθήσει τη μοίρα των γονιών τους στα στρατόπεδα του θανάτου των Γερμανών ναζί... Το γεγονός δεν αναφέρεται σε κανένα επίσημο έγγραφο...
Το βράδυ της Παρασκευής, στο γρασίδι της βίλας Καπαντζή -ιστορική έδρα του Ε΄ Γυμνασίου που σήμερα στεγάζει το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας «φυτεύθηκε» μια μεταλλική στήλη που φέρει διάτρητο το παρακάτω κείμενο:
«Στη μνήμη των σαράντα Εβραίων μαθητών του πέμπτου γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης των οποίων η φοίτηση διακόπηκε βίαια από τους ναζί του 1943. Στον τελευταίο επιζώντα Μωζέ Σεγκούρα που είχε περάσει στην αντίσταση και διέφυγε τον εκτοπισμό απονεμήθηκε τιμής ένεκεν το απολυτήριο με πρωτοβουλία των αποφοίτων του σχολείου, ιστορική έδρα του οποίου υπήρξε η βίλα Καπαντζή...».
Το κείμενο με το ιστορικό σε τρεις γλώσσες -ελληνικά, εβραϊκά και αγγλικά- είναι «τρυπημένο» στη μεταλλική στήλη, η οποία θα παραμείνει ακάλυπτη ώστε να οξειδωθεί απ τη βροχή. Τα διάτρητα γράμματα υποδηλώνουν την απουσία. Η οξείδωση την απώλεια και τη φθορά...
Στην τελετή αποκαλυπτηρίων του μνημείου που πραγματοποιήθηκε -74 χρόνια αργότερα- ο μοναδικός επιζών - ο 91χρονος Μωζέ Σεγκούρα, ο οποίος είχε περάσει στην Αντίσταση και διέφυγε έτσι τον εκτοπισμό, δεν κατάφερε να παραστεί και να παραλάβει το... απολυτήριό του. Ζει στο Ισραήλ και στο χαιρετιστήριο μήνυμά του, ευχαρίστησε τους απογόνους - συμμαθητές του για την οφειλόμενη τιμή.
Στο «σχέδιο μικρού αλλά και φρικαλέου σκηνικού» που ανέσυρε στην ολιγόλεπτη ομιλία του ο διευθυντής του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ), ποιητής Δ. Καψάλης, αναφέρθηκε στο ιστορικό του εκτοπισμού των 46.000 Εβραίων της πόλης (από τους οποίους μόνο 1.950 επέστρεψαν από τα στρατόπεδα των ναζί), τόνισε χαρακτηριστικά πως «μετά τον πόλεμο η Θεσσαλονίκη ήταν μια πόλη κοινωνικά, πληθυσμιακά , πολιτιστικά αλλά κυρίως ηθικά αλλοιωμένη από το όνειδος για την ηθική εξόντωση των συμπολιτών της ... -όνειδος που δεν σημαίνει απαραίτητα "προγονική ενοχή για τους σύγχρονους κατοίκους της "- 'όπως είπε αλλά... "στην επίσημη μνήμη δεν επιτρέπεται η λήθη".
"Η ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης δεν αφορά τους Εβραίους κατοίκους της - αφορά την ίδια την πόλη" ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων του Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης Γιάννης Χατζόπουλος που επέδωσε το απολυτήριο του Μωζέ Σεγκούρα στον αντιπρόεδρο της Ισραηλιτικής κοινότητας της πόλης κ.Λάζαρο Σεφιχά.
Η σεμνή αλλά ουσιαστικότατη τελετή, την οποία παρακολούθησαν ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σωκράτης Φάμελλος, η υφυπουργός Εσωτερικών Μαρία Κόλλια Τσαρουχά, ο αντιπρόεδρος της Βουλής Τάσος Κουράκης και ο βουλευτής Δημήτρης Μάρδας, εκπρόσωποι του δήμου Θεσσαλονίκης και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΜΙΕΤ Παναγιώτης-Αριστείδης Θωμόπουλος, ολοκληρώθηκε με ολιγόλεπτη αλλά άκρως συγκινητική και υψηλής αισθητικής μουσική από τους βιολονίστες Αχιλλέα Καπλανίδη και Ηλία Ναχμία, οι οποίοι ερμήνευσαν την ώρα της αποκάλυψης του μνημείου-στήλης, αποσπάσματα από έργα (το μουσικό θέμα του Τζων Γουίλιαμς από την ταινία «Η λίστα του Σίντλερ», το σεφαραδίτικο τραγούδι «adio kerida» αλλά και το μουσικό θέμα του έργου «Κεμάλ» του Μάνου Χατζιδάκι).
12°
