Από το αμφιθέατρο στο κυνήγι: η κοινή αφετηρία, οι δύο ζωές και η αιματηρή κατάληξη σε Brown και ΜΙΤ
Δύο νεαροί Πορτογάλοι, συνομήλικοι, φιλόδοξοι και –όπως τους θυμούνται όσοι ήταν εκεί– εξαιρετικά ικανοί. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, στο Instituto Superior Técnico της Λισαβόνας, ένα από τα πιο απαιτητικά πολυτεχνεία της Πορτογαλίας, ο Νούνο Λουρέιρο και ο Κλάουντιο Νέβες Βαλέντε κινούνταν στο ίδιο περιβάλλον: αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια, εξετάσεις, μια κουλτούρα όπου η αριστεία δεν είναι επιλογή, αλλά ταυτότητα. Είκοσι πέντε χρόνια μετά, το ίδιο κοινό ξεκίνημα θα κατέληγε σε μια ιστορία που μοιάζει αδιανόητη: ο ένας νεκρός, ο άλλος –σύμφωνα με τις Αρχές– δράστης μιας διπλής επίθεσης που ξεκίνησε στο Brown University και ολοκληρώθηκε στο MIT, πριν ο ίδιος βρεθεί νεκρός.
Ο Νούνο Λουρέιρο, 47 ετών, είχε χτίσει μια καριέρα που στον κόσμο της φυσικής σημαίνει πολλά: θεωρητικός φυσικός με δουλειά πάνω στη συμπεριφορά των πλασμάτων και την έρευνα για τη σύντηξη, ερευνητικές στάσεις σε κορυφαία ιδρύματα και, από το 2016, καθηγητής στο MIT. Για συναδέλφους και φοιτητές του περιγράφεται ως αγαπητός μέντορας, άνθρωπος που δεν έβλεπε τη διδασκαλία ως «αγγαρεία» αλλά ως αποστολή.
Ο Κλάουντιο Νέβες Βαλέντε, 48 ετών, ακολούθησε άλλη τροχιά. Στο Técnico ήταν επίσης από τους κορυφαίους, με σχεδόν άριστες επιδόσεις, όπως ανέφεραν άνθρωποι που γνώριζαν την πορεία του. Στις αρχές των 00s βρέθηκε στις ΗΠΑ για μεταπτυχιακές σπουδές στη φυσική στο Brown, όμως η παραμονή του εκεί ήταν σύντομη και, όπως προκύπτει από μαρτυρίες παλιών συμφοιτητών του, φορτισμένη. Ένας τότε συμφοιτητής του περιέγραψε έναν άνθρωπο κοινωνικά αμήχανο, πολύ ικανό, που γρήγορα άρχισε να εκφράζει παράπονα, απογοήτευση και οργή για το πρόγραμμα και το περιβάλλον.
Στις 13 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δώσει οι Αρχές και τα αμερικανικά μέσα, ο Βαλέντε μπήκε σε αμφιθέατρο στο Brown University και άνοιξε πυρ κατά τη διάρκεια συνεδρίας/συνάντησης φοιτητών. Δύο προπτυχιακοί φοιτητές σκοτώθηκαν και άλλοι τραυματίστηκαν. Το χτύπημα δεν έγινε σε «τυχαίο» κτίριο: ήταν σε χώρο συνδεδεμένο με το πρόγραμμα φυσικής, δηλαδή στο πεδίο όπου ο ίδιος είχε υπάρξει κάποτε μεταπτυχιακός φοιτητής.
Δύο ημέρες αργότερα, στις 15 Δεκεμβρίου, το νήμα της βίας μεταφέρθηκε στη Μασαχουσέτη. Ο Νούνο Λουρέιρο πυροβολήθηκε στο σπίτι του στο Μπρούκλαϊν, όπου ζούσε με την οικογένειά του. Πέθανε την επόμενη ημέρα. Οι Αρχές εκτιμούν ότι ο Βαλέντε τον εντόπισε και τον εκτέλεσε στοχευμένα, θεωρώντας πολύ πιθανό ότι οι δύο άνδρες γνωρίζονταν από τα χρόνια στην Πορτογαλία.
Το κλειδί σε τέτοιες ιστορίες συχνά είναι ο «κρίκος» που συνδέει τα σημεία, όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και ψυχολογικά. Στην περίπτωση αυτή, το Washington Post φωτίζει το κοινό παρελθόν τους στο Técnico και το πώς δύο παράλληλες διαδρομές –δύο «υποσχέσεις» του ίδιου σχολείου– κατέληξαν σε αντίθετες πραγματικότητες. Ένας παλιός συμφοιτητής τους μίλησε για το βάρος μιας υπερ-ανταγωνιστικής κουλτούρας, όπου η αξία μετριέται σχεδόν αποκλειστικά με επιδόσεις, και για το πώς τέτοια περιβάλλοντα μπορούν να αφήσουν πίσω τους ανθρώπους που δεν αντέχουν την πτώση από την κορυφή ή την αίσθηση αποτυχίας. Δεν είναι απάντηση στο «γιατί», αλλά είναι ένα πλαίσιο που επανέρχεται ξανά και ξανά όταν η αριστεία γίνεται μοναδική ταυτότητα.
Η κατάληξη ήρθε σε αποθήκη στο Νιου Χάμσαϊρ, όπου ο ύποπτος βρέθηκε νεκρός από αυτοπυροβολισμό, ύστερα από ανθρωποκυνηγητό ημερών. Αμερικανικά δημοσιεύματα ανέφεραν επίσης ότι η ταυτοποίηση και η διαδρομή του φωτίστηκαν από συνδυασμό στοιχείων, χρονισμού και «σπασμένων» πληροφοριών που έδεσαν μεταξύ τους – ακόμη και από ψηφιακές μαρτυρίες που οδήγησαν τις Αρχές σε κρίσιμες συνδέσεις.
Για την πανεπιστημιακή κοινότητα, η υπόθεση έχει δύο πρόσωπα. Το ένα είναι το προφανές: άλλη μία αμερικανική ιστορία ένοπλης βίας με νεκρούς, σοκ και αναπάντητα «πώς έγινε αυτό;». Το άλλο είναι πιο ύπουλο: η διαδρομή ενός ανθρώπου που, στα χαρτιά, είχε όλα τα συστατικά της επιτυχίας, αλλά κάπου στην πορεία αποσυνδέθηκε από την ίδια την πραγματικότητα. Στον αντίποδα, η απώλεια του Λουρέιρο δεν είναι απλώς ένα ακόμη όνομα σε ένα δελτίο ειδήσεων· για τον χώρο της επιστήμης, είναι η απώλεια ενός ανθρώπου που βρισκόταν στην καρδιά της έρευνας για τη σύντηξη, σε μια περίοδο που η τεχνολογία αυτή παρουσιάζεται διεθνώς ως πιθανό κομμάτι της ενεργειακής μετάβασης.
Πηγή: The Washington Post, The Guardian, Nature, Associated Press
12°
