Η Ευρώπη τρόμαξε, αλλά οι Ευρωπαίοι υπνοβατούν

Ποτέ στη μεταπολεμική περίοδο η Αμερική δεν αντιμετώπισε με τόση χαλαρότητα και ταυτόχρονα με τόση απαξίωση τις σχέσεις της με τους Ευρωπαίους συμμάχους της, έγραφε η Le Monde προ ημερών αναφερόμενη στο νέο στρατηγικό δόγμα Τραμπ για την ασφάλεια των ΗΠΑ.

Με μόλις δυόμισι σελίδες σε ένα σύνολο τριάντα, οι συντάκτες του περιβόητου κειμένου «κλείδωσαν» τον νέο στρατηγικό αλγόριθμο, που παντρεύει πρόνοιες οι οποίες προέρχονται από ένα συνονθύλευμα στρατηγικών επιλογών του παρελθόντος. Έτσι αναβιώνει ένα τμήμα του δόγματος Μονρόε των αρχών του 20ού αιώνα, με ενεργοποίηση του δόγματος Νίξον-Κίσινγκερ της δεκαετίας του 1970-1980, με αναδιαμόρφωση του δόγματος Ρέιγκαν και, τέλος, με την ενσωμάτωση σε επίπεδο στρατηγικών επιλογών μιας νέας διάστασης, η οποία αφορά τον προσωπικό-ιδιωτικό πλουτισμό της οικογένειας Τραμπ.

Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο και απαράδεκτο, στην πραγματικότητα το νέο δόγμα ασφάλειας των ΗΠΑ λειτουργεί αρχίζοντας από το τέλος. Μέσα σε σκάρτους 12 μήνες, ο γιος του Τραμπ δεκαπλασίασε την προσωπική του περιουσία. Πριν από μόλις λίγα εικοσιτετράωρα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ γνωστοποίησε πως θα παρέμβει στον «γάμο» της Warner Bros με το Netflix. Ως γνωστόν, ο πρόεδρος της χώρας δεν έχει καμία δουλειά να παρεμβαίνει σε επιχειρηματικά deals. Το αντίθετο συμβαίνει. Μόνο η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει λόγο, και αυτή δεν εκφράστηκε. Αμέσως μετά, η Paramount ανακοίνωσε μια «contre relance» ανεβάζοντας την ταρίφα για την εξαγορά της Warner Bros την ώρα που η Netflix ανακοίνωνε περιχαρής την απόκτηση του γίγαντα του Χόλιγουντ.

Τι να υποθέσουμε άραγε; Αυτό που συζητείται παντού στις ΗΠΑ και τις διεθνείς αγορές; Πως η παρέμβαση Τραμπ κωδικοποίησε και νομιμοποίησε το δικαίωμα της πολιτικής ηγεσίας των ΗΠΑ να έχει τον τελευταίο λόγο σε μια επιχειρηματική συμφωνία; Αυτή η διάσταση οδηγεί αναπόφευκτα στο συμπέρασμα πως η πολιτική ηγεσία θα έχει και δικαίωμα να απαιτήσει αντίτιμο για την αποδοχή ή όχι του deal; Μήπως μιλάμε για το τέλος του καπιταλισμού όπως τον ξέραμε και την έναρξη ενός νέου οικονομικού κύκλου με χαρακτηριστικά καπιταλιστικού φεουδαρχισμού και με μορφή εξουσίας κονκλαβίου ολιγαρχών; Αλλιώς πώς μπορεί να εξηγηθεί λογικά η επιμονή των συντακτών του κειμένου για το νέο στρατηγικό δόγμα των ΗΠΑ για το αναπόφευκτο τέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Μια επιμονή την οποία συμμερίζεται ο Κυανοπώγων του Τραμπ, ο Ίλον Μασκ, ο οποίος απαίτησε τη διάλυση της ΕΕ ένα μόλις 24ωρο μετά την επιβολή γιγαντιαίου προστίμου κατά της εταιρείας του X για παράβαση των νόμων περί υγιούς ανταγωνισμού.

Η Ευρώπη βιώνει ένα Στάλινγκραντ στην Ουκρανία, όπου οι νόμοι που σκαρφίστηκε ο Homo Sapiens για να επιβιώσει έχουν ακυρωθεί

Είναι φανερό πώς βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, με άλλοθι το εμπόριο κοκαΐνης, απαιτεί από τον Μαδούρο να αυτοεξοριστεί, ενώ στην πραγματικότητα εποφθαλμιά τα γιγαντιαία κοιτάσματα υδρογονανθράκων της Βενεζουέλας και τα παρθένα αποθέματα των γειτονικών της κρατιδίων. Η υπόθεση θυμίζει την ανατροπή του Αλιέντε στη Χιλή στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973 προκειμένου να αποφευχθεί η κρατικοποίηση των ορυχείων χαλκού της χώρας, όπου στρατηγικό ρόλο διαδραμάτισε η IBM. Το πραξικόπημα Πινοσέτ και η δολοφονία Αλιέντε συντονίστηκαν από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες με εντολές του επιτελείου ασφάλειας των ΗΠΑ, όπου αποφασιστικό ρόλο διαδραμάτιζε ο Χένρι Κίσινγκερ. Οι όποιες ομοιότητες με τα διαδραματιζόμενα αυτή την περίοδο στην Καραϊβική είναι πραγματικές και υπαρκτές. Και για να προληφθεί κάθε παρεξήγηση: Κανείς δεν αμφιβάλλει πως το καθεστώς Μαδούρο είναι δικτατορικό και λειτουργεί με όρους μαφίας. Αυτό δεν σημαίνει πως νομιμοποιείται η όποια έξωθεν στρατιωτική και πολιτική παρέμβαση για ιδιοποίηση κρατικών οικονομικών πόρων. Στην Ουάσινγκτον ακόμη και Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές συμμετέχουν στη διαδικασία ελέγχου του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ για παραβίαση νόμων και διατάξεων στη χρήση πολεμικής βίας στον αποκαλούμενο πόλεμο κατά των ναρκεμπόρων κοκαΐνης. Μιλάμε για παραβίαση διατάξεων του αμερικανικού Συντάγματος ως προς τη χρήση των στρατιωτικών δυνάμεων εκτός αμερικανικού εδάφους.

Όλα τα προαναφερθέντα οδηγούν σε ένα μάλλον ακανθώδες ερώτημα. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την παγκόσμια κοινότητα, με ένα διπολικό σύστημα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και με τη Ρωσία να χαρακτηρίζεται ως «μη εχθρός της Δύσης» από τον αμερικανικό παράγοντα και όπου η Ευρώπη, δηλαδή μια πλούσια αγορά 500 εκατ. πολιτών με υψηλό βιοτικό επίπεδο, θα λειτουργεί ως «καταναλωτικός πελάτης» και όχι ως απαραίτητος συνεταίρος; Διότι το συμπέρασμα από το πόνημα τριάντα σελίδων για τις προτεραιότητες της νέας αμερικανικής στρατηγικής ασφάλειας οδηγεί σε μια απόλυτα φοβιστική παραδοχή. Ότι δηλαδή η Ευρώπη, όχι πια ως σύνολο, αλλά ως κρατικές αυτόνομες μονάδες, όπως στο παρελθόν, θα πρέπει να οργανωθεί σε ασφαλή εθνικά υποσύνολα, με αποτελεσματική άμυνα και κυρίως με ανταγωνιστικές οικονομίες. Με λίγα λόγια το δόγμα Τραμπ-Βανς, δηλαδή το αποκύημα του αμερικανικού εθνικο-χριστιανικού οράματος όπως διαμορφώθηκε από την ηγετική ομάδα του αντιπροέδρου Βανς, οδηγεί την Ευρώπη να υιοθετήσει έναν γεωπολιτικό και γεωοικονομικό χάρτη ο οποίος παραπέμπει στα ίδια αδιέξοδα που προκάλεσαν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και λόγω σοβαρών εκκρεμοτήτων οδήγησαν αναπόφευκτα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και κατ’ επέκταση στον Ψυχρό Πόλεμο.

Η προοπτική παραπέμπει σε σενάρια τρόμου σε κλίμακα που ξεπερνά την έκρηξη απόλυτης βίας σε συνθήκες Mad Max. Μια πρώτη γεύση ως προς τη διαμόρφωση συνθηκών ανεξέλεγκτης πολεμικής βίας πήραμε ως ευρωπαϊκή κοινωνία στον πόλεμο της Βοσνίας. Πολλαπλασιασμένη επί δέκα φορές, η εικόνα της πολεμικής αντιπαράθεσης στην ανατολική Ουκρανία είναι ακόμη τρομακτικότερη.

Η Ευρώπη βιώνει ένα γενικευμένο Στάλινγκραντ στο έδαφος της Ουκρανίας, όπου όλοι οι νόμοι που σκαρφίστηκε ο Homo Sapiens για να επιβιώσει έχουν ακυρωθεί. Τόσο καιρό παρακολουθούσαμε τη βία στη Μέση Ανατολή αρνούμενοι να παραδεχτούμε πως κάτι απολύτως εφιαλτικό συμβαίνει, που αναιρεί πρακτικά όλα εκείνα για τα οποία πολέμησαν οι Ευρωπαίοι τον 20ό αιώνα. Αυτό το εφιαλτικό νέο Στάλινγκραντ στην Ουκρανία έχει και ένα επιπλέον χαρακτηριστικό: Δεν υπάρχουν πια το καλό και το κακό ως ξεκάθαρες ενότητες – έννοιες.

Η Ρωσία δεν είναι εχθρός για τις ΗΠΑ, είναι όμως για τους Ουκρανούς και τους Ευρωπαίους, οι οποίοι μέχρι χθες ήταν στρατηγικοί σύμμαχοι των Αμερικανών και τώρα υποβαθμίζονται σε απλούς καταναλωτές προϊόντων made in USA και σε διαχειριστές αφάνταστου πολεμικού πόνου σε παρόντα χρόνο αλλά και στο μέλλον. Διότι το νέο δόγμα ασφάλειας των ΗΠΑ, σε συνάρτηση με τα όσα συμφωνήθηκαν στη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη θεωρία των αλλεπάλληλων πολεμικών συγκρούσεων για τη διαμόρφωση συνθηκών ελέγχου της Μέσης Ευρώπης και κατά συνέπεια του «Μεσαίου Χώρου». Έτσι η Αμερική θα μπορεί να διαχειριστεί την απειλή της Κίνας στον Ειρηνικό, η οποία και αποτελεί τη μέγιστη προτεραιότητα για τη νέα αμερικανική στρατηγική ασφάλειας.

Το μένος των Τραμπ και Βανς κατά της ΕΕ αποδεικνύει στην πράξη πως η Ευρωπαϊκή Ιδέα ως πολιτικό μοντέλο, αν εφαρμοζόταν, θα αποτελούσε ισχυρότατο ανάχωμα απέναντι στους όποιους στρατηγικούς αναπροσανατολισμούς των ΗΠΑ ή της Ρωσίας. Θα θυμούνται οι ολίγον παλαιότεροι πως οι χώρες που αντιτάχθηκαν σθεναρά στην έγκριση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, απαραίτητου εργαλείου για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, ήταν αυτές που τώρα οδύρονται για την ακύρωση του ευρωπαϊκού οράματος. Ήταν η Γαλλία και η Πολωνία, που απέρριψαν διά δημοψηφίσματος το προτεινόμενο Σύνταγμα από τον Ζισκάρ ντ’ Εστέν.