Ο Ζελένσκι σε δίλημμα: Κακή συμφωνία ή καμία συμφωνία; - Η ανάλυση του CNN
Μετά από μήνες διπλωματικού πυρετού, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι ενδέχεται να βρίσκεται αντιμέτωπος με μια μέχρι πρότινος αδιανόητη συμφωνία.
Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει απομακρυνθεί από την προθεσμία της Ημέρας των Ευχαριστιών για μια συμφωνία στην Ουκρανία, παρά την επιθυμία του να εμφανιστεί ως ειρηνοποιός. Όπως αναφέρει σε ανάλυση το CNN, αυτό αποτελεί βασικό σημάδι πως η επικείμενη κορύφωση της ειρηνευτικής του πρωτοβουλίας – που τώρα αποτελεί μια συνάντηση στη Μόσχα μεταξύ του απεσταλμένου του Στιβ Γουίτκοφ και του Κρεμλίνου – πιθανότατα δεν θα καταλήξει σε μια ξαφνική συμφωνία που θα τερματίσει την εισβολή της Ρωσίας.
Η τελευταία αμερικανική πρόταση που κατευθύνεται προς αυτόν φαίνεται να αφαιρεί αυτή την κρίσιμη παραχώρηση από το σχέδιο που διέρρευσε την προηγούμενη εβδομάδα, κάτι που ούτε το Κίεβο ούτε οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του θεωρούν στρατιωτικά ή πολιτικά συνετό. Δεδομένης της δεκαετούς ιστορίας αυτού του πολέμου – των τριών ρωσικών εισβολών σε ουκρανικό έδαφος, ύστερα από χρόνια διπλωματίας και εξαπάτησης – υπάρχει κάθε λόγος να αμφισβητεί κανείς την ειλικρίνεια της Μόσχας.
Αυτή η επαναλαμβανόμενη, κυκλική αδυναμία κατανόησης του χάσματος ανάμεσα στις δύο εμπόλεμες πλευρές – που αποτυπώνεται σε δύο ξεχωριστές διαπραγματευτικές γραμμές – είναι τελικά ο λόγος που η πρόοδος φαίνεται πάντοτε τόσο κοντά και ταυτόχρονα τόσο άπιαστη. Η διαπραγμάτευση μιας συμφωνίας με την Ουκρανία και ύστερα μιας άλλης με τη Ρωσία, με την ελπίδα πως οι δύο θα πλησιάσουν αρκετά ώστε να σταθούν, δημιουργεί την δελεαστική ψευδαίσθηση προόδου, όμως στην πράξη οδηγεί στο πουθενά. Τα «αγκάθια» παραμένουν.
Μεγάλο μέρος της προτεινόμενης συμφωνίας αφορά υποθετικές και θεωρητικές ιδέες για μελλοντικές συμμαχίες, χρηματοδότηση ή περιορισμούς. Αλλά, όπως και σε τμήματα προηγούμενων μνημονίων, αυτά τα στοιχεία μπορεί να εξελιχθούν σε κάτι πιο πρακτικό ή να εξαφανιστούν πλήρως μήνες μετά την υπογραφή οποιασδήποτε συμφωνίας.
Η Ουκρανία δεν θα χρειάζεται στρατό 600.000 αντρών – το όριο που προτείνεται στο προσχέδιο – αν πράγματι επικρατήσει ειρήνη. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ πιθανώς τότε να μην είναι τόσο επείγουσα, και ίσως λιγότερο εφικτή σε καιρό ειρήνης, όταν η Ουκρανία θα πρέπει να αποστρατεύσει κόσμο και να αντιμετωπίσει τον εφιάλτη μιας μεταπολεμικής οικονομίας, με την ζημιά που αυτό θα επιφέρει στη συνοχή των ενόπλων δυνάμεών της.
Θα επιστρέψει η Ρωσία στην Ομάδα των Οκτώ (G8); Μπορεί να το επιθυμεί, αλλά η ιδέα του Πούτιν να σφίγγει το χέρι ηγετών ευρωπαϊκών κρατών που ακόμη τον απεχθάνονται μοιάζει απίθανη. Ποιος θα πληρώσει για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας; Όποιος έχει γνώση για το πόσο αδιαφανές μπορεί να είναι το επιχειρηματικό περιβάλλον σε Ρωσία και Ουκρανία γνωρίζει πως αυτό δεν θα είναι ούτε απλό ούτε διαφανές, όποιο σχέδιο κι αν εφαρμοστεί.
Αυτά τα σημεία είναι σημαντικά προς επίλυση σε οποιαδήποτε συμφωνία, όμως ίσως τροποποιηθούν όταν έρθουν αντιμέτωπα με την πραγματικότητα.
Θα σταματήσει η συμφωνία τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Το πιο ζωτικό ζήτημα είναι αν μια συμφωνία όντως θα σταματήσει τον πόλεμο. Και ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι πιθανότατα οδεύει ξανά προς μια απαίσια ανταλλαγή. Πρέπει να ζυγίσει την αξία των μελλοντικών εγγυήσεων ασφάλειας – τυπικά κατοχυρωμένων από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη – έναντι της πραγματικής και αναπόφευκτης ζημιάς που θα προκαλέσει η παραχώρηση του Ντονέτσκ στην πολιτική και στρατιωτική υπόσταση τόσο τη δική του όσο και της χώρας του. Είναι κακή επιλογή, αν η συμφωνία επικρατήσει. Δεν υπάρχει επιλογή, αν μακροπρόθεσμα – όπως πριν – το Κρεμλίνο δεν τηρήσει τη συμφωνία.
Αλλά το άμεσο μέλλον δεν εισφέρει καλά νέα. Πληθώρα κρίσεων περικυκλώνει την κυβέρνηση Ζελένσκι. Η προθεσμία του Τραμπ έχει απομακρύνει από τα πρωτοσέλιδα ένα σκάνδαλο διαφθοράς που πιθανότατα θα επιστρέψει σύντομα. Ο ουκρανικός στρατός αντιμετωπίζει κρίση ανθρώπινου δυναμικού. Η χρηματοδότηση από τους Ευρωπαίους συμμάχους του Κιέβου είναι αβέβαιη για τον επόμενο χρόνο, αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε πρόσφατα πως πιστεύει ότι μπορεί να καλύψει το κενό.
Και στην πρώτη γραμμή, τρεις ξεχωριστές κρίσεις εξελίσσονται: η Ρωσία προελαύνει γρήγορα στη Ζαπορίζια, αργά αλλά ασταμάτητα στο Ποκρόβσκ της περιφέρειας Ντονέτσκ, και προχωρά στην Κουπιάνσκ, βορειότερα. Η Ουκρανία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τόσα μέτωπα με τόσο λίγους στρατιώτες.
Το υπόλοιπο τμήμα του Ντονέτσκ που ελέγχεται από το Κίεβο απειλείται επίσης αυτόν τον χειμώνα. Ο μεγάλος στρατιωτικός κόμβος του Κραματόρσκ βρίσκεται ήδη υπό ρωσικές επιθέσεις με drones μικρής εμβέλειας, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονται πλέον αρκετά κοντά. Το Κίεβο δεν πρόκειται να ανακτήσει εδάφη από τη Ρωσία σύντομα. Ο υπολογισμός για το Κίεβο και τους συμμάχους του στο εξής δεν είναι πότε θα αναστρέψουν την πορεία του πολέμου, αλλά αν μπορούν να οδηγήσουν τους Ρώσους σε κατάρρευση πρώτοι.
Η σιωπηρή ελπίδα του Κιέβου και των συμμάχων του – ίσως μια ελπίδα μάταιη – είναι πως η Ουκρανία μπορεί να ωθήσει την απερίσκεπτη σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού από τη Ρωσία, καθώς και την απόλυτη οικονομική αφοσίωση της Μόσχας στον πόλεμο, στα όρια, ώστε να τη δει να καταρρέει. Είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς, σε τόσο κλειστές κοινωνίες όπως η Ρωσία, πόσο μακριά βρίσκεται μια τέτοια κατάρρευση. Η εξέγερση της Wagner το 2023 έμοιαζε φανταστική, μέχρι που οι άνδρες του Γεβγκένι Πριγκόζιν βρέθηκαν καθ’ οδόν προς τη Μόσχα μέσα σε 72 ταραχώδεις ώρες.
Τα προβλήματα της Ουκρανίας είναι πιο ορατά – και πιο οξεία. Η μάχη που έχει μπροστά του ο Ζελένσκι είναι γεμάτη ρίσκο. Η Ρωσία διαθέτει περισσότερους πόρους και σημειώνει σοβαρές προελάσεις στο πεδίο. Ο αγώνας της Ουκρανίας είναι υπαρξιακός – δεν έχει την πολυτέλεια της Μόσχας να αποφασίσει μια μέρα πως «είναι αρκετά» και να σταματήσει την επίθεση. Ωστόσο, το συνολικό αποτέλεσμα των τελευταίων δέκα μηνών αργής, μπερδεμένης διπλωματίας και αλλεπάλληλων ανατροπών έχει καταστήσει μια αδιανόητη συμφωνία πιο κοντά στο να γίνει δυνατή.
Η ιδέα της παραχώρησης ουκρανικών εδαφών στη Μόσχα ως αντάλλαγμα για ειρήνη ήταν αντικείμενο χλευασμού από το Κίεβο και την Ευρώπη νωρίτερα φέτος, και σε ολόκληρη τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν. Τώρα, όμως, έχει βρει θέση στην πρώτη εκδοχή του 28-σημείων ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ. Έχει εξαφανιστεί από το ευρωπαϊκό σχέδιο που διέρρευσε, αλλά προφανώς όχι από τη μέγιστη λίστα απαιτήσεων του Πούτιν.
Ένας κύκλος σίγουρα θα επαναληφθεί τώρα. Ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Γουίτκοφ, πιθανότατα θα ακούσει ξανά κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα ότι ο Πούτιν δεν θα υποχωρήσει στο αίτημά του η Ουκρανία να παραδώσει το Ντονέτσκ για να επιτύχει ειρήνη. Ο Γουίτκοφ θα το μεταφέρει στον Τραμπ. Ο Ζελένσκι θα πιεστεί ξανά, και ακόμη μια προθεσμία – τύπου Ημέρας Ευχαριστιών – μπορεί να προκύψει.
13°
