Το Δημοκρατικό κόμμα των ΗΠΑ μετά την ήττα του 2024

Μετά τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ, οι Δημοκρατικοί, αν και βρίσκονταν συνηθέστερα στη θέση του θύματος παρά του θύτη, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις πολιτικές δολοφονίες, πρέπει να ξεκαθαρίσουν τις θέσεις τους και να τις καταστήσουν εξίσου ξεκάθαρες στους Αμερικανούς.

Οι προεδρικές εκλογές του 2024 τους έφεραν επισήμως στην αντιπολίτευση· ήταν ήδη αρκετά αποδυναμωμένοι: στη Βουλή, όπου είναι μειοψηφία, Speaker επανεξελέγη στην πρώτη ψηφοφορία του τρέχοντος 119ου Κογκρέσου ο Ρεπουμπλικανός Mike Johnson με 218 ψήφους (έναντι 215 των Δημοκρατικών)· στη Γερουσία, όπου οι Ρεπουμπλικανοί έχουν πλειοψηφία 53 έναντι 47, επικεφαλής της Δημοκρατικής μειοψηφίας είναι ο παλαίμαχος Νεοϋρκέζος Chuck Schumer. Ο Hakeem Jeffries παραμένει επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας Δημοκρατικών στη Βουλή, ενώ πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής του Δημοκρατικού Κόμματος (DNC) είναι ο Ken Martin, που εξελέγη την 1η Φεβρουαρίου 2025 ως διάδοχος του Jaime Harrison. Αραδιάζω ονόματα διότι πλανάται το ερώτημα αν οι Δημοκρατικοί διαθέτουν στελέχη· η απάντηση είναι ναι και πάλι ναι —το πρόβλημα, το ότι δεν είναι επαρκώς ορατά, έγκειται στην πολυδιάσπαση η οποία οφείλεται στις ιδεοληψίες τους. Συχνά, πολύ συχνά, αυτές οι ιδεοληψίες (ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση, «δικαιώματα» τρανς ατόμων, γλωσσική ορθότητα) ελάχιστα αφορούν τον αμερικανικό λαό.

Όπως συμβαίνει και στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, όπως συμβαίνει σε όλα τα δικομματικά συστήματα, στο Δημοκρατικό Κόμμα συνυπάρχουν διαφορετικές τάσεις. Η σημαντικότερη είναι η επονομαζόμενη «προοδευτική» που προέκυψε από το Congressional Progressive Caucus με επικεφαλής τον Τεξανό Greg Casar (από το 2025) η οποία προωθεί «αντι-μονοπωλιακή» ατζέντα για την αντιμετώπιση του κόστους ζωής, για τη λαϊκή στέγαση και για το περιβάλλον — με έμφαση στις ρυθμίσεις για την ενέργεια και το κλίμα.

Σ’ αυτό το οικοσύστημα ανήκουν και οι DSA (Democratic Socialists of America), με σκληρότερες αριστερές θέσεις —ιδίως για το Ισραήλ και τους Παλαιστινίους— και στόχο την πιο ενεργή παρέμβαση στις προκριματικές του Δημοκρατικού Κόμματος. Ενδεικτικό παράδειγμα του momentum των Δημοκρατικών Σοσιαλιστών ήταν η νίκη του Zohran Mamdani στις προκριματικές για τη δημαρχία της Νέας Υόρκης τον περασμένο Ιούνιο και Ιούλιο: σ’ αυτή τη δυναμική της σοσιαλιστικής πτέρυγας σε τοπικό επίπεδο διαφαίνεται η άνοδος των αριστερών μουσουλμάνων έναντι των ακροδεξιών Ευαγγελιστών που έχουν αλώσει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και επηρεάζουν τον ίδιο τον Ντόναλντ Τραμπ —μολονότι ο πρόεδρος δεν σκαμπάζει γρυ από θρησκεία.

Μια άλλη ομάδα στο εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος είναι οι μετριοπαθείς-κεντροαριστεροί —η New Democrat Coalition— η μεγαλύτερη ιδεολογική ομάδα στη Βουλή (114 μέλη το 2025), με προφίλ «ανάπτυξη και καινοτομία» και πρόγραμμα φορολογικής δικαιοσύνης. Μικρότερο μπλοκ είναι οι συντηρητικοί Blue Dogs (περί τα 10 μέλη στο Κογκρέσο) οι οποίοι προέρχονται από την παράδοση των Δημοκρατικών του Νότου και δίνουν έμφαση στη δημοσιονομική πειθαρχία και στην άμυνα· νομίζω πως, αν το Δημοκρατικό Κόμμα επιμείνει στην κουλτούρα woke, οι Blue Dogs θα αποχωρήσουν· ήδη προσπαθούν να ανεξαρτητοποιηθούν από άποψη χρηματοδότησης στήνοντας νέο εξωτερικό πολιτικό όχημα (τύπου Super Political Action Committee) με ευελιξία εισροών.

«Aντι-woke» είναι και μια ακόμα, πιο χαλαρή, τάση: οι αυτοαποκαλούμενοι ρεαλιστές, οι υπέρ της ευταξίας και της «ορθής» διακυβέρνησης, που ζητούν απομάκρυνση από τον γλωσσικό-ταυτοτικό ακτιβισμό και επιστροφή στα μεγάλα ζητήματα της ασφάλειας, της στέγης και της διοίκησης συμφώνως προς το Σύνταγμα. Τους ρεαλιστές —ως ρεύμα, όχι ως τυπικό caucus— εκπροσωπεί συχνά ο Adam Smith από την πολιτεία της Ουάσιγκτον. Τέλος, υπάρχει η ομάδα των διακομματικών πρακτικιστών, το Problem Solvers Caucus, δηλαδή μετριοπαθείς Δημοκρατικοί που συνεργάζονται θεσμικά με ορισμένους Ρεπουμπλικανούς μέσω του κανόνα «90% λύση» και την προοπτική της συμπροεδρίας (δηλαδή Ρεπουμπλικανικό πρόεδρο με Δημοκρατικό αντιπρόεδρο ή το αντίστροφο).

Το μεγαλύτερο ρήγμα στο Δημοκρατικό Κόμμα είναι η στάση έναντι του Ισραήλ και των Παλαιστινίων, κάτι δεν θα μπορούσε να ενδιαφέρει λιγότερο τους Αμερικανού

Το μεγαλύτερο ρήγμα στο Δημοκρατικό Κόμμα είναι η στάση έναντι του Ισραήλ και των Παλαιστινίων, δηλαδή κάτι δεν θα μπορούσε να ενδιαφέρει λιγότερο τους Αμερικανούς. Πάντως, στη Γερουσία, μέρος των Δημοκρατικών στήριξε προτάσεις για περιορισμό πώλησης επιθετικών όπλων προς το Ισραήλ· αν και οι προτάσεις δεν πέρασαν, έδειξαν το βάθος των διαφωνιών. Στη Βουλή, φιλοϊσραηλινοί όπως ο Ritchie Torres συγκρούονται δημοσίως με την αριστερά των Δημοκρατικών Σοσιαλιστών.

Στη βάση του κόμματος, το λεγόμενο “uncommitted’’ κύμα του 2024 (ιδίως στην πολιτεία του Μίσιγκαν) άφησε πολιτικό ίχνος ξεπερνώντας το 13% και τις 100.000 ψήφους, στέλνοντας uncommitted συνέδρους στο Συνέδριο του Κόμματος— oι uncommitted συνεχίζουν τη δράση τους ως δίκτυο πίεσης. Υπενθυμίζω ότι οι uncommitted ήταν οργανωμένη διαμαρτυρία στις προκριματικές του Δημοκρατικού Κόμματος του 2024: πολλοί ψηφοφόροι διάλεξαν στο ψηφοδέλτιο την επιλογή Uncommitted - Uninstructed - No preference (δηλ. «αδέσμευτος») για να στείλουν μήνυμα δυσαρέσκειας, κυρίως για τη στάση της κυβέρνησης στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Το κίνημα των uncommitted ξεκίνησε στο Μίσιγκαν με το σύνθημα Listen to Michigan και στη συνέχεια διαδόθηκε σε άλλες πολιτείες, με αποτέλεσμα πάνω από 650.000 ψήφοι διαμαρτυρίας (uncommitted/blank/write-ins) σε όλη τη σεζόν των προκριματικών, κυρίως από νέους, Αραβοαμερικανούς και προοδευτικούς που ζητούσαν κατάπαυση πυρός και αλλαγή πολιτικής. Οι uncommitted είχαν μεγάλη επιτυχία στη Μινεσότα (όπου υπάρχουν πολλοί Άραβες μουσουλμάνοι, καθώς και μέλη της αριστερής ομάδας DFL: Democratic–Farmer–Labor Party), στην πολιτεία της Ουάσινγκτον, στο Ουισκόνσιν, στο Ρόουντ Άιλαντ και στη Χαβάη: το Al Jazeera τούς εγκωμίασε και τους έδωσε μεγάλη δημοσιότητα· μ’ αυτά και μ’ εκείνα, στο Συνέδριο των Δημοκρατικών στο Σικάγο πήραν μέρος 30 εκπρόσωποι «uncommitted»· μια όχι ευκαταφρόνητη ομάδα πίεσης.

Όσοι είναι εναντίον της woke κουλτούρας, που θεωρείται εν μέρει υπεύθυνη για τη μετατόπιση του κοινού προς τον Ντόναλντ Τραμπ, ζητούν rebranding του κόμματος 

Παραλλήλως, όσοι είναι εναντίον της woke κουλτούρας, που θεωρείται εν μέρει υπεύθυνη για τη μετατόπιση του κοινού προς τον Ντόναλντ Τραμπ, ζητούν rebranding του κόμματος χωρίς τις υπερβολές και τις εμμονές της πολιτικής ορθoφροσύνης: οι επικριτές της woke ταυτότητας του Δημοκρατικού Κόμματος που πρωταγωνιστούν σ’ αυτή τη συζήτηση είναι βετεράνοι στρατηγιστές τύπου James Carville, αναλυτές όπως ο Ruy Teixeira (το ρεύμα του “popularism’’/“commonsense’’), δεξαμενές σκέψης όπως το Third Way· πολιτικοί όπως ο κυβερνήτης Josh Shapiro και οι “Νew Dems’’ — βουλευτές που πιέζουν για έμφαση στην τάξη και στην ασφάλεια, βελτίωση της δημόσιας εκπαίδευσης και μεταρρυθμίσεις στον τρόπο της διοίκησης του αμερικανικού σχολείου.

Επίσης, υπάρχει προβληματισμός σχετικά με τον λαϊκισμό των Δημοκρατικών και με τα «pocketbook issues» (δηλαδή τα καθημερινά οικονομικά ζητήματα που «αγγίζουν το πορτοφόλι»: τιμές/πληθωρισμός, ενοίκια/στέγη, μισθοί, λογαριασμοί, καύσιμα), τα οποία στις μεγάλες έρευνες του 2024-25 παραμένουν, μαζί με την εγκληματικότητα, οι κορυφαίες προτεραιότητες των ψηφοφόρων. Προστίθενται συγκρούσεις σε επιμέρους πολιτείες όπου στελέχη διαμαρτύρονται για εσωτερική υπονόμευση: στη Μινεάπολη ο Omar Fateh κατήγγειλε (και έζησε) «πόλεμο χαρακωμάτων» μέσα στο DFL — μάλιστα το 2025 του ανακλήθηκε το χρίσμα για τη δημαρχία και φούντωσαν οι ίδιες προσωπικές και ιδεολογικές εντάσεις. Ομοίως, στη Νέα Υόρκη η πρωτιά του Zohran Mamdani αναζωπύρωσε τη διαμάχη αριστεράς-κέντρου σε θέματα της ασφάλειας, της στέγασης και του Ισραήλ (της εξωτερικής πολιτικής γενικά)· η κόντρα του «ανοιχτά» (όπως δηλώνει ο ίδιος) γκέι Αφρο-λατίνου Ritchie Torres από το Μπρονξ με τους Δημοκρατικούς Σοσιαλιστές (DSA) είναι δημόσια και διαρκής.

Οι προσωπικές φαγωμάρες αντανακλούν αποκλίσεις ιδεών και κουλτούρας: ορισμένοι Δημοκρατικοί —π.χ. η σομαλικής καταγωγής Ilhan Omar η οποία έχει τη στήριξη ολόκληρης της ευρωπαϊκής αριστεράς (ο Guardian την αποθεώνει), ο επίσης σομαλικής καταγωγής Omar Fateh, η παλαιστινιακής καταγωγής Rashida Tlaib, ο André Carson, η Lateefah Simon από την Καλιφόρνια, η Zaynab Mohamed (κουνιάδα του Οmar Fateh)— δίνουν προτεραιότητα σε διεθνή, αντιπολεμικά και κοινωνικά ζητήματα, πράγμα που τους φέρνει σε σύγκρουση με τους κεντρώους του κόμματος οι οποίοι ζητούν «προσγειωμένες» λύσεις στις τοπικές ανάγκες.

Το Δημοκρατικό Κόμμα καλείται να αντιμετωπίσει τους ενωμένους Ρεπουμπλικανούς, οι οποίοι στο παρόν 119ο Κογκρέσο εμφανίζονται ιδεολογικά και θρησκευτικά πολύ πιο ομοιογενείς, με τον χριστιανισμό να εμποτίζει τις αξίες και την πολιτική τους. Το 87% των μελών του Κογκρέσου δηλώνουν χριστιανοί· 295 μέλη δηλώνουν Προτεστάντες και, από αυτά, 101 δηλώνουν γενικά “Protestant-Christian-Εvangelical Protestant’’ (δηλαδή μη συγκεκριμένη ομολογία — δεν σημαίνει ότι είναι όλοι «ευαγγελιστές» υπό τη θεολογική έννοια). Στους Ρεπουμπλικανούς ειδικά, η αυτοπροσδιοριζόμενη χριστιανική ταυτότητα φτάνει το 98%, κάτι που εξηγεί γιατί η λογική «νόμος-τάξη-χρηστά ήθη» έχει τόσο κεντρική θέση και χρησιμοποιεί τόσο υψηλούς τόνους.

Υπάρχει ελπίδα ενότητας και συνεργασίας στις ΗΠΑ;

Η διακομματική ομάδα της Βουλής Problem Solvers Caucus στην οποία συν-προεδρεύουν ο Brian Fitzpatrick (Ρεπουμπλικανός από την Πενσυλβάνια) και ο Tom Suozzi (Δημοκρατικός από τη Νέα Υόρκη), προωθεί συμβιβαστικές λύσεις, αλλά χωρίς επιτυχία, προς το παρόν τουλάχιστον. Όσο για τους υπολοίπους, προσπαθούν να αναδείξουν το επόμενο πρόσωπο που θα τους εκπροσωπήσει πανεθνικά και θα τους οδηγήσει στις ενδιάμεσες εκλογές του 2026: στον χώρο της δημοκρατικής προπαγάνδας ακούγεται πολύ το όνομα του James Carville από τη Λουιζιάνα, επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας του Μπιλ Κλίντον, καθώς και του Ruy Teixeira συνιδρυτή του newsletter και της ιστοσελίδας The Liberal Patriot, που αυτοπροσδιορίζεται ως η φωνή του «ζωτικού κέντρου».

Αστέρι της αριστεράς θεωρείται ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας Gavin Newsom —αν και δεν βλέπω πώς ένας πρώην δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο θα μπορούσε να πείσει τη βαθιά Αμερική— καθώς και η κυβερνήτρια του Μίσιγκαν Gretchen Whitmer που έγινε γνωστή παγκοσμίως το 2020 όταν μια αντικυβερνητική πολιτοφυλακή, οι “Wolverine Watchmen”, αποπειράθηκαν να την απαγάγουν. Προβεβλημένα στελέχη είναι επίσης η Elisabeth Warren από τη Μασαχουσέτη που εξελέγη για τρίτη φορά στη Γερουσία, o «δημοκρατικός σοσιαλιστής» Βernie Sanders, ο πρώην Υπουργός Μεταφορών Pete Buttigieg από την Άιoουα, ο κυβερνήτης του Ιλλινόι JB Pritzker, ο κυβερνήτης του Κεντάκυ Andy Beshear (θα ήταν έξυπνο να προωθηθεί ένας μετριοπαθής Δημοκρατικός από «κόκκινη» πολιτεία), ο κυβερνήτης της Πενσυλβάνια Josh Shapiro και η βουλεύτρια Alexandria Ocasio-Cortez από τη Νέα Υόρκη (η οποία νομίζω ότι έστειλε πολλούς Δημοκρατικούς στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα) και ο Maxwell Frost, βουλευτής από τη Φλόριντα και φωνή της Gen Z στο Κογκρέσο.

Το κοινό σημείο όλων των τάσεων των Δημοκρατικών είναι η ότι το κόμμα πρέπει να μιλήσει πειστικά για το κόστος ζωής και να υπερασπιστεί τους θεσμούς που απειλούνται από τη κυβέρνηση Τραμπ

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι επηρεάζουν την πολιτική γραμμή και τη δημόσια εικόνα του Δημοκρατικού Κόμματος, αν και υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα σε στελέχη όπως ο Jared Golden («συντηρητικός» Blue Dog) και των υπεραριστερών Greg Casar και Alexandria Ocasio-Cortez στη Βουλή, καθώς και όπως ο Jon Tester και οι Bernie Sanders-Elizabeth Warren στη Γερουσία. Το Δημοκρατικό Κόμμα προσπαθεί να συμφιλιώσει τάσεις εξαιρετικά εχθρικές μεταξύ τους.

Το κοινό σημείο όλων αυτών των τάσεων είναι η αναγνώριση ότι το κόμμα πρέπει να μιλήσει πειστικά για το κόστος ζωής, τη στέγη και τους μισθούς, και να υπερασπιστεί τους θεσμούς που απειλούνται από τη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ: τις ενώνει η αντίθεση στον Τραμπ, αλλά τις χωρίζουν σχεδόν όλα τα άλλα.