Ειρηνευτική συμφωνία για τον πόλεμο στην Ουκρανία; Γιατί θεωρούνται παράνομες οι βλέψεις της Μόσχας;
Με ανάλυσή του το CNN εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η ειρηνευτική συμφωνία που θέλει η Μόσχα θα ήταν παράνομη με βάσει το διεθνές δίκαιο, τη στιγμή που φαίνεται ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εγκατέλειψε την έκκλησή του για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας αντ' αυτού την προσπάθεια του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για μια μόνιμη ειρηνευτική συμφωνία.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα του CNN, δεν είναι ότι το Κίεβο και οι σύμμαχοί του δεν θέλουν ειρήνη, αλλά καταλαβαίνουν ότι το είδος της συμφωνίας που επιδιώκει η Μόσχα δεν μπορεί να συμβεί εκτός εάν η πιο βασική αρχή που διέπει την παγκόσμια τάξη - ότι μια χώρα δεν μπορεί να πάρει αυτό που θέλει με τη βία - απορριφθεί. Και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του Κιέβου δεν είναι διατεθειμένοι να το ρισκάρουν αυτό, κυρίως επειδή θα μπορούσαν κάλλιστα να γίνουν ο επόμενος στόχος της ρωσικής επιθετικότητας.
Τι λέει ο Τραμπ για την ειρηνευτική συμφωνία που θέλει η Μόσχα;
Μιλώντας στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και σε αρκετούς Ευρωπαίους ηγέτες στο Οβάλ Γραφείο τη Δευτέρα, ο Τραμπ υιοθέτησε ορισμένα από τα σημεία συζήτησης της Μόσχας, αμφισβητώντας κατά πόσον μια εκεχειρία ήταν «απαραίτητη» εάν μπορούσε να επιτευχθεί μια ευρύτερη ειρηνευτική συμφωνία. Ωστόσο, ειδικοί και αναλυτές διεθνούς δικαίου λένε ότι οποιαδήποτε συμφωνία που θα ανάγκαζε την Ουκρανία να παραδώσει τη γη της για να σταματήσει τη δολοφονία του λαού της από τη Ρωσία θα ήταν εντελώς παράνομη βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, μιας βασικής διεθνούς συμφωνίας την οποία υπέγραψαν οι περισσότερες χώρες μετά τις φρικαλεότητες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Ενώ συχνά θεωρείται ουσιαστικά το ίδιο πράγμα, υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ μιας ειρηνευτικής συμφωνίας και μιας εκεχειρίας στα μάτια του διεθνούς δικαίου. Κατά τη διάρκεια μιας εκεχειρίας, τα εμπόλεμα μέρη συμφωνούν να σταματήσουν τις μάχες, με κάθε πλευρά να διατηρεί την περιοχή υπό τον στρατιωτικό της έλεγχο. Αλλά η κατανόηση είναι ότι η παύση είναι προσωρινή - συνήθως για να δοθεί ένα παράθυρο για διαπραγματεύσεις, παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας ή εκκένωση αμάχων. Το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του υπέδειξαν ότι μια εκεχειρία θα μπορούσε να αποτελέσει πρόδρομο μιας συνάντησης μεταξύ Ζελένσκι και Πούτιν, ακολουθούμενης από μια τριμερή συνάντηση μεταξύ Τραμπ, Ζελένσκι και Πούτιν. Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος παρευρέθηκε στη σύνοδο κορυφής τη Δευτέρα, δήλωσε ότι «δεν μπορεί να φανταστεί ότι η επόμενη συνάντηση θα πραγματοποιηθεί χωρίς κατάπαυση του πυρός».
Μια εκεχειρία μπορεί να είναι σύντομη – όπως η Χριστουγεννιάτικη Εκεχειρία του 1914 που διήρκεσε λίγες μέρες – ή θα μπορούσε να παραταθεί σε δεκαετίες. Οι εκεχειρίες μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, καθώς και μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, ισχύουν εδώ και δεκαετίες χωρίς να διαφαίνεται κάποια μόνιμη ειρηνευτική συμφωνία. Αυτό που θέλει ο Πούτιν - και τώρα, προφανώς, και ο Τραμπ - είναι μια μόνιμη ειρηνευτική συμφωνία.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μια ειρηνευτική συμφωνία νοείται ως μια επίσημη, μακροπρόθεσμη συνθήκη που υπαγορεύει τη μελλοντική σχέση μεταξύ δύο χωρών. Και εκεί είναι που τα πράγματα περιπλέκονται.
«Υπάρχει μια βασική αρχή του διεθνούς δικαίου που είναι εγγεγραμμένη στο επίκεντρο του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών: Η χρήση βίας απαγορεύεται κατηγορηματικά. Αυτό σημαίνει επίσης ότι οποιαδήποτε συνθήκη που επιτυγχάνεται με τη χρήση βίας είναι ουσιαστικά παράνομη και εγγενώς άκυρη», δήλωσε ο Jeremy Pizzi, διεθνής δικηγόρος και νομικός σύμβουλος του Global Rights Compliance, ενός ιδρύματος ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Λίγες λεπτομέρειες έχουν δημοσιοποιηθεί σχετικά με το είδος της ειρηνευτικής συμφωνίας που συζήτησε ο Πούτιν με τον Τραμπ την περασμένη εβδομάδα, αλλά είναι σαφές ότι ο Ρώσος ηγέτης δεν έχει εγκαταλείψει ορισμένες από τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του, συμπεριλαμβανομένης της παραίτησης της Ουκρανίας από ολόκληρες τις ανατολικές περιοχές Ντόνετσκ και Λουχάνσκ, γνωστές ως Ντονμπάς, και της απαγόρευσης ένταξης στο ΝΑΤΟ στο μέλλον. Αυτό θα καθιστούσε τη συμφωνία διπλά παράνομη βάσει του διεθνούς δικαίου: παράνομη λόγω του τρόπου με τον οποίο θα επιτυγχανόταν – με τη βία – και παράνομη λόγω του περιεχομένου της.
Σύμφωνα με το ουκρανικό σύνταγμα, οποιαδήποτε αλλαγή στα σύνορα της χώρας πρέπει να εγκριθεί με δημοψήφισμα - ένας κανόνας που ισχύει εν μέρει λόγω της τάσης της Ρωσίας να εγκαθιστά κυβερνήσεις-μαριονέτες σε ξένες χώρες. Μια έρευνα που διεξήχθη από το Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας του Κιέβου (KIIS), έναν κορυφαίο οργανισμό δημοσκοπήσεων, τον Μάιο και τον Ιούνιο διαπίστωσε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ουκρανών απορρίπτει την ιδέα της αναγνώρισης των ουκρανικών εδαφών ως μέρος της Ρωσίας. Μια ακόμη μεγαλύτερη πλειοψηφία είναι κατά της παραίτησης από τον έλεγχο εδαφών που ελέγχονται επί του παρόντος από την Ουκρανία.
Μιλώντας στο CNN από το Κίεβο, ο Πίτσι δήλωσε ότι ακόμη και αν οι Ουκρανοί άλλαζαν γνώμη και ψήφιζαν υπέρ της παραχώρησης της γης τους -κάτι που είναι απίθανο να κάνουν, σύμφωνα με το KIIS- η συμφωνία θα εξακολουθούσε να είναι παράνομη βάσει του διεθνούς δικαίου. «Ανεξάρτητα από το ουκρανικό σύνταγμα, ο Ζελένσκι, ή κανείς, δεν μπορεί να παραδώσει εδάφη που συνδέονται με επιθετική στρατιωτική κατάκτηση. Η απαγόρευση της χρήσης ένοπλης βίας για την κατάκτηση εδαφών είναι απόλυτη βάσει του διεθνούς δικαίου», δήλωσε ο Πίτσι.
Δεν υπάρχει «βάσιμος λόγος να εμπιστευτούμε τη Ρωσία»
Υπάρχουν επίσης πρακτικοί και στρατηγικοί λόγοι για τους οποίους η Ουκρανία δεν μπορεί να συμφωνήσει με τις απαιτήσεις της Μόσχας. Ο ρωσικός στρατός ελέγχει σήμερα σχεδόν όλο το Λουχάνσκ και περισσότερο από το 70% του Ντόνετσκ, πράγμα που σημαίνει ότι ο Πούτιν ζητά από το Κίεβο να παραχωρήσει ακόμη περισσότερα από όσα έχει χάσει μέχρι στιγμής. Ωστόσο, τα τμήματα της περιοχής Ντονμπάς που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Κιέβου περιλαμβάνουν υποδομές που είναι κρίσιμες για την άμυνα της Ουκρανίας. Μια σειρά από βιομηχανικές πόλεις, όπως το Σλαβιάνσκ, το Κραματόρσκ και η Κωστιαντίνοβκα, που συνδέονται με κύριους δρόμους και σιδηροδρόμους, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της άμυνας της Ουκρανίας. Εάν καταληφθούν από τη Ρωσία, ο δρόμος προς τα δυτικά τμήματα της χώρας θα είναι ορθάνοιχτος.
Υπάρχει επίσης μικρό κίνητρο για το Κίεβο να εμπιστευτεί τη Μόσχα, είπε ο Πίτσι. «Η Ρωσία έχει εμπλακεί σε ένοπλες επιθέσεις κατά της Ουκρανίας για πάνω από 10 χρόνια τώρα, με συνέπεια, επανειλημμένα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η Ρωσία προσποιείται διαπραγματεύσεις, προσποιείται καλή τη πίστει, ενώ συνεχίζει να χρησιμοποιεί βία και να διατηρεί τους ίδιους παράνομους μαξιμαλιστικούς στόχους στο παρασκήνιο και οι ουκρανικές αρχές το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά», είπε.
«Δεν υπάρχει κανένας "λογικός λόγος" να εμπιστευτούμε τη Ρωσία ελλείψει ενός προδρόμου, μιας απόφασης καλή τη πίστει ή μιας δέσμευσης που θα κάνει εκ μέρους της να αποφύγει τη δολοφονία περισσότερων Ουκρανών», πρόσθεσε. Το Κίεβο, με την υποστήριξη των Ευρωπαίων, έχει δηλώσει ότι είναι πρόθυμο να αναγνωρίσει την τρέχουσα πραγματικότητα επί του εδάφους προκειμένου να σταματήσει τις δολοφονίες. Αυτό πιθανότατα θα σήμαινε το πάγωμα της σύγκρουσης κατά μήκος των σημερινών μετώπων και ουσιαστικά την εγκατάλειψη της προσπάθειας ανάκτησης των εδαφών του όσο ισχύει η κατάπαυση του πυρός.
Αναλυτές του Eurasia Group έγραψαν σε σημείωμα τη Δευτέρα ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμφίβολα θα καταστήσουν σαφές στον Τραμπ ότι δεν μπορεί να τεθεί θέμα αποδοχής μιας μόνιμης προσάρτησης ουκρανικού εδάφους με τη βία. «Ενώ υπάρχει ανοιχτότητα στην αναγνώριση της de facto στρατιωτικής θέσης επί του εδάφους, ούτε η Ουκρανία ούτε οι Ευρωπαίοι θα δεχτούν να «δοθεί» στη Ρωσία περισσότερη γη από όση έχει καταλάβει», δήλωσαν, επικαλούμενοι μια εκτίμηση των δυτικών μυστικών υπηρεσιών ότι θα χρειαστούν στη Ρωσία περισσότερα από τέσσερα χρόνια για να καταλάβει το υπόλοιπο Ντονμπάς.
Ο Τραμπ αποκλείει την αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων στην Ουκρανία ως μέρος της ειρηνευτικής συμφωνίας
Και, το πιο σημαντικό, ακόμη και αν το Κίεβο αναγνώριζε ότι η πραγματικότητα επί του εδάφους δίνει στη Ρωσία τον de facto έλεγχο μέρους της γης της, σίγουρα δεν θα συμφωνούσε να κάνει αυτή την αναγνώριση μόνιμη. Στόχος του Κιέβου παραμένει η ανάκτηση όλων των εδαφών του στο μέλλον. Οι αναλυτές της Eurasia δήλωσαν ότι υπήρχε κάποια αμφιβολία στο μυαλό των Ευρωπαίων ότι «ο Τραμπ κατανοεί ή ενδιαφέρεται για τη σημασία της διάκρισης» μεταξύ των δύο. Μια κατάπαυση του πυρός μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος για να ξεφύγουμε από την τρέχουσα βία. Μια μόνιμη ειρηνευτική συμφωνία θα ήταν αντίθετη με το διεθνές δίκαιο.
«Η πραγματικότητα είναι ότι (το διεθνές δίκαιο) καθιστά σχεδόν πολιτικά αδύνατη τη σύναψη μιας συνθήκης ειρήνης όταν το θύμα δεν κερδίζει. Και η απάντησή μου σε αυτό είναι: Αυτό είναι το θέμα», είπε ο Πίτσι.
15°
