Φρανσουά Μπαϊρού: Η εκστρατεία του Γάλλου πρωθυπουργού για τη μείωση των ελλειμάτων και του χρέους της χώρας
Την περασμένη Τρίτη ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού παρουσίασε τις κατευθυντήριες γραμμές της κυβέρνησης, με σκοπό τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος που ανέρχεται σε περίπου 160 δισεκατομμύρια ευρώ (5,8% του ΑΕΠ) και του χρέους που έχει φτάσει στα 3,345 τρισεκατομμύρια ευρώ (114% του ΑΕΠ). Ο Μπαϊρού πρότεινε το πάγωμα των κοινωνικών παροχών και των τιμαριθμικών προσαρμογών μισθών και συντάξεων για ένα έτος τουλάχιστον («λευκό έτος»), τη μη αντικατάσταση ενός στους τρεις δημοσίους υπαλλήλους, περικοπές σε όσες δαπάνες για την υγεία θεωρούνται «υπερβολικές» (υπερσυνταγογράφηση φαρμάκων, πολύ συχνές επαναλήψεις των ίδιων ιατρικών εξετάσεων, υψηλό κόστος διοίκησης νοσοκομείων), νέα «εισφορά αλληλεγγύης» από τους υψηλά αμειβομένους και πάγωμα δημοσίων δαπανών εκτός της άμυνας (Οι αμυντικές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 6,5 δις: ατυχής συγκυρία). Επίσης, πρότεινε κατάργηση δύο αργιών: της δεύτερης ημέρας του Πάσχα και της 8ης Μαΐου, ημέρας της νίκης στον Β' παγκόσμιο πόλεμο, οι οποίες παρατείνουν περισσότερο άλλες αργίες (Πάσχα, Πρωτομαγιά).
Από αργίες στη Γαλλία άλλο τίποτα: Ημέρα των Αγίων Πάντων (01 Νοεμβρίου), Ημέρα της Ανακωχής του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (11 Νοεμβρίου), Ανάληψη του Κυρίου (μεταβλητή, 40 ημέρες μετά το Πάσχα) κτλ. Επιπλέον, οι Γάλλοι εργαζόμενοι, αν και στην πλειονότητά τους δεν ασκούν βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα - στους περισσότερους τομείς ισχύει το 35ωρο εβδομαδιαίως - απολαμβάνουν πέντε εβδομάδες διακοπών ετησίως. Αυτό δεν σημαίνει ότι καταγράφεται χαμηλή παραγωγικότητα, επισήμως τουλάχιστον: οι Γάλλοι ξεπερνούν τους Γερμανούς και τις ΗΠΑ σε παραγωγικότητα ανά ώρα εργασίας, παρότι στη Γαλλία αντιστοιχούν λιγότερες ώρες εργασίας ανά εργαζόμενο. Όμως, αυτό το επίπεδο παραγωγικότητας δεν αρκεί για τις ανάγκες και τα κεκτημένα έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί.
Η αντιμετώπιση των ελλειμμάτων έχει καθυστερήσει πολύ: το χρέος και η αυξητική του τάση (προστίθενται σ' αυτό 5.000 ευρώ ανά δευτερόλεπτο) προκαλεί ανησυχία στους δανειστές της Γαλλίας: όπως είπε ο Φρανσουά Μπαϊρού, η κατάσταση μοιάζει αρκετά με εκείνη της Ελλάδας πριν από δέκα χρόνια. Μεταξύ αυτών των ανήσυχων δανειστών είναι κεντρικές τράπεζες (Κίνας, Ιαπωνίας, Ελβετίας), ασφαλιστικά ταμεία (γερμανικά και ολλανδικά), funds του εξωτερικού (κυρίως της ΕΕ, των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας), γαλλικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (BNP Paribas, Crédit Agricole, Société Générale), κρατικοί οργανισμοί ή φορείς που επαναγοράζουν χρέος (π.χ. Ταμείο Αποθεμάτων) και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) μέσω του προγράμματος αγοράς ομολόγων (APP, PEPP).
Για τον Φρανσουά Μπαϊρού το χρέος και τα δημοσιονομικά ελλείμματα είναι ζήτημα ταυτότητας· γι’ αυτό επωμίστηκε την αλλαγή παραδείγματος. Επί χρόνια, υπό την πίεση ολόκληρης της αριστεράς και της Εθνικής Συσπείρωσης, η Γαλλία έχει ακινητοποιηθεί· η Εθνοσυνέλευση δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις και οποιοδήποτε νέο μέτρο (ενεργειακοί φόροι, μετακίνηση ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης) πυροδοτεί δυναμικά λαϊκά κινήματα. Σήμερα, φαίνεται απαραίτητη η εξοικονόμηση τουλάχιστον 43,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, παρά την αποδοκιμασία της αντιπολίτευσης, η οποία αντιπροτείνει αύξηση των φόρων (αριστερά) και περικοπές άλλου είδους: κατάργηση επιδομάτων μεταναστών, μείωση εισφορών στην ΕΕ και μείωση των δαπανών για περίθαλψη αλλοδαπών (Λεπέν). Οπωσδήποτε, η εφαρμογή των μέτρων που προτείνει ο Μπαϊρού δεν θα είναι περίπατος: αν δεν πεισθεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα να υπερψηφίσει την πολιτική λιτότητας, θα βρεθούμε πάλι μπροστά σε πρόταση μομφής και πιθανώς σε κυβερνητική αστάθεια.
Από την ενδεχόμενη συνεργασία του κέντρου (Groupe Ensemble pour la République, Démocrates, Horizons & indépendants, Libertés, Indépendants, Outre‑mer et Territoires) με τη δεξιά των Républicains, αθροίζονται, αν δεν υπάρξουν διαρροές (που θα υπάρξουν σίγουρα…), μόνο 186 βουλευτές έναντι 577 συνολικά. Αν και αυτές οι ψηφοφορίες θα γίνουν μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, πράγμα που ίσως επιτρέψει την εκτόνωση της έντασης, προς το παρόν οι αντιδράσεις είναι οι αναμενόμενες: «Να φύγει ο Μπαϊρού!». Ως συνήθως, η Λεπέν και η Ανυπότακτη Γαλλία ζητούν να φύγουν όσοι δεν είναι του γούστου τους, προσθέτοντας γλαφυρές εκφράσεις «θα γίνει σφαγή», «ο Μπαϊρού κηρύσσει κοινωνικό πόλεμο» και «Μαύρη χρονιά για τα φτωχά στρώματα». Γιούρια για την κατάληψη της Βαστίλης.
Η ομιλία του Μπαϊρού ήταν αρκετά ισορροπημένη· αν και η εκστρατεία του για τη μείωση των ελλειμμάτων και του χρέους θεωρήθηκε «επιχείρηση καμικάζι», στην πραγματικότητα πολλοί ξέρουν ότι το πλοίο βυθίζεται κι ότι ο όρος «καμικάζι» που υπονοεί αποστολή αυτοκτονίας δεν ταιριάζει στις δεδομένες συνθήκες. Επίσης, ξέρουν πως, αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές περικοπές - ιδιαίτερα στην υγεία, στις ΜΚΟ, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στη χρηματοδότηση δήμων και περιφερειών - το γαλλικό κράτος παραμένει σπάταλο, ότι η παραγωγικότητα είναι χαμηλή σε σχέση με το επιθυμητό επίπεδο ζωής, ότι οι φόροι είναι ήδη αρκετά υψηλοί (45% για ατομικά εισοδήματα άνω των 177.000 ευρώ ετησίως) κι ότι πρέπει να αλλάξει η δομή, η σύνθεση, του προϋπολογισμού. Ο Μπαϊρού επεσήμανε ορισμένα φαινόμενα - τις συστηματικές απουσίες από την εργασία, τη δημιουργία τεχνητών τριημέρων αργίας («γέφυρες»), την εθελοντική ανεργία - και ορισμένα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της Γαλλίας τα οποία αποβαίνουν κατά της οικονομίας: δύσκολες έως αδύνατες απολύσεις εργαζομένων, απεργιομανία, χρονοβόρο στήσιμο νέων επιχειρήσεων, επίπονες διαδικασίες για επενδύσεις και αλλαγές χρήσεων, αντιεπενδυτικό και καχύποπτο κοινωνικό κλίμα, δυσκαμψία στις μεταρρυθμίσεις.
Πολλοί προέτρεψαν τον Μπαϊρού να δώσει προτεραιότητα στη σταθερότητα, ακόμα κι αν αυτό θα σήμαινε μια ακόμα αναβολή των μέτρων, αλλά στη Γαλλία έχουμε φτάσει σ’ ένα σημείο όπου κινδυνεύουμε να πάρουν μέτρα οι «αγορές» ή το ΔΝΤ (όπως συνέβη στην Ελλάδα), πράγμα που o Mπαϊρού χρησιμοποιεί σαν μπαμπούλα. Το τελευταίο πράγμα που θέλουν οι Γάλλοι είναι να μοιάζουν με τους, κατά τη γνώμη τους, σερβιτόρους της Ευρώπης, με τα αντιαισθητικά μουστάκια και τα νωχελικά κομπολόγια. Ο Μπαϊρού ζητεί λοιπόν μια «λευκή χρονιά» χωρίς καθόλου αυξήσεις και χωρίς βελτιώσεις στις παροχές με σκοπό να εξοικονομηθούν, αρχικά, 15-30 δις, ενώ σχετικά με τη φορολογία, υπαινίσσεται ότι είναι υπέρ της επαναφοράς του «φόρου αλληλεγγύης» μεγάλης περιουσίας που είχε καταργήσει (λανθασμένα νομίζω) ο Εμμανουέλ Μακρόν το 2017. Αυτός ο φόρος επιβάρυνε περίπου 343.000 φορολογούμενους, αποφέροντας 5,22 δις ετησίως. Δεν είναι λίγα, δεν είναι ούτε πολλά.
Η θεραπεία λιτότητας του Φρανσουά Μπαϊρού αναδεικνύει το καταστροφικό ιστορικό της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών επί πάνω από 30 χρόνια, καθώς και την αδιαφορία του Εμμανουέλ Μακρόν γι’ αυτό το καίριο ζήτημα: ο πρόεδρος επικεντρωνόταν ανέκαθεν στην εξωτερική διπλωματία, στην ενεργειακή πολιτική και στην πολιτική του στρατού· η λογιστική δεν του αρέσει καθόλου. Αποτέλεσμα: στα οκτώ χρόνια της προεδρίας έχει προσθέσει στο χρέος ένα τρισεκατομμύριο ευρώ. Ο Μπαϊρού είναι πιο προσγειωμένος: για να πετύχει τη μείωση του ελλείμματος στο 5,4% του ΑΕΠ το 2025, στο 4,6% το 2026 και στο 3%, είναι έτοιμος να προχωρήσει ακόμα και σε δημοψήφισμα, κάτι που προκαλεί νευρική κρίση στον Μακρόν.
Πολλοί θέλουν να σπρώξουν τον Μπαϊρού από την άκρη του γκρεμού (όπου βρίσκεται) για να πέσει. Ο Γκαμπριέλ Ατάλ, γενικός γραμματέας του κόμματος του Μακρόν "Renaissance" τον βλέπει σαν δεινόσαυρο, ο υπουργός Εσωτερικών Μπρουνό Ρεταϊγιό ξέρει ότι είναι ισχυρότερος, ο υπουργός Δικαιοσύνης Ζεράλ Νταρμανέν έχει απείρως ευρύτερη δημοτικότητα (κυρίως στον χώρο της δεξιάς), όπως και ο ήδη υποψήφιος για τις προεδρικές του 2027 Εντουάρ Φιλίπ (κυρίως στον χώρο της αριστεράς). Επιπλέον, ο Εντουάρ Φιλίπ περιφρονεί τον Μπαϊρού, ίσως διότι είναι γιος αγρότη και του φαίνεται· ο Γάλλος πρωθυπουργός, που είναι επίσης δήμαρχος της πόλης Pau (Πυρηναία), έχει έξι παιδιά και τις Κυριακές εκκλησιάζεται. Αλλά αν σήμερα και το πρωθυπουργικό μέγαρο μοιάζει με τις πύλες της κόλασης του Δάντη («Εσείς που μπαίνετε εδώ εγκαταλείψτε κάθε ελπίδα») δείχνει ατάραχος: φιλοδοξεί να ανατρέψει τα δεδομένα και να αναλάβει όλα τα ρίσκα. Το πρότυπό του είναι ο μακρινός προκάτοχός του από την Τέταρτη Δημοκρατία, ο Pierre Mendès-France, ένας άνθρωπος που έγραψε ιστορία με τη μεταρρυθμιστική του παρόρμηση. Όσο για τους Γάλλους, αν και θα ξεχυθούν στους δρόμους εναντίον της θεραπείας-σοκ, ξέρουν ότι η πεισματική άρνηση της συναίνεσης θα τους οδηγήσει σ’ ένα αδιέξοδο που θα μοιάζει πολύ με το ελληνικό.
