Explainer: Γιατί όλοι ανησυχούν για τα Στενά του Ορμούζ - Πώς θα επηρεαστεί το παγκόσμιο εμπόριο αν κλείσουν

H πρωτοφανής απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να βομβαρδίσει τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις έχει εντείνει τους φόβους για κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Συμμετέχοντας μαζί με το Ισραήλ στη μεγαλύτερη δυτική στρατιωτική επίθεση κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας από την επανάσταση του 1979, ο κόσμος προετοιμάζεται τώρα για την απάντηση του Ιράν.

Ένας από τους τρόπους με τους οποίους το Ιράν θα μπορούσε να απαντήσει, σύμφωνα με αναλυτές, είναι το κλείσιμο των στενών του Ορμούζ, μιας ζωτικής εμπορικής διόδου μέσω της οποίας διέρχεται καθημερινά πάνω από το ένα πέμπτο της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου – περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια – καθώς και σημαντικές ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Στο παρελθόν, το Ιράν έχει απειλήσει να κλείσει τα στενά, κάτι που θα περιόριζε το εμπόριο και θα επηρέαζε τις τιμές του πετρελαίου παγκοσμίως, αλλά ποτέ δεν προχώρησε στην υλοποίηση της απειλής.

Τι είναι τα στενά του Ορμούζ;

Ένα από τα πιο σημαντικά «σημεία ασφυξίας» (chokepoints) για τη διακίνηση πετρελαίου παγκοσμίως, τα στενά του Ορμούζ έχουν τεράστια γεωστρατηγική σημασία για τις Ηνωμένες Πολιτείες και πέρα από αυτές, καθώς η σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ροή πετρελαίου.

Τα στενά βρίσκονται ανάμεσα στο Ομάν και το Ιράν και συνδέουν τον Περσικό Κόλπο στα βόρεια με τον Κόλπο του Ομάν στα νότια και την Αραβική Θάλασσα πιο πέρα.

Στο πιο στενό τους σημείο έχουν πλάτος 33 χιλιομέτρων, αλλά το ναυτιλιακό πέρασμα είναι μόλις 3 χιλιόμετρα φαρδύ.

Γιατί είναι τόσο σημαντικά;

Περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου διέρχεται από τα στενά. Από τις αρχές του 2022 έως και τον περασμένο μήνα, περίπου 17,8 έως 20,8 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου, συμπυκνωμάτων και καυσίμων περνούσαν καθημερινά από τα στενά, σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων Vortexa.

Κράτη-μέλη του ΟΠΕΚ – Σαουδική Αραβία, Ιράν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κουβέιτ και Ιράκ – εξάγουν το μεγαλύτερο μέρος του αργού πετρελαίου τους μέσω των στενών κυρίως προς την Ασία.

Ο 5ος Στόλος των ΗΠΑ, με έδρα το Μπαχρέιν, έχει ως αποστολή την προστασία της εμπορικής ναυτιλίας στην περιοχή.

Τι θα συμβεί αν κλείσουν;

Το κλείσιμο των στενών θα αποτελούσε έναν άμεσο τρόπο να επιβληθεί κόστος στις ΗΠΑ και στον Τραμπ, καθώς θα προκαλούσε απότομη αύξηση των τιμών του πετρελαίου και άμεσες πληθωριστικές πιέσεις τόσο στις ΗΠΑ όσο και παγκοσμίως.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε και με σοβαρό οικονομικό πλήγμα για το ίδιο το Ιράν. Το ιρανικό πετρέλαιο εξάγεται από την ίδια δίοδο, και το κλείσιμο του Ορμούζ ενέχει τον κίνδυνο να εμπλακούν στον πόλεμο και τα αραβικά κράτη του Κόλπου, τα οποία έχουν ήδη επικρίνει έντονα την ισραηλινή επίθεση, προκειμένου να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους.

Ιδιαίτερα, το κλείσιμο του στενού θα έπληττε σοβαρά την Κίνα. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου αγοράζει σχεδόν το 90% των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου, οι οποίες υπόκεινται σε διεθνείς κυρώσεις.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο κάλεσε την Κίνα να βοηθήσει ώστε να αποτραπεί το κλείσιμο του στενού, δηλώνοντας στο Fox News:
«Ενθαρρύνω την κινεζική κυβέρνηση στο Πεκίνο να επικοινωνήσει μαζί τους για το θέμα, διότι εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το στενό του Ορμούζ για το πετρέλαιό τους».
«Αν το κάνουν, θα είναι ένα ακόμη τραγικό λάθος», πρόσθεσε. «Είναι οικονομική αυτοκτονία για το Ιράν, αν το επιχειρήσει».

Ήδη υπάρχουν αναφορές πως κάποια υπερδεξαμενόπλοια έχουν αλλάξει πορεία και απομακρύνονται από τη στρατηγική αυτή θαλάσσια δίοδο μετά τα αμερικανικά πλήγματα.

Τι έχει πει το Ιράν για τα στενά του Ορμούζ;

Το ιρανικό Press TV μετέδωσε το Σαββατοκύριακο πως το ιρανικό κοινοβούλιο ενέκρινε μέτρο για το κλείσιμο των στενών του Ορμούζ, ωστόσο η τελική απόφαση ανήκει στην ανώτατη ηγεσία της χώρας.

Την Κυριακή, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Σεγιέντ Αμπάς Αραγτσί υπαινίχθηκε ενδεχόμενη παρατεταμένη αντίδραση, δηλώνοντας ότι η απόφαση του Τραμπ να βομβαρδίσει το Ιράν «θα έχει διαρκείς συνέπειες».

Στα πρώτα του σχόλια αφότου οι ΗΠΑ ενώθηκαν με το Ισραήλ στον πόλεμο κατά της χώρας του, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε πως το Ισραήλ έκανε ένα «βαρύ λάθος» και «πρέπει να τιμωρηθεί», χωρίς όμως να αναφερθεί συγκεκριμένα στο στενό του Ορμούζ.

Πηγή: Guardian