Explainer - Λευκός καπνός: Η σύστασή του και όσα δεν ξέρουμε για το τελετουργικό του Βατικανού

Όλος ο κόσμος γνωρίζει πια ότι τον θάνατο –επίσημα, την εκδημία- ενός προκαθήμενου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ακολουθεί το τελετουργικό του Λευκού Καπνού που σηματοδοτεί την εκλογή ενός νέου Ποντίφικα.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, με την εκδημία του Πάπα Φραγκίσκου, τα πλήθη θα συγκεντρωθούν σύντομα στην πόλη του Βατικανού για να τιμήσουν και να γιορτάσουν τις παραδόσεις της επιλογής του διάδοχου του.

Και μόλις αρχίσει η διαδικασία εκλογής για έναν νέο Πάπα, οι πιστοί, με τα μάτια στραμμένα ψηλά, θα αναμένουν τον Λευκό Καπνό να σηματοδοτήσει την εκλογή του νέου Πάπα.

Ο Φραγκίσκος πέθανε σήμερα, Δευτέρα του Πάσχα, 21 Απριλίου. Ήταν 88 ετών. Μετά την κηδεία του, οι ανώτεροι υπάλληλοι της Καθολικής Εκκλησίας θα συναντηθούν για να συζητήσουν τον διάδοχό του. Ενώ αυτές οι συναντήσεις πραγματοποιούνται υπό άκρα μυστικότητα, ο υπόλοιπος κόσμος ενημερώνεται για τις ημερήσιες αποφάσεις του Κονκλαβίου από λευκό ή μαύρο χρωματισμένο καπνό που διοχετεύεται από την κορυφή του παρεκκλησίου του Σίξτου. Ο μαύρος καπνός υποδεικνύει ότι δεν επάρθηκε κάποια απόφαση, ενώ ο λευκός καπνός υποδεικνύει ότι έχει επιλεγεί ένας νέος πάπας. Αυτή η διαδικασία αποτελεί μέρος των λειτουργιών του παπικού κονκλαβίου.

Τι είναι το παπικό κονκλάβιο;

Ένα παπικό κονκλάβιο συνέρχεται μεταξύ άλλων και για να επιλέξει έναν νέο Πάπα, που κατέχει το Κολλέγιο Καρδινάλων - Επισκόπων και αξιωματούχοι του Βατικανού που επέλεξε ο Πάπας. Από τις 21 Απριλίου, το College of Cardinals αποτελείται από 252 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 136 που μπορούν να ψηφίσουν σε ένα κονκλάβιο, σύμφωνα με το College of Cardinals του Holy See's College. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης του Κονκλαβίου, το Κολλέγιο των Καρδιναλίων συζητά τις ανάγκες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν η Καθολική Εκκλησία. Στη συνέχεια συγκεντρώνονται στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για να επικαλεστούν την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος για το ποιος πρέπει να είναι ο διάδοχος, σύμφωνα με το συνέδριο των Καθολικών Επισκόπων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Πριν ξεκινήσει η εκλογή, οι κύριοι εκλογείς εισέρχονται στο παρεκκλήσι του Σίξτου, παίρνουν έναν όρκο μυστικότητας και σφραγίζουν τις πόρτες της εκκλησίας. Όσο για τις εκλογές, κάθε μέλος ψηφίζει με μυστική ψηφοφορία. Λέει μια προσευχή και στη συνέχεια ρίχνει την ψήφο του σε ένα μεγάλο δισκοπότηρο, σύμφωνα με το συνέδριο των Καθολικών Επισκόπων των Ηνωμένων Πολιτειών. Τέσσερις γύροι ψηφοφορίας διεξάγονται κάθε μέρα έως ότου ένας υποψήφιος να λάβει τα δύο τρίτα των ψήφων.

Τι σημαίνει ο μαύρος και ο λευκός καπνός;

Ο καπνός που βγαίνει από την καπνοδόχο του Παρεκκλησίου του Σίξτου αντιπροσωπεύει την απόφαση των Καρδιναλίων για την ημέρα. Εάν ένας υποψήφιος δεν έλαβε τις απαραίτητες ψήφους δύο τρίτων για την ημέρα, οι ψηφοι καίγονται σε μια σόμπα με ένα μείγμα χημικών ουσιών για την παραγωγή μαύρου καπνού. Ο μαύρος καπνός δείχνει ότι ακόμα μία ημέρα ψηφοφορίας είναι μπροστά. Εάν επιλεγεί ένας υποψήφιος, ο τελικός γύρος των ψήφων καίγεται με χημικά για την παραγωγή λευκού καπνού.

Ποιες χημικές ουσίες αναμιγνύονται με τις ψηφοφορίες για να παράγουν ασπρόμαυρο καπνό;

Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Κονκλαβίου του 2013 που οδήγησε στην εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου, ο μαύρος καπνός παρήχθη με τη χρήση ενός μείγματος υπερχλωρικού καλίου, ανθρακένιου (συστατικό της πίσσας άνθρακα) και θείου. Το Κονκλάβιο χρησιμοποίησε ένα συνδυασμό χλωρικού καλίου, λακτόζης και χλωροφορμικής ρητίνης για να δημιουργήσει τον λευκό καπνό.

Γιατί όλο αυτό το τελετουργικό;

Ο Φρεντερικ Μπαουμγκάρτνερ, καθηγητής Ιστορίας στο Virginia Tech University και συγγραφέας του βιβλίου «Πίσω από κλειδωμένες πόρτες: Μια ιστορία των παπικών εκλογών» εξηγεί ότι μέχρι το 1800, η εκλογή νέου Πάπα γνωστοποιούνταν στους πιστούς όταν άρχιζαν να ξεκλειδώνουν οι πόρτες και τα παράθυρα της αίθουσας συσκέψεων. «Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις έπαιρναν μπρος τα κανόνια του Castel Sant Angelo».

Ο ιστορικός εξηγεί ότι κατά τον 19^ο αιώνα πια, ο καπνός σήμαινε ότι δεν εξελέγη Πάπας, αφού ο καπνός έβγαινε από τα ψηφοδέλτια που έκαιγαν οι καρδινάλιοι. Έτσι όταν δεν έβλεπαν καπνό οι πιστοί ήξεραν ότι έχει εκλεγεί νέος Πάπας.

«Η πρώτη αναφορά για τις διαφορετικές σημασίες του λευκού και του μαύρου καπνού εμφανίστηκε στο Κονκλάβιο του 1903. Ο κύριος λόγος που αποφασίστηκε να χρησιμοποιείται μαύρος και άσπρος καπνός ήταν επειδή μπερδευόταν ο λαός με το αν τελικά εξελέγη ο νέος Πάπας ή όχι», τονίζει ο Μπαουμγκάρτνερ.

Όταν η ψηφοφορία δεν οδηγούσε σε αποτέλεσμα, οι καρδινάλιοι έκαιγαν άχυρο για να προκύψει μαύρος καπνός.

Όμως, ήταν το 1958 που αποφασίστηκε τελικά η εισαγωγή χημικών ουσιών που θα έκαναν πιο εμφανές το χρώμα του καπνού και άρα το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, για να μην μπερδεύεται το ποίμνιο αναφορικά με την εκλογή ή όχι νέου Πάπα.

Με στοιχεία από Usa Today, Economic Times