Η διοίκηση Τραμπ τρολάρει: Τι κρύβεται πίσω από τα memes του Λευκού Οίκου

Η ανάρτηση τραβούσε το βλέμμα. Ένας Τραμπ που λαμπυρίζει σε πορτοκαλί τόνους απεικονίζεται με στέμμα και συνοδεία λεζάντας: «Ζήτω ο βασιλιάς». Οι πάντες διπλοδιασταύρωναν αν είδαν σωστά. Διότι το ζήτημα δεν ήταν η εικόνα καθ’ εαυτή, αλλά ο πομπός. Τη συγκεκριμένη ανάρτηση την είχε κάνει ο επίσημος λογαριασμός του Λευκού Οίκου.

Το @WhiteHouse στην πλατφόρμα Χ δεν μοιάζει με κρατικό εργαλείο ενημέρωσης – δεν έχει καμία σχέση με τους λογαριασμούς των προηγούμενων προέδρων (συμπεριλαμβανομένου του Τραμπ στην 1^η θητεία του), δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο που λειτουργούν οι λογαριασμοί στα social media κάθε άλλης κυβέρνησης στον κόσμο. Είναι φορέας της τραμπικής αισθητικής σε όλο το εύρος της και με πλήρη απουσία προσχημάτων.

Αντί για δελτία Τύπου, ανακοινώσεις και δηλώσεις, δημοσιεύει «shitposts» με memes, επιθετική ειρωνεία και την αισθητική των πιο τοξικών γωνιών του ίντερνετ – συχνά με τη χρήση της παραγωγικής AI.

Μία από τις αναρτήσεις που κινήθηκαν ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο ήταν η εικόνα με γυναίκα μετανάστρια σε χειροπέδες, που δακρύζει. Η γυναίκα αυτή, είχε συλληφθεί ως «καταδικασμένη έμπορος φαιντανύλης που είχε απελαθεί και επέστρεψε». Ο λογαριασμός ανέβασε αρχικά τη φωτογραφία της, αληθινή, με τίτλο «Επικίνδυνη. Απελάθηκε. Επέστρεψε. Συνελήφθη». Μέρες μετά, η ίδια φωτογραφία ανέβηκε στο ύφος του μοδάτου Studio Ghibli.

Η επίσημη απάντηση της διοίκησης: «Οι συλλήψεις θα συνεχιστούν. Τα memes θα συνεχιστούν».

Δεν ήταν φυσικά μεμονωμένο περιστατικό, αλλά μέρος μία ευρύτερης στρατηγικής. Ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς ποζάρει με όπλα, φυτεύοντας «σπόρους ελευθερίας».

Το «Gulf of Mexico» γίνεται «Gulf of America» και ο λογαριασμός το γιορτάζει με βίντεο που έχει δημιουργηθεί με τεχνητή νοημοσύνη και σβήνει το όνομα από την υδρόγειο.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι γίνεται θύμα τρολαρίσματος: «Είπες έστω ένα “ευχαριστώ”;».

Ακόμα πιο σκοτεινά παραδείγματα: ανάρτηση με άνδρες μετανάστες αλυσοδεμένους, να επιβιβάζονται σε αεροπλάνο, με τίτλο «ASMR: Πτήση απέλασης». Η ανάρτηση είχε 104 εκατομμύρια προβολές.

Άλλο παράδειγμα: ανάρτηση του Αγίου Βαλεντίνου – «Τριαντάφυλλα είναι κόκκινα / Βιολέτες είναι μπλε / Μπες παράνομα / Και θα σε απελάσουμε».

Ο στόχος είναι διπλός: να τροφοδοτηθεί η βάση των φανατικών με συνεχές περιεχόμενο και να προκληθεί η αντιπολίτευση να υπερασπιστεί ανθρώπους που παρουσιάζονται ως εγκληματίες.

Το σκεπτικό πίσω από κάθε σχετική ανάρτηση μοιάζει με παγίδα προς τον «εχθρό»: «Περισσότερο σας πείραξε το meme παρά η κρίση του φαιντανύλης;». Δεν είναι αυτή η ουσία, ωστόσο. Εδώ υπάρχει κραυγαλέα και σκόπιμη απανθρωποποίηση. Δεν ενδιαφέρει τόσο η τάξη και η ασφάλεια, όσο η ηδονή του εξευτελισμού.

Ποιος βρίσκεται πίσω από αυτές τις αναρτήσεις; Το The Atlantic που έκανε σχετική έρευνα απάντησε: Κανείς δεν ξέρει. Εικάζεται ότι είναι insiders του alt-right, επηρεασμένοι από το ακροδεξιό meme culture των groypers, της νέας γενιάς μετά το alt-right. Άλλοι φαντάζονται τον γιο του Τραμπ, Μπάρον, ως ανώνυμο διαχειριστή. Η κουλτούρα πάντως έχει διαχυθεί παντού: Η υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας γύρισε βίντεο σε φυλακές του Ελ Σαλβαδόρ με φυλακισμένους μετανάστες ως ντεκόρ, ενώ ο διευθυντής του FBI ποζάρει με στολή παραλλαγής και ροκ μουσική καθώς ανοίγουν πόρτες με εκρηκτικά.

Δεν πρόκειται απλώς για αισθητική, αλλά για κρατική προπαγάνδα. Ο συνδυασμός τεχνητής νοημοσύνης, ειρωνείας και ρητορικής μίσους κατασκευάζει ένα νέο αφήγημα: Ο Λευκός Οίκος σε ρόλο troll, η εξουσία ως shitposter. Το μήνυμα; «Εμείς ελέγχουμε το παιχνίδι».

Πρόκειται για μία ιδιάζουσα συγχώνευση e-ακροδεξιάς κουλτούρας και κρατικής εξουσίας, που δίνει την πυξίδα για την κατεύθυνση της δημόσιας συζήτησης. Η τραμπική επικοινωνία, μολονότι θεσμική, μοιάζει με επίμονη απόπειρα διασκέδασης βασισμένη στην ταπείνωση του «εχθρού»: των μεταναστών, των δημοκρατικών, των άλλων εν γένει. Όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι απέναντι και θα πληρώσει το τίμημα.

Το 4chan στον Λευκό Οίκο

Το ερώτημα δεν είναι αν ο Λευκός Οίκος υπερέβη το όριο, αλλά πόσο βαθιά έχει βυθιστεί. Το επίσημο account, από θεσμική φωνή της εκτελεστικής εξουσίας, έχει μετατραπεί σε εργαλείο πολιτικής βαρβαρότητας - ένα feed μίσους, ντυμένο με φίλτρα, αναφορές σε culture wars και viral αισθητική.

Αυτή η στρατηγική έχει βαθιές ρίζες στις ακροδεξιές γωνιές του διαδικτύου. Το 4chan, το Reddit, τα subcultures των incels, των groypers και της πιο σκοτεινής πλευράς του MAGA κόσμου τροφοδοτούν το στιλ και το ύφος αυτών των αναρτήσεων. Στην πραγματικότητα, η αισθητική αυτή δεν είναι τυχαία. Είναι σχεδιασμένη από ανθρώπους που γνωρίζουν πώς να κάνουν ένα μήνυμα να διαδοθεί. Που καταλαβαίνουν τον αλγόριθμο. Και, το κυριότερο, που ξέρουν πώς να ξεπλύνουν το μίσος μέσα από τη χαζοχαρούμενη ειρωνεία.

Το αποτέλεσμα είναι ένα νέο υβρίδιο κρατικής προπαγάνδας. Η διοίκηση Τραμπ δεν απευθύνεται πλέον στο ευρύ κοινό· μιλάει απευθείας στους «δικούς της», στους μυημένους. Δεν προσπαθεί να πείσει· επιδιώκει να ντροπιάσει, να εξοργίσει, να αποδείξει ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει και να γελάει από πάνω. Το μήνυμα είναι: «Αυτό είμαστε. Μας αρέσει. Και θα το συνεχίσουμε».

Όπως σημειώνει το δημοσίευμα του The Atlantic, δεν είναι η πρώτη φορά που μια εξουσία χρησιμοποιεί το χιούμορ και την ειρωνεία. Ο Γκέμπελς καταλάβαινε πολύ καλά τη δύναμη της πολιτισμικής διείσδυσης. Δεν χρειάζεται να είσαι σοβαρός για να περάσεις σοβαρά μηνύματα. Το αντίθετο. Όσο πιο αστείο το προσωπείο, τόσο πιο εύκολα χωνεύεται το δηλητήριο.

Όπως γράφει ο Τσάρλι Γουάρζελ στο Atlantic, το @WhiteHouse είναι πλέον «χαμηλού επιπέδου 4chan, με κρατική σφραγίδα». Ποστάρει φωτογραφίες, βίντεο, memes, γεμάτα κυνισμό, ταπείνωση και μίσος – και πάντα με ένα χαμόγελο emoji. Μια νέα γλώσσα εξουσίας έχει γεννηθεί. Μια γλώσσα που δεν δίνει δεκάρα για τα συνταγματικά δικαιώματα, τη νομιμότητα ή το ανθρώπινο πρόσωπο της διακυβέρνησης.

---

Τι είναι το 4chan

Πρόκειται για ένα από τα πιο επιδραστικά και ταυτόχρονα πιο σκοτεινά φόρουμ του διαδικτύου. Είναι ένα ανώνυμο imageboard - ιστότοπος όπου οι χρήστες ανεβάζουν εικόνες και σχολιάζουν χωρίς καμία ταυτοποίηση. Δεν χρειάζεται καν να φτιάξεις λογαριασμό. Δεν έχει usernames, σχεδόν όλοι είναι ανώνυμοι.

Ιδρύθηκε το 2003 από έναν 15χρονο μαθητή με το ψευδώνυμο moot και ξεκίνησε ως χώρος για συζητήσεις γύρω από anime, manga και ιαπωνική κουλτούρα. Η ελευθερία λόγου είναι σχεδόν απόλυτη με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Πολύ γρήγορα εξελίχθηκε σε κάτι εντελώς διαφορετικό: ένα άναρχο, ακραίο, αντισυμβατικό εργαστήριο του ίντερνετ, από όπου ξεπήδησαν memes, πολιτικές ιδεολογίες, τρολ εκστρατείες και, τελικά, η κουλτούρα της alt-right. Οι χρήστες του 4chan ανέπτυξαν μια μοναδική «φιλοσοφία» τρολαρίσματος – όχι για διασκέδαση αλλά για επιρροή, για χειραγώγηση της κοινής γνώμης και «για το lulz» (το γέλιο που βγαίνει όταν καταστρέφεις κάτι).

Ειδικά το board /pol/ έγινε εστία ακροδεξιών, μισογυνικών, ρατσιστικών και συνωμοσιολογικών ιδεών. Η alt-right και οι groypers χρησιμοποίησαν το 4chan ως πεδίο στρατολόγησης.

Η αισθητική του έχει διαποτίσει μεγάλο μέρος της σύγχρονης πολιτικής επικοινωνίας. Από τις καμπάνιες του Τραμπ μέχρι τις επιθέσεις κατά μεταναστών με memes, από τις θεωρίες συνωμοσίας τύπου QAnon μέχρι -όπως είδαμε- το @WhiteHouse.

-----

Ποιοι είναι οι Groypers

Οι Groypers είναι μια ακροδεξιά, νεοφασιστική διαδικτυακή υποκουλτούρα που εμφανίστηκε ως μετεξέλιξη του παραδοσιακού alt-right και έδωσε νέα μορφή στον ψηφιακό εθνικισμό. Ονομάστηκαν έτσι από ένα meme-παραλλαγή του Pepe the Frog, που δείχνει έναν παχύ βάτραχο με τα χέρια σταυρωμένα.

Στις τάξεις τους εντοπίζει κανείς ριζοσπαστικοποιημένους ακροδεξιούς, κυρίως άντρες, που προωθούν ρατσιστικές, ομοφοβικές, αντισημιτικές και εθνικιστικές ιδέες. Εμφανίστηκαν γύρω στο 2019, με «ηγέτη» τον Νικ Φουέντες, έναν νεαρό υπερεθνικιστή που έγινε γνωστός μέσω των livestreams του και των αναρτήσεων του στο X.

Δημιούργησαν το δικό τους «κίνημα» που αυτοαποκαλείται America First, επιτιθέμενο στους Ρεπουμπλικάνους που θεωρούν πολύ «φιλελεύθερους» ή «φιλοεβραίους».

Τάσσονται φανατικά κατά των μεταναστών, των δικαιωμάτων της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+, ενώ παράλληλα δηλώνουν στεντορείως τη χριστιανική τους πίστη – και την φθίνουσα (αν όχι ανύπαρκτη) δέσμευσή τους προς τη δημοκρατία. Πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να επιστρέψουν σε μια λευκή, χριστιανική, αυστηρά πατριαρχική κοινωνία.

Δεν έχουν οργανωμένη δομή - είναι περισσότερο meme community με ιδεολογία, που δρα στο X, το Telegram, το Cozy.tv (πλατφόρμα του Φουέντες) και στο 4chan. Πολλοί Groypers έχουν επαφές με πολιτικούς, ειδικά στο περιβάλλον Τραμπ, ενώ έπαιξαν ρόλο στην προώθηση θεωριών συνωμοσίας, στην επίθεση στο Καπιτώλιο, στη διάδοση αντιεμβολιαστικής ρητορικής.