Κρυπτονομίσματα: H κρυπτογράφηση, τα παράλληλα νομίσματα και οι… παραξενιές τους

Τα κρυπτονομίσματα είναι ψηφιακά ή εικονικά νομίσματα που χρησιμοποιούν κρυπτογραφία για την ασφάλεια των συναλλαγών τους. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά νομίσματα (όπως το ευρώ ή το δολάριο), δεν εκδίδονται από κάποια κεντρική αρχή (π.χ. κεντρική τράπεζα), αλλά λειτουργούν αποκεντρωμένα μέσω τεχνολογίας blockchain.

Η κρυπτογραφία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την ασφάλεια της επικοινωνίας και των δεδομένων μέσω τεχνικών που κωδικοποιούν πληροφορίες, ώστε να μην μπορούν να αναγνωστούν από μη εξουσιοδοτημένα άτομα. Ιστορικά, την κρυπτογραφία χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, για την απόκρυψη στρατιωτικών μηνυμάτων (π.χ. ο Κώδικας του Καίσαρα) —έκτοτε, η επιστήμη και οι πρακτικές της εξελίχθηκαν και εμπλουτίστηκαν από τη σύγχρονη τεχνολογία. Κρυπτογράφηση (Encryption) ονομάζουμε τη διαδικασία μετατροπής ενός κανονικού μηνύματος (plaintext) σε μια κωδικοποιημένη μορφή (ciphertext), ώστε να μην μπορεί να αναγνωστεί χωρίς τον σωστό κλειδί αποκρυπτογράφησης. Η αντίστροφη διαδικασία της κρυπτογράφησης, δηλαδή η μετατροπή του κωδικοποιημένου κειμένου σε «κανονικό» μήνυμα ονομάζεται αποκρυπτογράφηση και γίνεται με Κλειδί Κρυπτογράφησης (Encryption Key), δηλαδή ένα μοναδικό κωδικό (αλφαριθμητικό ή αριθμητικό). Η Κρυπτογραφία εξασφαλίζει τις ψηφιακές επικοινωνίες (π.χ. WhatsApp, Signal, emails), ρυθμίζει την ασφάλεια του  Online Banking και των συναλλαγών με κρυπτονομίσματα, προστατεύει τα προσωπικά δεδομένα, αποθηκεύει κωδικούς πρόσβασης σε ιστοσελίδες: χωρίς κρυπτογραφία, το διαδίκτυο, οι τραπεζικές συναλλαγές και τα κρυπτονομίσματα δεν θα ήταν ασφαλή.

Για να καταλάβουμε τα κρυπτονομίσματα έχει χρησιμότητα η κατανόηση των ειδών Κρυπτογραφίας

1) Η Συμμετρική Κρυπτογραφία (Symmetric Cryptography) χρησιμοποιεί το ίδιο κλειδί για την κρυπτογράφηση και την αποκρυπτογράφηση 2) η Ασύμμετρη Κρυπτογραφία (Asymmetric Cryptography) που χρησιμοποιεί δύο διαφορετικά κλειδιά: το Δημόσιο Κλειδί (Public Key) που χρησιμοποιείται για την κρυπτογράφηση και το Ιδιωτικό Κλειδί (Private Key) για την αποκρυπτογράφηση. Αυτή η δεύτερη μέθοδος είναι η βάση για τα ψηφιακά χαρτοφυλάκια των κρυπτονομισμάτων.

Το Bitcoin και τα άλλα κρυπτονομίσματα βασίζονται στην κρυπτογραφία για την ασφάλεια και την αποκέντρωση. Hashing (Αλγόριθμος SHA-256) ονομάζεται ο αλγόριθμος ασφαλείας του Bitcoin που μετατρέπει οποιαδήποτε πληροφορία σε έναν μοναδικό κωδικό 256-bit, ενώ Ψηφιακές Υπογραφές (Digital Signatures) είναι εκείνες που χρησιμοποιούνται για την πιστοποίηση και έλεγχο ταυτότητας των συναλλαγών. Οι συναλλαγές γίνονται με Δημόσια και Ιδιωτικά Κλειδιά που εξασφαλίζουν την αποθήκευση και την αποστολή Bitcoin.

Αν και τα κρυπτονομίσματα δεν ελέγχονται από κυβερνήσεις ή τράπεζες, υπάρχει το Blockchain, ένα δημόσιο λογιστικό βιβλίο που καταγράφει όλες τις συναλλαγές. Σε πολλές περιπτώσεις, δεν απαιτείται ταυτοποίηση γι’ αυτές. Μια από τις ιδιότητες των κρυπτονομισμάτων είναι η μεταβλητότητα των τιμών τους, οι οποίες συχνά παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Κρυπτονομίσματα όπως το Bitcoin (BTC), το Ethereum (ETH), το Ripple (XRP) και το Litecoin (LTC) χρησιμοποιούνται για αγορές και πληρωμές (σε ορισμένες επιχειρήσεις που τα δέχονται), για επενδύσεις και trading (ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων), για αποθήκευση αξίας (όπως ο ψηφιακός «χρυσός») και για διεθνείς συναλλαγές με χαμηλότερες χρεώσεις σε σχέση με τις τράπεζες.

Η νομιμότητα των κρυπτονομισμάτων διαφέρει από χώρα σε χώρα

Σε πολλές χώρες (όπως οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Ελλάδα), είναι νόμιμα και ρυθμίζονται για σκοπούς φορολογίας και ξεπλύματος χρήματος. Άλλες χώρες, όπως η Κίνα, έχουν απαγορεύσει τη χρήση και το mining κρυπτονομισμάτων. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι κυβερνήσεις προσπαθούν να ρυθμίσουν τα ανταλλακτήρια (exchanges) για να αποτρέψουν παράνομες δραστηριότητες. Πάντως, η εξάπλωσή τους μαρτυρεί κάποια χρησιμότητα: αποκεντρωμένες συναλλαγές, χωρίς τη μεσολάβηση τραπεζών, ταχύτερες και φθηνότερες διεθνείς πληρωμές σε σχέση με το τραπεζικό σύστημα, δυνατότητα επένδυσης και αποθήκευσης αξίας, smart contracts (έξυπνα συμβόλαια), ειδικά στο Ethereum, που εκτελούνται αυτόματα, χρήση σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες όπου οι πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες. Είναι τα κρυπτονομίσματα επικίνδυνα για την οικονομία; Και ναι και όχι. Πολλοί έχουν χάσει χρήματα από scams ή χαμένα private keys και πράγματι έχουν χρησιμοποιηθεί σε ξέπλυμα χρήματος και παράνομες συναλλαγές. Πιθανότατα, η εκτεταμένη χρήση των κυπτονομισμάτων απειλεί τις τράπεζες: αν τα κρυπτονομίσματα υιοθετηθούν μαζικά, μπορεί να μειωθεί ο ρόλος των τραπεζών. Από την άλλη πλευρά, δημιουργούνται νέες αγορές και θέσει; εργασίας (blockchain developers, crypto startups).

Όσο για το Bitcoin, η προσφορά του είναι εξαρχής περιορισμένη: υπάρχουν μόνο 21 εκατομμύρια Bitcoins. Όπως ο χρυσός έχει πεπερασμένη ποσότητα στη Γη, έτσι και το Bitcoin έχει ένα μέγιστο όριο που μπορεί να δημιουργηθεί. Η διαδικασία εξόρυξής τους (mining) γίνεται όλο και πιο δύσκολη, όπως συμβαίνει και με τον χρυσό. Αυτή η  περιορισμένη προσφορά βοηθά στη διατήρηση ή ακόμα και στην αύξηση της αξίας του Bitcoin καθώς η ζήτηση αυξάνεται. Κάθε 4 χρόνια περίπου, η ανταμοιβή για τους miners που δημιουργούν νέα bitcoins μειώνεται στο μισό (halving), πράγμα που επιβραδύνει την παραγωγή νέων bitcoins και παρατείνει τη διαδικασία μέχρι να φτάσουν στα 21 εκατομμύρια. Αν το Bitcoin δεν είχε όριο, θα μπορούσε να χάσει την αξία του και να γίνει ευάλωτο σε επιθέσεις ή παρεμβάσεις κυβερνήσεων και τραπεζών. Το σταθερό supply το κάνει πιο προβλέψιμο και αξιόπιστο.

Τι θα γίνει όταν εξορυχθούν όλα τα Bitcoins;

Υπολογίζεται ότι το τελευταίο Bitcoin θα εξορυχθεί το 2140. Τότε, οι miners θα επιβιώνουν μόνο από τις προμήθειες συναλλαγών (transaction fees) και όχι από τη δημιουργία νέων bitcoins. Αυτός ο σχεδιασμός κάνει το Bitcoin ένα από τα πιο σπάνια και δυσεύρετα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, παρόμοιο με τα πολύτιμα μέταλλα όπως ο χρυσός. Τα Bitcoins αποθηκεύονται σε Wallet (Πορτοφόλι), είτε Hot (συνδεδεμένα στο διαδίκτυο, π.χ. εφαρμογές κινητού ή υπολογιστή), είτε Cold (εκτός διαδικτύου, π.χ. hardware wallets για μεγαλύτερη ασφάλεια), και μεταφέρονται, κατά τις συναλλαγές από ένα πορτοφόλι σε άλλο. Οι συναλλαγές καταγράφονται στο blockchain και είναι μη αναστρέψιμες.