Η άνοδος του μισογυνισμού σε ασιατικές χώρες, ως ασύμμετρη απειλή για τις γυναίκες και την κοινωνική ηρεμία // Επιμέλεια: Χριστίνα Γαλανοπούλου
Ο Kim Woo SeoK, ένας 31χρονος σεφ στη Σεούλ, μεγάλωσε αμφισβητώντας τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία αντιμετωπίζει τις γυναίκες. Λυπόταν τη μητέρα του που ήταν κλεισμένη στο σπίτι με τις οικιακές εργασίες. Μάλιστα, θεωρούσε τον εαυτό του φεμινιστή και την κοινωνία στην οποία μεγάλωσε φτιαγμένη από μισογυνισμό και πατριαρχικές αντιλήψεις. Όμως, τα τελευταία χρόνια, οι απόψεις του έχουν αλλάξει δραστικά. Όταν έπεσε πάνω σε ακτιβίστριες στο διαδίκτυο, δήλωσε σοκαρισμένος από τα υποτιμητικά τους σχόλια για τους άνδρες. Κάποιες από αυτές, μάλιστα, κατά τη δική του μαρτυρία, κοροΐδευαν τους άνδρες με μικρά πέη.
«Ένιωσα ότι ο ανδρισμός μου δεχόταν επίθεση» λέει, ενώ πιστεύει ότι, από τη δεκαετία του 2010, η κορεατική κοινωνία έχει γίνει πιο εχθρική απέναντι στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Παρ’ όλο που ο ίδιος έχει κοπέλα, πολλοί από εκείνους που συμμερίζονται τις πεποιθήσεις του στην περιοχή δεν έχουν. Στις προηγμένες χώρες το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων έχει διευρυνθεί, με τους νέους άνδρες να τείνουν να είναι πιο συντηρητικοί και τις νέες γυναίκες να τείνουν να είναι πιο φιλελεύθερες. Η τάση αυτή είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή στην Ανατολική Ασία. Οι άνδρες δεν προσαρμόζονται καλά σε μια κοινωνία όπου οι γυναίκες είναι πιο μορφωμένες, τους ανταγωνίζονται στο πεδίο της εργασίας και κυρίως, δεν θέλουν να κάνουν παιδιά μαζί τους. Ούτε σχέση. Ούτε καν σεξ. Ο μισογυνισμός στην περιοχή τροφοδοτείται, σύμφωνα με έρευνα του Economist απ' όλα τα παραπάνω, αλλά ας περάσουμε από το γενικό στο ειδικό και στην αλήθεια των αριθμών.
Σύμφωνα με μια έρευνα του 2021, το 79% των ανδρών της Νότιας Κορέας ηλικίας 20 ετών πιστεύει ότι είναι θύμα «αντίστροφης έμφυλης διάκρισης». Στη γειτονική Ιαπωνία, μια έρευνα την ίδια χρονιά διαπίστωσε ότι το 43% των ανδρών ηλικίας 18 έως 30 ετών «μισούν τον φεμινισμό». Με την πρώτη ματιά, αυτό μπορεί να μη φαίνεται τόσο ασυνήθιστο. Μεγάλο μέρος της Ανατολικής Ασίας τείνει να είναι μάλλον πατριαρχικό. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν τις χειρότερες επιδόσεις στον δείκτη «glass-ceiling» του Economist, ένα μέτρο αναφορικά με το πόσο φιλικό είναι το εργασιακό περιβάλλον για τις γυναίκες σε 29 εύπορες χώρες.
Ο μισογυνισμός δεν αντέχει την πρόοδο των γυναικών
Στον ΟΟΣΑ, ένα κλαμπ κυρίως πλούσιων χωρών, η Νότια Κορέα έχει το μεγαλύτερο χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Οι γυναίκες κερδίζουν 31% λιγότερο από τους άνδρες. Στην Ιαπωνία το χάσμα αυτό είναι 21%. Σε μια έρευνα του 2023 από την εταιρεία δημοσκοπήσεων IPSOS, το 72% των Νοτιοκορεατών συμφώνησε ότι «ένας άνδρας που μένει στο σπίτι για να φροντίζει τα παιδιά του είναι λιγότερο άνδρας» – και αυτό ήταν το υψηλότερο ποσοστό στις 30 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα. Ακόμα κι έτσι, η ζωή των γυναικών στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής έχει βελτιωθεί. Το «προνόμιο του γιου» (καθώς και η προτίμηση στα άρρενα τέκνα της οικογένειας) στην Ανατολική Ασία ξεθωριάζει, με τα κορίτσια να αναμένεται πλέον να τα πάνε το ίδιο καλά στο σχολείο με τα αγόρια.
Τα ποσοστά εγγραφής των κοριτσιών στο κολέγιο είναι πλέον υψηλότερα από εκείνο των αγοριών στη Νότια Κορέα, την Κίνα και την Ταϊβάν. Στην Ιαπωνία, τα ίδια ποσοστά εξακολουθούν να είναι υψηλότερα για τα αγόρια, αλλά μόνο κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες. Οι γυναίκες εισέρχονται όλο και περισσότερο στο εργατικό δυναμικό: στην Ιαπωνία το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών ηλικίας 25-39 ετών ξεπέρασε το 80% για πρώτη φορά το 2022. Στη Νότια Κορέα το 74% των γυναικών ηλικίας 25-29 ετών εργάζονται.
Οι νέοι άνδρες «περιβάλλονται από γυναίκες που τα καταφέρνουν καλύτερα στο σχολείο ή διαπρέπουν στην εργασία τους» λέει η Lee Hyun-jae, καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Σεούλ, με διδακτορικό στην ανάλυση της έννοιας της ταυτότητας από τη σκοπιά του φεμινισμού και της θεωρίας της αναγνώρισης. Πολλοί άνδρες αισθάνονται ότι «η ισότητα των φύλων έχει ήδη επιτευχθεί» υποστηρίζει η κ. Lee. Σε έναν κόσμο που πιστεύουν ότι είναι ήδη ισότιμος, πολλοί νέοι άνδρες αισθάνονται ότι οι πρόσθετες πολιτικές για την αναβάθμιση των γυναικών είναι άδικες. Οι περισσότεροι δεν επιθυμούν να περιοριστούν οι γυναίκες στο σπίτι. Όμως είναι απογοητευμένοι το ίδιο μ’ εκείνες που έχουν υποστεί αυτήν την εγκλωβιστική διάκριση.
Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι οι άνδρες της Ανατολικής Ασίας ζουν σε λιγότερο αισιόδοξους οικονομικούς καιρούς από ό,τι οι πατεράδες τους. Για παράδειγμα, το 1991 η Ιαπωνία είδε να «σκάει» η φούσκα της οικονομικής της ευμάρειας και να λαμβάνουν τέλος δεκαετίες αξιοσημείωτης ανάπτυξης. Επίσης, η Νότια Κορέα δοκιμάστηκε σκληρά από την οικονομική κρίση το 1997. Οι νέοι που γεννήθηκαν τότε έζησαν σε μια εποχή που χαρακτηρίστηκε από αργή ανάπτυξη. Το άλλοτε επιτυχημένο εργασιακό μοντέλο των «μισθωτών» πλήρους απασχόλησης έχει διαβρωθεί, με περισσότερες επισφαλείς θέσεις εργασίας ή θέσεις μερικής απασχόλησης που αυξάνονται.
Πέρυσι στην Ιαπωνία, ο πληθωρισμός έφθασε σε υψηλό τεσσάρων δεκαετιών (περίπου 3%, άρα εξακολουθεί να είναι χαμηλός για τα σημερινά δεδομένα του πλούσιου κόσμου). Οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια.
Στη Νότια Κορέα το ποσοστό των νέων ανδρών που δεν βρίσκονται σε εκπαίδευση, απασχόληση ή κατάρτιση (NEET) έχει αυξηθεί από 8% το 2000 σε 21%. Αντίθετα, το ποσοστό των γυναικών που βρίσκονται σε ΝΕΕΤ μειώθηκε από 44% σε 21% κατά την ίδια περίοδο.
Ο αργός θάνατος του ραντεβού και της αγοράς γνωριμιών
Εν τω μεταξύ, η αγορά γνωριμιών γίνεται όλο και πιο βάρβαρη (τόσο σε τεχνικούς όσο και κυριολεκτικούς όρους). Λιγότεροι άνθρωποι παντρεύονται: πάνω από το 60% των Γιαπωνέζων γυναικών που βρίσκονται στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας της ζωής τους εννοούν να μένουν ανύπαντρες, ποσοστό διπλάσιο από το αντίστοιχο των μέσων της δεκαετίας του ’80. Ακόμα πιο βαθιά στην πραγματικότητα των σχέσεων μεταξύ των φύλων; Στην Ιαπωνία η ηλικία στην οποία οι άνδρες κάνουν για πρώτη φορά σεξ ήταν πάντα μεγάλη. Έχει παραμείνει έτσι: το 2022, το 42% των ανδρών στα 20 τους δήλωσε ότι δεν είχε κάνει ποτέ σεξ, ενώ το 17% των ανδρών στα 30 τους ήταν επίσης παρθένοι. Μια κυβερνητική έκθεση του 2022 διαπίστωσε ότι το 40% των ανδρών δεν είχε βγει ποτέ ραντεβού.
Οι τάσεις του γάμου είναι παρόμοιες στη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν, ενώ ο τοκετός εκτός γάμου παραμένει σπάνιος. Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες γερνούν και δεν γεννιούνται αρκετά μωρά για να στηρίξουν τον πληθυσμό. Το ποσοστό γονιμότητας της Νότιας Κορέας είναι το χαμηλότερο στον κόσμο, με 0,72. Στην Ταϊβάν είναι 0,87, ενώ στην Ιαπωνία είναι 1,2. Στη Νότια Κορέα ορισμένες γυναίκες έχουν αποκηρύξει εντελώς τις ετεροφυλόφιλες σχέσεις. Το 2019 εμφανίστηκε εκεί το κίνημα «4B». Περιλαμβάνει τις γυναίκες που απέχουν όχι μόνο από τον γάμο και τον τοκετό, αλλά και από τα ραντεβού και το σεξ με τους άνδρες. To όνομα του κινήματος προέρχεται από τις νοτιοκορεάτικες λέξεις σε συνδυασμό με τη λέξη όχι: bisekseu (που σημαίνει όχι σεξ), bichulsan (όχι γέννα), biyeonae (όχι ραντεβού) και bihon (όχι γάμος).
Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι ο θυμός προς τις γυναίκες υποδαυλίζεται στο διαδίκτυο. Ο Kim, ο σεφ, ακολουθεί τον Bae In-gyu, έναν influencer στο YouTube που ηγείται της ομάδας «New Men on Solidarity», ομάδα για τα δικαιώματα των ανδρών. Ο Bae ισχυρίζεται ότι «ο φεμινισμός είναι μια ψυχική ασθένεια» και στα κηρύγματα του θυμίζει λίγο τον υπόδικο για σωρεία μισογυνιστικών εγκλημάτων, Άντριου Τέιτ. Στη Νότια Κορέα, μια δημοφιλής διαδικτυακή προσβολή μεταξύ των ανδρών είναι το kimchinyeo ή «kimchi bitch», ένας όρος που υπονοεί ότι οι νεαρές Κορεάτισσες είναι υλίστριες, ελεγκτικές και πρόθυμες να ζουν παρασιτικά σε βάρος των ανδρών. Στην Ιαπωνία το tsui-femi, που είναι η συντομογραφία του «Twitter feminists», έχει γίνει υποτιμητικός όρος.
Παρόμοια με τους incels (ή τους ακούσια άγαμους) στη Δύση, έχει εμφανιστεί μια ομάδα Ιαπώνων ανδρών γνωστή ως jakusha-dansei ή «αδύναμοι άνδρες». «Όταν πρόκειται για ραντεβού, οι γυναίκες έχουν συντριπτικά τη δύναμη λήψης αποφάσεων» λέει ο Horike Takeshi, ένας 25χρονος Ιάπωνας που δεν είχε ποτέ στη ζωή του σχέση με κοπέλα. Ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται ως «αδύναμος άνδρας» λόγω του χαμηλού εισοδήματός του και της έλλειψης σεξουαλικού γοήτρου στις γυναίκες.
Η δεξαμενή ψηφοφόρων του μισογυνισμού
Ακόμα χειρότερα: οι πολιτικοί της Νότιας Κορέας απευθύνονται με κολακείες σε αυτήν τη δεξαμενή ψηφοφόρων, τη γεμάτη με οργισμένους άνδρες. Ο Yoon Suk Yeol, ο σημερινός πρόεδρος, έκανε προεκλογική εκστρατεία πριν από δύο χρόνια με την υπόσχεση να καταργήσει το υπουργείο για την ισότητα των φύλων. Ισχυρίστηκε ότι ο φεμινισμός πλήττει τις «υγιείς σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών».
Την ίδια στιγμή, η εξαντλητική, 18μηνη υποχρεωτική στρατιωτική θητεία της χώρας αποτελεί σημείο τριβής και έντονης αντιπαράθεσης. Σε αντίθεση με τους πατέρες τους που υπηρέτησαν στον στρατό χωρίς να αμφισβητήσουν την υποχρέωσή τους προς την πατρίδα, οι νεαροί Κορεάτες σε ηλικία στράτευσης αντιδρούν και απογοητεύονται όλο και περισσότερο. Σύμφωνα με έρευνα του 2021 της Hankook Research, ενός οργανισμού έρευνας, το 62% των Κορεατών ανδρών ηλικίας 18-29 ετών, της πρώτης ηλικίας για την επιστράτευση, θεωρεί ότι η στρατιωτική θητεία είναι «χάσιμο χρόνου».
Η γειτονική Ταϊβάν αντιμετωπίζει παρόμοιες προκλήσεις. Οι άνδρες της πρέπει επίσης να υπηρετήσουν στον στρατό, αν και για πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα.
Αλλά ένα οργανωμένο αντιφεμινιστικό κίνημα απουσιάζει εκεί, όπως λέει h Huang Chang-ling του Εθνικού Πανεπιστημίου της Ταϊβάν. Η απογοήτευση των νέων ανδρών της Ταϊβάν, σε αντίθεση με τους Νοτιοκορεάτες, «δεν έχει γίνει αρκετά ισχυρή ώστε να θέλει να την εκμεταλλευτεί κάποιος πολιτικός» υποστηρίζει η κ. Huang. Ομοίως, στην Ιαπωνία, όπου δεν υπάρχει υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, οι πολιτικοί δεν έχουν ακόμη αποφασίσει να παίξουν πολιτικά και ψηφοθηρικά παιχνίδια με την ψήφο των incel.
Η άνοδος του αντιφεμινιστικού αισθήματος, όπως είναι φυσικό, κρύβει μάλλον κακά νέα για τα ποσοστά γεννήσεων στην περιοχή. Στη Νότια Κορέα, μια κυβερνητική έρευνα έδειξε ότι πάνω από το 60% των Κορεατών ανδρών στα τέλη της δεύτερης δεκαετίας της ζωής τους πιστεύουν ότι ο γάμος και η απόκτηση παιδιών είναι «απαραίτητα» στη ζωή τους. Μόνο το 34% των γυναικών της ίδιας ηλικιακής ομάδας συμφωνεί. Μπορούν όμως οι άνδρες και οι γυναίκες της Ανατολικής Ασίας να βρουν κοινό έδαφος; Μια έρευνα από μια εφαρμογή γνωριμιών πέρυσι διαπίστωσε ότι, μεταξύ των διαζευγμένων εργένηδων, το 37% των Κορεατισσών δήλωσε ότι ένας άνδρας με «πατριαρχικές» απόψεις θα ήταν ένα μάλλον κακό –και χωρίς κανένα μέλλον– ραντεβού. Ομοίως, ένα παρόμοιο ποσοστό ανδρών δήλωσε ότι δεν θα ήθελε με τίποτα να βγει με μια φεμινίστρια. Πάτσι, θα έλεγε κανείς, μόνο που πρόκειται για μια εξαιρετικά προβληματική «ισότητα» που πολλές φορές κρύβει σοβαρούς κινδύνους για τις γυναίκες.
9°
