Ολοκαύτωμα: 245.000 ηλικιωμένοι Εβραίοι επιζώντες

Ογδόντα χρόνια από τότε που οι Ναζί εξόντωσαν εκατομμύρια Εβραίους περίπου 245.000 από όσους επέζησαν είναι ακόμα ζωντανοί το 2024. Μετά το Ολοκαύτωμα, ο εναπομείνας εβραϊκός πληθυσμός της Ευρώπης διασκορπίστηκε σε όλο τον κόσμο. Αλλά μέχρι προσφάτως, δεν γνωρίζαμε τον ακριβή αριθμό όσων διασώθηκαν από τα στρατόπεδα και είναι ακόμα εν ζωή.

Ο οργανισμός για τις υλικές αποζημιώσεις των Εβραίων εκ μέρους της Γερμανίας δημοσίευσε πριν από δύο εβδομάδες μια ολοκληρωμένη, επαληθευμένη εκτίμηση του μεγέθους αυτού του πληθυσμού, το πού ζει και ποιες είναι οι ανάγκες του. Γνωστός ως Claims Conference, ο οργανισμός εξασφαλίζει πληρωμές αποζημιώσεων από τις κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Αυστρίας για τους Εβραίους επιζώντες του Ολοκαυτώματος.

Έξι εκατομμύρια Εβραίοι δολοφονήθηκαν από τη ναζιστική κυβέρνηση της Γερμανίας μεταξύ 1933 και 1945 — πληθυσμός ίσος με τα δύο τρίτα του συνολικού εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης πριν από το 1933. Οι Ναζί σφάγιασαν επίσης Ρομά και μέλη άλλων μειονοτικών ομάδων, καθώς και πολιτικούς τους εχθρούς, αλλά σε μικρότερη κλίμακα. Σήμερα, ο παγκόσμιος εβραϊκός πληθυσμός υπολογίζεται σε περίπου 15 εκατομμύρια και σύμφωνα με την έκθεση του Claims Conference, οι επιζώντες της γενοκτονίας διαμένουν σε περισσότερες από 90 χώρες. Σχεδόν οι μισοί (119.000) ζουν στο Ισραήλ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και η Ρωσία φιλοξενούν τις μεγαλύτερες ομάδες επιζώντων. Ακολουθεί η Γερμανία, η Ουκρανία και ο Καναδάς.

Στη δεκαετία του 1940 οι σημερινοί επιζώντες ήταν παιδιά: το 75% ήταν μεταξύ 3 και 12 ετών το 1945, όταν τελείωσε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Η διάμεση ηλικία αυτής της ομάδας είναι σήμερα τα 86 έτη· πάνω από το 60% είναι γυναίκες. Κι όπως είναι φυσικό ο αριθμός τους ελαττώνεται μέρα με τη μέρα. Όπως δηλώνουν ο Greg Schneider και ο Rüdiger Mahlo που δραστηριοποιούνται στη διαδικασία των αποζημιώσεων, υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα που συνδέεται με την εξαφάνιση αυτών των ανθρώπων: η παρουσία τους υπενθυμίζει μια από τις χειρότερες φρικαλεότητες στην ανθρώπινη ιστορία· η απουσία τους μπορεί να γίνει αφορμή μιας απαράδεκτης λήθης. Σε λίγο καιρό, δεν θα έχει μείνει κανείς που να μπορεί να αφηγηθεί την ιστορία: όταν οι επιζώντες πεθαίνουν, ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας πεθαίνει μαζί τους. Το πρόβλημα επιδεινώνεται καθώς οι αρνητές του Ολοκαυτώματος δεν παραιτούνται και διαδίδουν συνωμοσιολογικές ανοησίες.

Μεταξύ των επιζώντων είναι άνθρωποι που σήμερα πλησιάζουν την ηλικία των 100 ετών και έχουν εμπειρία διώξεων, εκτοπίσεων, στρατοπέδων, ακόμα και αποδράσεων. Πρόκειται για άτομα που πέρασαν δια πυρός και σιδήρου και γλίτωσαν από τους θαλάμους των αερίων χάνοντας ωστόσο τα περισσότερα αγαπημένα τους πρόσωπα. Αυτός  ο  εκτιμώμενος αριθμός των 245.000 επιζώντων του Ολοκαυτώματος προκύπτει από τις εισπράξεις αποζημιώσεων που πέτυχε η πρωτοβουλία της Claims Conference και οι οποίες λήγουν το 2027. Είναι πιθανό να υπάρχουν λοιπόν και κάποιοι επιζώντες που δεν προσήλθαν ποτέ να λάβουν αποζημιώσεις ή δεν επικοινώνησαν με τη Διάσκεψη.

Όπως λέει ο Rüdiger Mahlo, από τότε που δημιουργήθηκε η Claims Conference το 1951, οι περισσότεροι επιζώντες που ήρθαν σε επαφή με την οργάνωση ήθελαν να μάθουν αν δικαιούνταν αποζημίωση γι’ αυτά που υπέστησαν. Αργότερα, όταν γέρασαν, ρωτούσαν αν μπορούσαν να έχουν φροντίδα στο σπίτι· σήμερα, κάνουν πιο υπαρξιακές ερωτήσεις, όπως: «Ποιος θα θυμάται τη γενοκτονία όταν δεν είμαι πια εδώ; Ποιος θα θυμάται τη μοίρα της οικογένειάς μου, το τι συνέβη στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος;»