O διχασμός της Τουρκίας και οι εφιαλτικές προειδοποιήσεις για την επόμενη μέρα των εκλογών

«Το Έθνος μου δεν πρόκειται να παραδώσει την εξουσία σε κάποιον που εκλέχτηκε πρόεδρος με τη βοήθεια του ΠΚΚ». Είναι Δευτέρα 8 Μαΐου και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από την προεκλογική του συγκέντρωση στην Πόλη, με αυτή την απροκάλυπτα επιθετική δήλωση απειλεί ξεκάθαρα τον αντίπαλό του Κεμάλ Κιτσντάρογλου πως δεν είναι διατεθειμένος να παραιτηθεί των εξουσιών του έστω και εάν ηττηθεί στις εκλογές της Κυριακής. Ορισμένοι διερωτώνται αν αυτή η δήλωση είναι μπλόφα ή ξεκάθαρη απειλή. Η απάντηση είναι αυτονόητη για όσους παρακολουθούν την πολιτική ιστορία της Τουρκίας. Η εξουσία σε αυτήν την χώρα ποτέ δεν μπλόφαρε και δεν είναι διατεθειμένη να μπλοφάρει. Ο Ταγίπ Ερντογάν, δύο εικοσιτετράωρα πριν από τις κρισιμότερες εκλογές στη σύγχρονη ιστορία της χώρας του και σίγουρα λίγο πριν τη σημαντικότερη εκλογική αναμέτρηση για τούτη τη χρονιά σε όλον τον κόσμο κατά τον βρετανικό Economist, προειδοποιεί με ξεκάθαρο τρόπο τους αντιπάλους του. Η επόμενη ημέρα στην Τουρκία σε περίπτωση εκλογικής ήττας του Ερντογάν δεν θα είναι μία κανονική ημέρα.

Πριν από λίγα εικοσιτετράωρα ο πρόεδρος της Τουρκίας πραγματοποίησε μία θηριώδη προεκλογική συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη της οποίας οι ψηφοφόροι δεν είναι και τόσο φιλικοί απέναντί του. Κατάφερε να συγκεντρώσει πάνω από 1,5 εκατομμύριο κόσμο. Ήταν απίστευτα φοβιστική η εικόνα που αντίκρισαν οι δημοσιογράφοι. Για να αντιληφθεί κάποιος μη Τούρκος δημοσιογράφος την πραγματική εικόνα, θα πρέπει να έχει συνειδητοποιήσει πως τα κολοσσιαία αυτά μεγέθη για τα οποία συζητάμε ισχύουν σε μία περιοχή και μία εκλογική περιφέρεια η οποία ξεκάθαρα προτιμά την αντιπολίτευση.

Αν, λοιπόν, στη Μητροπολιτική Κωνσταντινούπολη ο Ερντογάν καταφέρνει να συγκεντρώσει έναν τέτοιο όγκο οπαδών, τότε φανταστείτε τι συμβαίνει στην Καισάρεια, το Ικόνιο, το Ερζερούμ, το Καρς ή ακόμη και στο Ντιγιαρμπακίρ. Στο πίσω μέρος του μυαλού των παρατηρητών σε αυτήν την προεκλογική Τουρκία «στοιβάζονται» κάποια τερατώδη νούμερα που περιγράφουν τις «εφεδρείες» που διατηρεί το κυβερνών κόμμα του AKP σε περίπτωση που το βράδυ των εκλογών ο Ερντογάν χάσει την πλειοψηφία. Υπολογίζονται σε 1,5 με 2 εκατομμύρια οι οργανωμένοι οπαδοί του κόμματος που οπλοφορούν. Το κόμμα και η προεδρία έχουν τον πλήρη έλεγχο της Στρατοχωροφυλακής η οποία σε πρώτη φάση μπορεί να κινητοποιήσει στους δρόμους τουλάχιστον 200.000 άνδρες. Αυτά είναι τα δεδομένα. Όσον αφορά τον δείκτη αποτελεσματικότητας αυτών των πολιτοφυλακών ας ανατρέξουμε στον Ιούλιο του 2016 και το περίφημο πια πραξικόπημα. Οι ορδές του κυβερνώντος κόμματος AKP με ελαφρύ οπλισμό κατάφεραν να ανατρέψουν την κατάσταση, να αιχμαλωτίσουν ή να αδρανοποιήσουν τις μονάδες του Στρατού που είχαν αναπτυχθεί στους δρόμους. Όλα αυτά με μία απλή κλήση στα κινητά των οργανωμένων οπαδών του κόμματος. Μιλάμε πως δόθηκε ταυτόχρονα εντολή σε 1 εκατομμύριο πολίτες. Είχε προηγηθεί η δραματική παρέμβαση Ερντογάν μέσα από το αεροσκάφος που τον μετέφερε στο αεροδρόμιο της Πόλης. Αυτά ως προς τα υπαρκτά logistics του καθεστώτος του προέδρου της Τουρκίας. Σε απλούς αριθμούς.

Εκλογές στην Τουρκία: Έχει φτάσει το τέλος της κυριαρχίας Ερντογάν;

Στα καφενεία και στα σπίτια της Πόλης καθώς και στην παραλία της Σμύρνης οι πολιτικοποιημένοι πολίτες επιχειρούν με έκδηλη αγωνία στα μάτια και με κάποιον κόμπο στο λαρύγγι να ανταλλάξουν κάποια τελευταία πληροφορία. Στην ουσία προσπαθούν να επιβεβαιώσουν αυτό το βαθύ συναίσθημα που τους έχει κυριαρχήσει εδώ και πολλές εβδομάδες. Πρόκειται για εκείνη την αίσθηση πως μετά από 20 χρόνια κυριαρχίας του Ερντογάν έχει φθάσει η στιγμή της ανατροπής.

Τα προεκλογικά μαθηματικά είναι μία πολύ περίεργη υπόθεση. Ιδιαίτερα σε μία χώρα όπως η Τουρκία όπου ο πολίτης πίσω από το παραβάν στο εκλογικό τμήμα είναι αντιμέτωπος με τους παραδοσιακούς δαίμονές του. Δηλαδή το «σφιχταγκάλιασμα» της εξουσίας. Ο Τούρκος πολίτης ήταν πάντοτε ευάλωτος σε αυτήν την «πολιτική λαβή» που παραδοσιακά η εξουσία εφαρμόζει πάνω του. Όσο απομακρύνεται κανείς από τα μεγάλα αστικά κέντρα τόσο αυτή η «λαβή» είναι ισχυρότερη και απάνθρωπη. Πίσω από το παραβάν η συμπεριφορά του μέσου Τούρκου είναι ένας γρίφος. Καμία δημοσκόπηση όπως και καμία κοινωνιολογικού τύπου ανάλυση δεν μπορεί με αξιοπιστία να περιγράψει αυτήν την πολιτική συμπεριφορά.

Προκαλεί εντύπωση η μαρτυρία μίας βουλευτού του γερμανικού χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, τουρκικής καταγωγής, η οποία δήλωνε προ ημερών πως δεν ευσταθεί η παγιωμένη άποψη στη Δύση ότι οι σεισμόπληκτες περιοχές βρίσκονται μετωπικά απέναντι στο καθεστώς Ερντογάν. Σε συνέντευξή της στην Deutsche Welle η βουλευτής από τη Γερμανία ομολογεί πως ο κόσμος εκεί στον Νότο δεν χρεώνει τόσο πολύ τον πρόεδρο της Τουρκίας με την αναποτελεσματικότητα και τις καθυστερήσεις του κρατικού μηχανισμού. Το αντίθετο μάλιστα. Τι «διάβασε» η Γερμανίδα πολιτικός εκεί στην Αντιόχεια που δεν αντιλαμβάνονται οι ειδικοί απεσταλμένοι των δυτικών media; Μήπως δηλαδή τα πράγματα είναι πολύ περισσότερο οριακά και οι διαφορές πολύ λιγότερο εμφανείς σε μία Τουρκία η οποία παλεύει να ορθοποδήσει μεταξύ δύο κόσμων, τη Δύση και την Ευρασία;

Δύο εικοσιτετράωρα πριν από την εκλογική αναμέτρηση και η εικόνα δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη. Αν στις όχθες του Κεράτιου και στη δυτική ακτή του Βοσπόρου, το δροσερό μπουγάζι αφήνει περιθώρια για μια νίκη της Αντιπολίτευσης και της Δημοκρατίας στα βάθη της Ανατολίας, εκεί που «σαλεύει» ο πολιτικός ισλαμισμός του Ερντογάν, εκεί που ο χρόνος έχει σταματήσει, εκεί ο αέρας είναι εντελώς διαφορετικός. Εκεί καραδοκεί η καρδιά του Ευρασιατισμού που είναι ομολογουμένως και ένα πρόβλημα εθνικής και κοινωνικής ταυτότητας. Ανάμεσα σε αυτούς του δύο κόσμους κινείται το τουρκικό εκκρεμές. Μία κίνηση αέναη, σχεδόν υπνωτική.

Εκλογές στην Τουρκία: Τα προεκλογικά δεδομένα και η ιδιότυπη τουρκική «Ψυχανάλυση»

Ο ακαδημαϊκός και δοκιμιογράφος Μεχμέτ Αλτάν μιλώντας στη Le Monde εξηγεί:

«Δεδομένης της κρίσης, της κατάστασής του, της απομόνωσής του και των διαιρέσεων που αναδύονται όλο και περισσότερο στον κρατικό μηχανισμό, ο Ερντογάν φαίνεται να βρίσκεται αντιμέτωπος με μια εξίσωση χωρίς λύση, γι' αυτό και απαντάει τόσο επιθετικά, γιατί επιδιώκει να τρομάξει, πεπεισμένος ότι, πολώνοντας την κοινωνία, εδραιώνει το εκλογικό του σώμα. Αλλά κανείς δεν ξέρει σήμερα πόσο μακριά θα φτάσει αυτό».

Ο υπουργός εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, ακροδεξιός ως προς τις πεποιθήσεις του και σύμβουλος του προέδρου, δήλωσε στην τηλεόραση ότι μια αλλαγή κυβέρνησης θα ισοδυναμούσε με «πραξικόπημα κατά της ανεξαρτησίας της Τουρκίας». Ο υπουργός Τεχνολογίας Μουσταφά Βαράνκ υποστήριξε, χωρίς να παράσχει κανένα στοιχείο, ότι ο υποψήφιος Κιλιτσντάρογλου συναντήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες με τους ηγέτες της ισλαμιστικής κοινότητας του Φετουλάχ Γκιουλέν, υπεύθυνο στα μάτια της κυβέρνησης για το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016. Ο υπουργός δεν έδωσε περισσότερα στοιχεία, εκτός από το γεγονός ότι η μυστηριώδης συνάντηση είχε γίνει σε κάποιο πρατήριο καυσίμων.

Μια τέτοια ρητορική θα μπορούσε να βρει ανταπόκριση σε κάποια τμήματα της τουρκικής κοινωνίας, που έχουν πληγεί από πραξικοπήματα και τρομοκρατικές επιθέσεις τις τελευταίες δεκαετίες, και σε όσους φοβούνται την εξωτερική παρέμβαση. Αυτή η στρατηγική, η οποία αναβιώνει την ιδέα του «εγώ ή το χάος» στο πλαίσιο ενός πολιτισμικού πολέμου με την αντιπολίτευση, λειτούργησε στο παρελθόν: το 2015, ο Ερντογάν και το AKP έχασαν προσωρινά έστω τον έλεγχο του Κοινοβουλίου, μετά από ένα αιματηρό καλοκαίρι που σημαδεύτηκε από την εξάπλωση βίας και τρομοκρατικών επιθέσεων».

Καμία σοβαρότητα, λοιπόν, αλλά αυτό δεν έχει απολύτως καμία σημασία. Ωστόσο αυτή η επιχειρηματολογία και συνεχίζεται και επεκτείνεται. Ο Ταγίπ Ερντογάν το πρωί είναι ο «παππούλης» του λαού, το μεσημέρι είναι λαϊκός τραγουδιστής που από την προεκλογική σκηνή που μετατρέπεται σε πάλκο και το απόγευμα μοιράζει χαρτζιλίκι σε πιτσιρίκια που τον πολιορκούν κατ’ εντολή στις προεκλογικές συγκεντρώσεις. Για να αλλάζει και το ντεκόρ κάποια στιγμή ο πρόεδρος της Τουρκίας μοιράζει και φρατζόλες ψωμί ή σακουλάκια με τσάι. Μιλάμε για απείρου κάλους στιγμιότυπα.

Επισημαίνει ωστόσο η Le Monde κάπου στο πρωτοσέλιδο της Παρασκευής 12 Μαΐου:

«Μια νίκη της αντιπολίτευσης δεν θα σήμαινε απαραίτητα ότι η Τουρκία θα έπαιρνε μια νέα κατεύθυνση. Δεν είναι σαφές εάν ο Ερντογάν θα αποδεχόταν την ήττα ή εάν, όπως στις δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, θα πιέσει για νέες εκλογές σε περίπτωση πολύ οριακών αποτελεσμάτων ή ακόμη και αν θα εξαπέλυε τους υποστηρικτές του εναντίον του διαδόχου του».

Οι Τούρκοι της Πόλης, οι πολίτες της Σμύρνης, οι κάτοικοι της Αττάλειας θέλουν να πιστεύουν πως το βράδυ των εκλογών θα γιορτάσουν τη νίκη των Beyazturk κατά των Karaturk της Ανατολίας. Αυτό το θλιβερό πλην όμως υπαρκτό ρήγμα κυριαρχεί σε αυτήν τη χώρα αιώνες τώρα. Αυτό το ρήγμα καλλιεργεί και επεκτείνει ο Ταγίπ Ερντογάν. Οι Μαυροκέφαλοι της Ανατολίας κατά των Ασπροκέφαλών της Ιωνίας. Μόνον που τα συναισθήματα οι προσδοκίες και οι μύχιες επιθυμίες δεν αντανακλώνται πάντα σε αριθμούς και πραγματικά δεδομένα.

Την Παρασκευή το βράδυ σε δημοσιογραφικά γραφεία της Κωνσταντινούπολης, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και τα «αυτιά» του Ερντογάν, υπήρχαν συνάδελφοι οι οποίοι υποστήριζαν με πάθος πως το βράδυ των εκλογών η διαφορά σε ψήφους μπορεί και να ήταν πολύ μεγάλη υπέρ της αντιπολίτευσης. Όταν, ωστόσο, κάποιος καχύποπτος ρωτούσε πώς προκύπτουν τόσο αισιόδοξα στοιχεία, τότε η απάντηση ήταν κάθετα αποκαρδιωτική: «Αυτή είναι η αίσθηση που επικρατεί κάτω στον κόσμο».

Αντιθέτως, στα γραφεία των ξένων ανταποκριτών και σε κατ’ ιδίαν επαφές με δυτικούς διπλωμάτες επικρατούσε μία εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα. Μία ατμόσφαιρα ανησυχίας και αγωνίας. Ανησυχία ως προς το ενδεχόμενο η διαφορά μεταξύ των δύο μονομάχων να είναι μικρή, σχεδόν απειροελάχιστη όπως  51-49%. Σε μία τέτοια περίπτωση το εκλογικό αποτέλεσμα θα τύγχανε της αμφισβήτησης και των δύο. Που σημαίνει πως και οι δύο μονομάχοι θα κατάφευγαν στο αναπόφευκτο. Να στείλουν τους οπαδούς τους στους δρόμους και ό,τι ήθελε προκύψει.