Η ανθρωπότητα κατανάλωσε ήδη όσα μπορούσε να παράγει ο πλανήτης μέσα σε έναν χρόνο

Σήμερα η ανθρωπότητα κατανάλωσε ήδη το σύνολο της παραγωγής που ήταν εφικτή στον πλανήτη μέσα σε έναν χρόνο χωρίς την εξάντλησή του κι άρχισε πλέον να καταναλώνει φυσικούς πόρους με πίστωση, προειδοποιούν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις Global Footprint Network και WWF.

Σχηματικά, θα χρειαζόταν 1,75 φορά ο πλανήτης Γη για να καλυφθούν οι ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού, σύμφωνα με αυτόν τον δείκτη, που δημιούργησαν ερευνητές στις αρχές των χρόνων του 1990 και δεν έχει πάψει να επιδεινώνεται έκτοτε.

Σήμερα είναι «η ημέρα κατά την οποία η ανθρωπότητα αρχίζει να καταναλώνει περισσότερους φυσικούς πόρους και υπηρεσίες απ’ ό,τι μπορούν να αναπαράγουν τα οικοσυστήματα ανά έτος», συνοψίζουν οι δύο ΜΚΟ.

«Κατά τη διάρκεια των 156 ημερών που απομένουν (ως το τέλος της χρονιάς), η κατανάλωσή μας σε ό,τι αφορά τους ανανεώσιμους πόρους θα συνίσταται στην ανάλωση φυσικού κεφαλαίου του πλανήτη», εξήγησε η Λετίσια Μάιγ του Global Footprint Network κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Ο υπολογισμός αυτός δεν συμπεριλαμβάνει καν τις ανάγκες των υπόλοιπων ειδών που ζουν στη Γη. «Πρέπει να αφήσουμε χώρο στα άγρια είδη», επισήμανε.

Η «υπέρβαση» αυτή σημειώνεται όταν η ανθρώπινη κατανάλωση ξεπερνά τις αναπαραγωγικές δυνατότητες των οικοσυστημάτων. Δεν έχει σταματήσει, σύμφωνα με το Global Footprint Network, που κάνει τη μέτρηση, να έρχεται ολοένα νωρίτερα τα τελευταία 50 χρόνια: την 29η Δεκεμβρίου το 1970, την 4η Νοεμβρίου το 1980, την 11η Οκτωβρίου το 1990, την 23η Σεπτεμβρίου το 2000, την 7η Αυγούστου το 2010.

Το 2020, η ημέρα αυτή ήρθε τρεις εβδομάδες αργότερα, λόγω των lockdowns που είχαν επιβληθεί για να ανασχεθεί η εξάπλωση της πανδημίας του νέου κορονοϊού. Όμως κατόπιν, επανήλθε στο προηγούμενο επίπεδο — και συνέχισε να επισπεύδεται.

Το σύστημα τροφίμων «έχει τρελαθεί»

Το οικολογικό αποτύπωμα αυτό υπολογίζεται με βάση έξι διαφορετικές κατηγορίες, «τις καλλιέργειες, τους βοσκότοπους, τους απαραίτητους δασικούς χώρους για τα δασικά προϊόντα, τις ζώνες αλιείας, τις οικοδομημένες εκτάσεις και τις δασικές εκτάσεις που είναι απαραίτητες για την απορρόφηση του (διοξειδίου του) άνθρακα που εκπέμπεται από την καύση ορυκτών καυσίμων» και συνδέεται άρρηκτα με τον τρόπο ζωής και την κατανάλωση, ειδικά στις πλούσιες χώρες.

Για παράδειγμα, αν όλη η ανθρωπότητα ζούσε όπως οι Γάλλοι, η ημέρα της υπέρβασης θα καταγραφόταν ακόμα νωρίτερα, την 5η Μαΐου 2022.

Οι WWF και Global Footprint Network επικρίνουν ειδικά το σύστημα παραγωγής τροφίμων.

«Το σύστημα τροφίμων μας έχει τρελαθεί, κάνει υπερκατανάλωση φυσικών πόρων και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του αγώνα εναντίον της φτώχειας από τη μια και της επιδημίας των υπέρβαρων και των παχύσαρκων ανθρώπων από την άλλη, σχολιάζει ο Πιερ Κανέ του γαλλικού παραρτήματος της WWF.

«Το οικολογικό αποτύπωμα των τροφίμων είναι σημαντικό: η παραγωγή τροφής κινητοποιεί όλες τις κατηγορίες του αποτυπώματος, ιδίως αυτή των καλλιεργειών (που είναι απαραίτητες για να τραφούν τα ζώα και οι άνθρωποι) και του άνθρακα (η γεωργία είναι τομέας που εκπέμπει μεγάλες ποσότητες αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου)», διευκρινίζουν οι δύο ΜΚΟ.

«Συνολικά, το μισό και πλέον βιολογικό δυναμικό του πλανήτη (το 55%) χρησιμοποιείται για να τραφεί η ανθρωπότητα», τονίζουν ακόμη.

Πιο συγκεκριμένα, «μεγάλο μέρος των διατροφικών ειδών και των πρώτων υλών χρησιμοποιείται για να τρέφονται τα ζώα και τα ζώα που καταναλώνονται κατόπιν», σύμφωνα με τον Πιερ Κανέ. Στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «το 63% των καλλιεργήσιμων γαιών (...) συνδέεται άμεσα με την κτηνοτροφία», σημειώνει για παράδειγμα.

Η γεωργία συμβάλλει στην αποψίλωση των δασών, στην κλιματική αλλαγή και στις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στην απώλεια της βιοποικιλότητας και στην επιδείνωση των οικοσυστημάτων, ενώ χρησιμοποιεί επίσης μεγάλο μέρος του διαθέσιμου γλυκού νερού, σύμφωνα με τις δύο ΜΚΟ.

Βασιζόμενες σε επιστημονικές συστάσεις, καλούν να μειωθεί η κατανάλωση κρέατος στις πλούσιες χώρες.

«Αν μπορούσαμε να μειώσουμε την κατανάλωση κρέατος κατά το ήμισυ, θα μπορούσαμε να απωθήσουμε την ημέρα της υπέρβασης κατά 17 ημέρες», εκτιμά η κυρία Μάιγ.

«Ο περιορισμός της σπατάλης τροφίμων θα επέτρεπε να απωθηθεί η υπέρβαση για 13 ημέρες, αυτό δεν είναι αμελητέο», συμπληρώνει η ίδια, καθώς το ένα τρίτο των τροφίμων σπαταλιέται σε παγκόσμια κλίμακα.