Η Ρωσία και οι ψευτο-ειρηνοποιοί Τουρκία, Κίνα, Σαουδική Αραβία

Τρεις είναι οι βασικοί ειρηνοποιοί που, στις σημερινές συνθήκες του πολέμου στην Ουκρανία, πρόσκεινται στη Ρωσία: η Τουρκία, που παίζει ρόλο επίσημου διαμεσολαβητή, η Κίνα και η Σαουδική Αραβία. Οι δήθεν συνομιλίες στην Αττάλεια μεταξύ του Σεργκέι Λαβρόφ, του Ντίμτρο Κουμπάλα και του Μελβούτ Τσαβούσογλου δεν κατέληξαν πουθενά αλλά η Τουρκία συνεχάρη τον εαυτό της για μια ακόμα διπλωματική επιτυχία. Η Τουρκία δεν είναι η μοναδική χώρα που θέλει να παίξει τον μεσάζοντα: στις 3 Μαρτίου, ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπεν Σαλμάν τηλεφώνησε στον Πούτιν με σκοπό να μεσολαβήσει για μια ειρήνευση που να βολεύει τη Ρωσία, ενώ ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι μίλησε τόσο με τον Πούτιν όσο και με τον Ουκρανό ομόλογό του. Η Κίνα στηρίζει πολιτικά τη Ρωσία έναντι της Δύσης αλλά η Δύση αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη αγορά κινεζικών προϊόντων ― δεν τίθεται ζήτημα ανοιχτής ρήξης της Κίνας με τους εμπορικούς της εταίρους.

Η Τουρκία, μέσω Ερντογάν και Τσαβούσογλου, διακηρύσσει ότι είναι πιο κοντά στη Ρωσία και στην Ουκρανία, παρά στην «Ευρώπη»: όπως γράφει ο ειδήμων στις υποθέσεις του κόσμου της χριστιανικής ορθοδοξίας Jean-François Colosimo, «το Κίεβο, η Ισταμπούλ και η Μόσχα ενώνονται μέσω του Βυζαντίου. Οι Ρώσοι και οι Τούρκοι διεκδικούν τη βυζαντινή παράδοση: δυο αντίζηλες αυτοκρατορίες με κοινή νοοτροπία. Έτσι, νιώθουν πιο άνετα μεταξύ τους παρά με τις Βρυξέλλες, το Παρίσι ή το Βερολίνο». Αυτό δεν σημαίνει ότι η συμμαχία τους έχει αληθινό βάθος. Όπως προσθέτει ο Jean-François Colosimo, «πρόκειται για γάμο συμφέροντος. Η Τουρκία εξαρτάται από το ρωσικό αέριο και δεν την εξυπηρετούν οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Εξάλλου, καθώς η ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας έχει επιβραδυνθεί πολύ, ο Ερντογάν αναζητεί νέες ενεργειακές πηγές ―για παράδειγμα, από την Ουκρανία».

Ο ρόλος του ειρηνοποιού που θέλει να παίξει ο Ερντογάν απευθύνεται κυρίως στην Ευρώπη. Μετά τη στρατιωτική ανάμειξη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την επιθετικότητα προς την Ελλάδα, ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να φροντίσει τη δημόσια εικόνα του και, παρότι σαφώς πολεμοχαρής, όπως γράφει ο Jean-François Colosimo, «θέλει να δείξει ότι ενδιαφέρεται για την ειρήνη». «Η Ευρώπη είναι αποκλεισμένη από τις διπλωματικές κινήσεις στην περιοχή και οι ΗΠΑ παραείναι μακριά. Εξάλλου,  φοβούνται μήπως πυροδοτήσουν παγκόσμιο πόλεμο. Η Ευρώπη είναι ο “κερατάς” του Ερντογάν, του Πούτιν και του Λουκασένκο».

Ο Σι Τζινμπίγκ έχει στενούς δεσμούς με τον Πούτιν τον οποίον θεωρεί φίλο όπως έχει δηλώσει επανειλημμένως. Όπως αναμενόταν, η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Χουά Τσουνγίνγκ υιοθέτησε τη ρωσική ορολογία για «εισβολή», όχι για πόλεμο και επέρριψε ευθύνες στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Κίνα και η Ρωσία ενώνονται σε αντιδυτικό, αντινατοϊκό μέτωπο παρασύροντας τους εχθρούς της Δύσης και του ΝΑΤΟ στην ίδια τη Δύση. Όπως λέει η Alice Ekman, ειδική στις ασιατικές υποθέσεις στο Ινστιτούτο Ασφάλειας της ΕΕ, η Κίνα φοβάται βεβαίως την κλιμάκωση ιδιαίτερα εφόσον εισάγει σιτάρι από την Ουκρανία. Εξάλλου, οι κυρώσεις εναντίον του Πούτιν θα θίξουν κινεζικές επιχειρήσεις στη Ρωσία, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία ίσως απειλήσει και τους 6.000 Κινέζους που εργάζονται εκεί.

Με λίγα λόγια, η Ουκρανία δεν έχει κανένα φίλο διαμεσολαβητή. Κάθεται στο τραπέζι των ψευτο-διαπραγματεύσεων με φίλους της Ρωσίας και με παίκτες που προωθούν τους δικούς τους σκοπούς. Ο Μοχάμεντ μπεν Σαλμάν, που δηλώνει ότι ενδιαφέρεται για πολιτική λύση στη σύγκρουση, θέλει να αποδεσμευτεί στρατηγικά από τις ΗΠΑ, οι οποίες, από την πλευρά τους, προσπαθούν να απεξαρτηθούν από το αραβικό πετρέλαιο. Η Σαουδική Αραβία δεν έχει συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα σχετικά με τον πόλεμο: η παρέμβασή της είναι μια επίδειξη ότι αποτελεί βασικό παίκτη στην περιοχή κι ότι μπορεί, αν θελήσει, να αυξήσει (να διπλασιάσει!) τις τιμές του πετρελαίου και να στραγγαλίσει τη Δύση. Με λίγα λόγια, οι Σαουδάραβες εκμεταλλεύονται την τραγωδία για να πουλήσουν την πραμάτεια τους ακριβότερα ― όσο για τον Σαλμάν αντιλαμβάνεται πού γέρνει η ζυγαριά και θέλει να είναι με τη μεριά των νικητών: νικητές αυτή τη στιγμή φαίνονται η Ρωσία, η Τουρκία και η Κίνα.