Οι καταστροφές από τις πλημμύρες στη Βραζιλία αναδεικνύουν συστημικές παθογένειες της χώρας.
Oι καταιγίδες που έπληξαν την Πετρόπολη την περασμένη εβδομάδα ήταν σφοδρότερες από τις συνηθισμένες τροπικές βροχοπτώσεις της εποχής των βροχών. Στη βραζιλιάνικη πόλη, που βρίσκεται βορείως του Ρίο ντε Τζανέιρο και έχει πληθυσμό γύρω στις 300.000, έπεσε βροχή ενός μήνα -240 mm- μέσα σε μόλις δύο ώρες: το αποτέλεσμα ήταν κατολισθήσεις και πλημμύρες που προκάλεσαν τον θάνατο 176 ανθρώπων, ενώ πάνω από 120 αγνοούνται ακόμη και οι ελπίδες για την επιβίωσή τους σβήνουν.
Ιδιαίτερα στις πολύ φτωχές συνοικίες, όπως στο Morro da Oficina, που είναι χτισμένο σε μια απότομη πλαγιά στα νότια της Πετρόπολης, οι υλικές ζημιές και οι ανθρώπινες απώλειες είναι περισσότερες από αλλού: οι ιδιοτροπίες του κλίματος αναδεικνύουν τις δομικές ανισότητες της βραζιλιάνικης κοινωνίας. Στο Morro da Oficina ζουν άνθρωποι που δεν έχουν την πολυτέλεια να μετακομίσουν σε ασφαλέστερο μέρος: κάθε είκοσι χρόνια περίπου επαναλαμβάνεται παρόμοια καταστροφή με θανάσιμη λάσπη.
Την επομένη των κατολισθήσεων της περασμένης εβδομάδας, ο κυβερνήτης του Ρίο ντε Τζανέιρο, Claudio Castro, επισκέφτηκε την Πετρόπολη και αφού δήλωσε ότι αυτές ήταν οι χειρότερες βροχές από το 1932, κατηγόρησε τις προηγούμενες διοικήσεις ότι δεν έκαναν αρκετά για να αποτρέψουν τις κατολισθήσεις λάσπης. «Μακάρι να μας γίνει μάθημα κι αυτή τη φορά να ενεργήσουμε διαφορετικά», είπε. Αλλά, το πρόβλημα, όπως σημειώνει το ρεπορτάζ του BBC, είναι ευρύτερο: ακόμη και πριν από τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας, υπήρχε έλλειψη κατοικιών, διότι το 2011, εκτός του ότι περισσότεροι από 900 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην ορεινή περιοχή μετά από κατολισθήσεις, πολλές πληγείσες οικογένειες έμειναν άστεγες. Η πολιτειακή διοίκηση υποσχέθηκε ότι θα τους προσφέρει στέγη αλλά στη συνέχεια δήλωσε ότι «υπήρχαν προβλήματα συντονισμού με τον δήμο Πετρόπολης ο οποίος έπρεπε να απελευθερώσει γη». Ο κυβερνήτης σχεδίαζε να κατασκευάσει 50.000 νέες κατοικίες σε ολόκληρη την πολιτεία -το μεγαλύτερο έργο των τελευταίων δεκαετιών- αλλά δεν το πραγματοποίησε.
Όπως λέει ο καθηγητής Antonio Guerra, από το Τμήμα Γεωγραφίας του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου του Ρίο ντε Τζανέιρο, ο οποίος μελετά τις κατολισθήσεις στην Πετρόπολη από το 1992, οι αρχές γνωρίζουν πού βρίσκονται οι επικίνδυνες περιοχές αλλά δεν κάνουν τίποτα. Ο Guerra τούς έχει παραδώσει χάρτες με τα επικίνδυνα εδάφη, πλην όμως «ανησυχούν πολύ περισσότερο για την επανεκλογή τους παρά για να κάνουν κάτι για τον λαό», λέει. «Χρήματα υπάρχουν, αλλά δεν δαπανώνται για τη βελτίωση της ζωής των κατοίκων».
Σύμφωνα με τον καθηγητή Guerra, περίπου 20.000 άνθρωποι στην Πετρόπολη ζουν σε περιοχές που κινδυνεύουν. Την περασμένη εβδομάδα, έκανε μετρήσεις της κλίσης κάποιων συνοικιών και τα ευρήματά του ήταν εντυπωσιακά: μερικά σπίτια είναι χτισμένα σε κλίση 55-60 μοιρών. «Όταν χτίζεις σε κλίση πάνω από 20 μοίρες τα σπίτια είναι επισφαλή», πρόσθεσε. «Και σε πάνω από 45 μοίρες είναι παράνομο στη Βραζιλία». Ο Guerra παραδέχεται ότι η λύση δεν είναι εύκολη: «Πρέπει να γκρεμίσουμε τα σπίτια και να τα χτίσουμε αλλού. Αλλά αυτό σημαίνει ότι η διοίκηση θα χάσει ψήφους στις επόμενες εκλογές. Οι άνθρωποι χτίζουν όπου βρίσκουν και κανείς δεν τους σταματάει· οι αρχές κάνουν τα στραβά μάτια. Οι διαρθρωτικές ανισότητες της Βραζιλίας σημαίνουν ότι για τη συντριπτική πλειοψηφία των Βραζιλιάνων δεν υπάρχουν ασφαλείς επιλογές.»
13°
