Κοσμος

Οι συμφωνίες Ουκρανίας - Τουρκίας και η ρωσική σφαίρα επιρροής

Ενώ φαινόταν να δημιουργείται ένα μέτωπο στην Ευρασία με τουρκική και ρωσική επιρροή, η ρωσική επιθετικότητα φέρνει κοντά την Τουρκία με την Ουκρανία

Τριαντάφυλλος Δελησταμάτης
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Πώς η ρωσική επιθετικότητα φέρνει κοντά την Τουρκία με την Ουκρανία: Οι συμφωνίες που υπέγραψε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Κίεβο.

Η Ουκρανία και η Τουρκία υπέγραψαν δώδεκα συμφωνίες, περιλαμβανομένης μίας για το ελεύθερο εμπόριο: την περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ - Ταγίπ Ερντογάν επισκέφτηκε το Κίεβο και συναντήθηκε με τον Ουκρανό πρωθυπουργό Ντενίς Σμιγκάλ. Το ταξίδι του Ερντογάν στην Ουκρανία θεωρείται χειρονομία αλληλεγγύης στην αντιπαράθεσή της με τη Ρωσία, η οποία έχει συγκεντρώσει περισσότερους από 100.000 στρατιώτες κοντά στα σύνορά της. Ενώ, τα τελευταία χρόνια η Τουρκία είχε προσεγγίσει τη Ρωσία σε θέματα άμυνας και ενέργεια, έχει πουλήσει στην Ουκρανία μη επανδρωμένα αεροσκάφη, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια της Μόσχας. Ο Ερντογάν είχε προσφερθεί να μεσολαβήσει ανάμεσα στη Μόσχα και το Κίεβο, αλλά η προειδοποίηση που απηύθυνε στη Ρωσία να μην εισβάλει στην Ουκρανία δημιούργησε νέο κύμα ψυχρότητας και φαίνεται να καθυστερεί τη δημιουργία σφαίρας επιρροής της Ρωσίας - να χαλάει τα σχέδια του Πούτιν.

Με την επέκταση του ΝΑΤΟ στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, μια απόφαση που ευνόησε η Άγκυρα, η Ατλαντική Συμμαχία χρειάστηκε να διαχειριστεί απαιτήσεις να αγκαλιάσει άλλες χώρες που διοικούνται από φιλοδυτικές κυβερνήσεις, όπως η Ουκρανία και η Γεωργία. Αλλά εμπόδιο σ’ αυτό δεν ήταν μόνο η Ρωσία, που δεν θέλει το ΝΑΤΟ στη γειτονιά της. Η τουρκική κυβέρνηση ήταν επίσης αντίθετη: ο Ερντογάν δεν θέλει αναβάθμιση του ρόλου του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα και επιμένει στην αυστηρή τήρηση της Σύμβασης του Μοντρέ του 1936 που περιόριζε την πρόσβαση πολεμικών πλοίων μόνο σε κράτη που μοιράζονται τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας.

Η Τουρκία προσπάθησε να αποφύγει τις διαμάχες με τη Ρωσία και να στηρίξει τη ρωσοτουρκική συγκυριαρχία στη Μαύρη Θάλασσα, επενδύοντας σε περιφερειακές πρωτοβουλίες όπως η BLACKSEAFOR που έχουν σχεδιαστεί για να κρατούν τις ΗΠΑ σε απόσταση αναπνοής. Το εφιαλτικό σενάριο των Τούρκων περιελάμβανε πάντοτε μια μετωπική σύγκρουση με τους Ρώσους, κι αν κατά καιρούς προσπαθούν να συνεννοηθούν μαζί τους είναι επειδή τους φοβούνται - και επειδή τους ενώνει το ίδιο αντιδυτικό μένος. Έτσι κι αλλιώς, παρά τους κραδασμούς, η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι πλέον υπαρξιακή απειλή όπως ήταν η Σοβιετική Ένωση στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου - ούτε διαθέτει την ήπια δύναμη που διέθετε η ΕΣΣΔ. Μέσω της συνεργασίας της με την Ουκρανία, η Τουρκία προσπαθεί να υπογραμμίσει την ανεξαρτησία της από την Ευρώπη, που της έχει γυρίσει την πλάτη, και να δηλώσει στο ΝΑΤΟ ότι στο εξής δεν θα περιορίζεται σε τείχος προστασίας της Δύσης όπως στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Με ανοίγματα όπως αυτό στην Ουκρανία, η Τουρκία επιβεβαιώνει ότι εφαρμόζει εξωτερική πολιτική περιφερειακής ηγέτιδος δύναμης.