Αρχεία Στάζι: Η απόφαση της Γερμανίας να κλείσει την Υπηρεσία Αρχείων - Πού θα ενσωματωθούν τα τεκμήρια και ποιες οι αντιδράσεις.
Τέλος εποχής θα σημάνει σε λίγους μήνες για αρχεία της Στάζι, αφού η Γερμανία αποφάσισε η Υπηρεσία Αρχείων να πάψει να υπάρχει και το σύνολο των τεκμηρίων να μεταφερθούν στα ομοσπονδιακά αρχεία.
Από το 1991 είχαν υποβληθεί 7.353.885 αιτήσεις στην Υπηρεσία Αρχείων της Στάζι από πολίτες, οι οποίοι ζητούσαν πρόσβαση στους φακέλους που διατηρούσε το υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Το 46% ήταν αιτήματα πολιτών που ήθελαν να μάθουν τι γνώριζε γι' αυτούς η Στάζι, η μυστική υπηρεσία της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Όλα αυτά τα στοιχεία συμπεριλαμβάνονταν στις εκθέσεις πληροφοριοδοτών. Ο όγκος των σχετικών αρχείων υπολογίζεται σε μια απόσταση 111 χιλιομέτρων - για μια περίοδο 40 χρόνων.
Κατά την ειρηνική επανάσταση του 1989 ακτιβιστές της Ανατολικής Γερμανίας εμπόδισαν την καταστροφή των Αρχείων της Στάζι. Στην Επανενωμένη Γερμανία δημιουργήθηκε ειδική αρχή με επικεφαλής έναν «Ομοσπονδιακό Επίτροπο για τα Αρχεία της Υπηρεσίας Κρατικής Ασφάλειας της πρώην ΛΔΓ». Η υπηρεσία είναι γνωστή απλά ως Αρχεία της Στάζι.
Την απόφαση για το κλείσιμο της Υπηρεσίας Αρχείων έλαβε η γερμανική βουλή τον περασμένο Νοέμβριο. Σύμφωνα με τον Γιαν το 2020 υπεβλήθησαν 23.686 αιτήματα για έλεγχο αρχείων, αριθμός χαμηλότερος σε σχέση με το 2019 (35.554 αιτήματα). Η αυξημένη ζήτηση του 2019 οφείλεται στην επέτειο των 30 χρόνων από την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και στην επέτειο των 25 χρόνων. Η κάλυψη των ιστορικών γεγονότων από τα γερμανικά ΜΜΕ ξύπνησε σε πολλούς την περιέργεια να θυμηθούν ξανά το παρελθόν.
Το «κεφάλαιο Στάζι» είναι ακόμη επώδυνο, ειδικά για πολλούς Ανατολικογερμανούς. «Κάποιοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να διαχειριστούν την προσωπική τους ιστορία» αναφέρει ο Ρόναλντ Γιαν. Το 20% μάλιστα των αιτημάτων υποβλήθηκαν από συγγενείς αποθανόντων, που θέλησαν να ρίξουν φως στην οικογενειακή ιστορία τους. Περίπου 400.000 αιτήσεις έχουν υποβληθεί μάλιστα από κατοίκους δυτικογερμανικών κρατιδίων. Επίσης 21.000 αιτήματα έχουν υποβληθεί από υπηκόους χωρών του εξωτερικού.
Τα Αρχεία της Στάζι ήταν μια ιστορία επιτυχίας και πρότυπο για χώρες της Ανατολικής Ευρώπη, της Λατινικής Αμερικής και της Μέσης Ανατολής. Με το άνοιγμα των αρχείων, δράστες μπορούν να εντοπιστούν και να διωχθούν. Θύματα βρίσκουν αποδεικτικά στοιχεία για το πώς παρεμποδίστηκε πχ. η καριέρα τους για πολιτικούς λόγους, αξιώνοντας αποζημιώσεις. Με τη μεταφορά τους στα ομοσπονδιακά αρχεία, τα Αρχεία της Στάζι θα συνεχίσουν να είναι προσβάσιμα, τόσο σε θύματα όσο και σε δημοσιογράφους και ερευνητές. Επίσης μέχρι το 2030 θα είναι εφικτές έρευνες για διασυνδέσεις με τη Στάζι κρατικών αξιωματούχων, χάρη σε νομοθετική ρύθμιση του 2019. Ωστόσο τέτοιες αποκαλύψεις σήμερα είναι σπάνιες, σε αντίθεση με τις αρχές της δεκαετίας του '90 και τους αγώνες ακτιβιστών μεταξύ των οποίων και ο μετέπειτα πρόεδρος της Γερμανίας Γιόαχιμ Γκάουκ.
Επικριτές, όπως ο πρώην εκπρόσωπος Τύπου της υπηρεσίας, Κρίστιαν Μπόος, θεωρεί λάθος την ενσωμάτωσή τους στα κρατικά αρχεία διότι «η έρευνα στα Αρχεία της Στάζι δεν ολοκληρώθηκε ποτέ ουσιαστικά». Σε κάθε περίπτωση η θητεία του Γιαν λήγει στις 17 Ιουνίου, ημερομηνία της λαϊκής εξέγερσης στην Ανατολική Γερμανία το 1953, η οποία κατεστάλη από τους Σοβιετικούς. Η δεύτερη το 1989 ήταν επιτυχής οδηγώντας στην πτώση του καθεστώτος και στην Επανένωση της Γερμανίας.
16°
