Το άκουσμα του ονόματος του ΔΝΤ μόνο αλγεινές μνήμες μπορεί να ανακαλέσει στον λαό της Αργεντινής, με γνώμονα την πρόσφατη δράση τoυ στη χώρα. Η επίκλησή του μάλιστα ισοδυναμεί με βρισιά, καθώς συνδέεται με τις πολιτικές λιτότητας και του χειρότερους χρηματοοικονομικούς κατακλυσμούς που έχουν ενσκήψει στην ιστορία της. «Είναι σα να γυρίζουμε στα περασμένα», «αυτό το έχoυμε ξαναζήσει», «είναι μία από τα ίδια», είναι μόνον λίγα από τα σχόλια που μπορεί κανείς να ακούσει στους δρόμους του Μπουένος Άιρες, λίγο μετά την ανακοίνωση του προέδρου Μαουρίσιο Μάκρι, ο οποίος με τηλεοπτικό του διάγγελμα ανακοίνωσε πως προσφεύγει στο ΔΝΤ για τη διάσωση της οικονομίας της χώρας, 15 χρόνια μετά το προηγούμενο πρόγραμμα.
Οι Αργεντινοί έχουν πολλούς λόγους να αισθάνονται έτσι όπως αισθάνονται. Το πρώτο δάνειο που συνήψε η Αργεντινή με το Ταμείο χρονολογείται από το 1957, όταν τη χώρα κυβερνούσαν οι στρατιωτικοί. Έκτοτε, η εκάστοτε έλευση του ΔΝΤ συνόδευε κάθε κρίση που ερχόταν να κλυδωνίσει, με κυκλική συχνότητα, την οικονομία της νοτιοαμερικανικής χώρας.
Κατά τη δεκαετία του ’90, το ΔΝΤ υποστήριξε θερμά την πολιτική προσαρμογής του πέσο στο αμερικανικό δολάριο, την οποία εφήρμοσαν με προσήλωση ο υπουργός Οικονομικών Ντομίνγο Καβάζο (ΣτΜ: Cavallo=άτι, στα Ισπανικά) επί κυβερνήσεων του Κάρλος Μένεμ. Σήμερα, δεν υπάρχει ούτε ένας που να μην συνδέει το Ταμείο με την εκκωφαντική αποτυχία και κατάρρευση του μοντέλου αυτού. Η κυβέρνηση του Φερνάνδο ντε λα Ρούα είχε συμφωνήσει με το ΔΝΤ ένα ‘μαξιλάρι’ 38 δισεκ. δολαρίων για να στηρίξει την ισοτιμία ενός πέσο=ένα δολάριο. Μολαταύτα, οι εκταμιεύσεις αυτού του δανείου μόλις έφθασαν τις δύο. Η ματαίωση της τρίτης επιτάχυνε την κατάρρευση της μετατρεψιμότητας ανάμεσα στα δύο νομίσματα και προκάλεσε τη δεινότερη οικονομική κρίση που θυμούνται οι Αργεντινοί, τουλάχιστον στα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο χρόνια.
Ο διάδοχος του ντε λα Ρούα Εδουάρδο Ντουάλδε προσέφυγε δύο φορές στο Ταμείο, το οποίο κάθε φορά επέβαλε όλο και πιο σκληρούς όρους. Αυτοί πάντοτε συνδέονταν με τη μείωση των κρατικών δαπανών και το έλλειμμα. Το ΔΝΤ ουδέποτε στάθηκε ο κύριος πιστωτής της Αργεντινής, όμως από την ετυμηγορία και κυρίως την επικρότησή του, εξαρτάτο η έλευση ξένων επενδυτών. Και κύριο βάρος σε αυτό έπαιζαν οι ‘συνταγές’ του Ταμείου. Το 2006 ο τοτινός πρόεδρος Νέστορ Κίρτσνερ είχε επιτύχει την ελάττωση του ελλείμματος χάρις στις εξαγωγές πρώτων υλών. Ήταν η χρυσή εποχή που βίωναν οι αναδυόμενες χώρες κι επέτρεψαν στον Κίρτσνερ να καταφέρει την πιο εντυπωσιακή του κίνηση: διέγραψε το χρέος ύψους 9,8 δισεκ. δολαρίων προς το Ταμείο και δήλωσε πως δεν έχει καμμία άλλη υποχρέωση απέναντι στις ρήτρες του προγράμματος. Οι σημαίες της οικονομικής ανεξαρτησίας της Αργεντινής κυμάτιζαν στους αιθέρες και οι πολίτες επιβράβευσαν τον Κίρτσνερ με τις ψήφους τους.
Μολαταύτα ο ούριος άνεμος για τις αναδυόμενες χώρες δεν διήρκεσε επί μακρόν. Οι τιμές στις πρώτες ύλες υποχώρησαν και συνακόλουθα η Αργεντινή άρχισε να δαπανά περισσότερα απ’ όσα παρήγαγε. Τότε ο ‘κιρτσνερισμός’ αποφάσισε να προκρίνει την χρηματοδότηση σε πέσος, με εγχώριο χρήμα δηλ. που κατά κύριο λόγο προερχόταν από τα συνταξιοδοτικά ταμεία. Καθώς είχαν κλείσει οι κάνουλες των εξωτερικών δανείων, η Αργεντινή δανειζόταν από ιδίους πόρους, με την κοπή επιπλέον νομίσματος. Ο Μάκρι ανήλθε στην εξουσία το 2015 υποστηρίζοντας ότι η κατάσταση τούτη είναι αδύνατον να εξυπηρετηθεί και στράφηκε ξανά προς τις διεθνείς αγορές. Κατά πρώτον έσπευσε να αποπληρώσει 9,3 δισεκ. δολάρια στα κερδοσκοπικά κεφάλαια προκειμένου να κλείσει η διένεξη σχετικά με την στάση πληρωμών του εξωτερικού χρέους, που είχε κηρύξει από το 2001 η κυβέρνηση. Μέσα σε μία διετία δανείσθηκε πάνω από 50 δισεκ. δολάρια από τις διεθνείς αγορές, δίχως ωστόσο να κατορθώσει να μετατρέψει το πέσο σε ένα νόμισμα θωρακισμένο απέναντι στις εξωτερικές δοκιμασίες. Τώρα ανακοινώνει πως θα προσφύγει εκ νέου στο ΔΝΤ, όμως ουδείς στην Αργεντινή δεν μπορεί να πιστεύσει πως ετούτη τη φορά τα πράγματα θα εξελιχθούν διαφορετικά.
Κανείς στη χώρα δεν πιστεύει πως το ΔΝΤ «έχει αλλάξει», όπως διατείνεται η διευθύντριά του Κριστίν Λαγκάρντ, που πρόσφατα επισκέφθηκε την χώρα. Όλοι οι Αργεντινοί επαναλαμβάνουν πως «μία επιστροφή στο ΔΝΤ ισοδυναμεί με παράδοση της χώρας, και αυτό είναι που κάνει τώρα ο Μάκρι», όπως τονίζει ένας ανθοπώλης στην πρωτεύουσα Μπουένος Άιρες. Και υπερθεματίζοντας στο προηγούμενο, μία ηλικιωμένη προσθέτει: «με φοβίζουν αυτά που ζούμε. Την τελευταία φορά που ήλθε το ΔΝΤ καταλήξαμε με μία μεγάλη κρίση. Δε σκαμπάζω πολλά από πολιτική, όμως αυτό που ξαίρω είναι πως δεν μου φθάνουν τα λεφτά».
Η απογοήτευση είναι πιο μεγάλη στις τάξεις όσων ψήφισαν τον Μάκρι με την χιμαιρική ελπίδα ότι θα τελείωναν τα προβλήματα που επιδαψίλευσε στη χώρα ο ‘κιρτσνερισμός’. Όπως τονίζει ένας 24-χρονος, που για να τα βγάλει πέρα είναι αναγκασμένος να εργάζεται σε δύο δουλειές, «όλα ανεβαίνουν και δεν τα βγάζω πέρα. Εγώ είμαι αντι-κιρτσνεριστής, γιατί τα έκλεψαν όλα, όμως ο Μάκρι είπε πως θα τα αλλάξει όλα κι απεναντίας δεν έκανε τίποτα. Είχα ψηφίσει Μάκρι και τώρα το μετανιώνω, δεν πρόκειται να τον ξαναψηφίσω». Είναι μάλλον πιθανόν η παρέμβαση του ΔΝΤ να δώσει λίγο ‘οξυγόνο’ στην οικονομία της Αργεντινής, όμως είναι βέβαιο ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να πληρώσει ένα υψηλό πολιτικό κόστος για την απόφασή της αυτή.
9°
