Στο Αφγανιστάν, ο Μπασίρ απειλήθηκε πολλές φορές από τους ταλιμπάν που ήθελαν να τον σκοτώσουν επειδή δούλευε για τον γαλλικό στρατό. Στην Γαλλία, απειλείται από το κράτος με απέλαση ως ξένος και επικίνδυνος και του αρνούνται άσυλο και προστασία. Η υπόθεση χειροτερεύει δυστυχώς αρκετά εξαιτίας όσων προβλέπει η Συνθήκη του Δουβλίνου που συχνά περιπλέκει αντί να απλοποιεί τη ζωή των προσφύγω και τις διαδικασίες νομιμοποίησής τους.
Λίγες βδομάδες νωρίτερα, στις 18 Ιανουαρίου, ο Μοχάμεντ Μπασίρ Ιμπραίμι έβγαινε από το κτήριο της περιφέρειας στη γαλλική πόλη που ζούσε μπαφιασμένος. Δεν είχε χρόνο για χάσιμο. Έριξε λίγα πράγματα στο σακίδιό του, έχωσε τα 40 ευρώ που του είχαν μείνει στην τσέπη του, πήδηξε στο πρώτο τρένο και κατευθύνθηκε νότια. Αυτό που έτρεμε είχε συμβεί: του είχε ζητηθεί να εγκαταλείψει την χώρα.
Γεννήθηκε στο Αφγανιστάν πριν 31 χρόνια αλλά καθώς μιλούσε πολύ καλά αγγλικά, εργάστηκε ως διερμηνέας στον γαλλικό στρατό που πολεμούσε τους ταλιμπάν στη χώρα του. Έφυγε κυνηγημένος από εκεί και ήρθε στη Γαλλία να σωθεί και να ζήσει σε ασφάλεια και τώρα έπρεπε να φύγει εξίσου κυνηγημένος από τη Γαλλία και μάλιστα γρήγορα. Στην Περιφέρεια του ανακοίνωσαν ότι στις 25 Ιανουαρίου, στις 7 παρά το πρωί θα πήγαιναν στην φοιτητική εστία όπου ζούσε και θα τον οδηγούσαν με τη βία στο αεροδρόμιο Σαρλ Ντε Γκωλ. Στις 12 παρά θα έπαιρνε την πτήση για το Άμστερνταμ και από εκεί θα κινδύνευε ανά πάσα στιγμή να σταλεί με το ζόρι πίσω στην πατρίδα του. Σύμφωνα με τα πρακτικά, στον υπεύθυνο που τον ενημέρωσε για όλα αυτά απάντησε ότι δεν δέχεται να υποστεί τίποτα παρόμοιο και δήλωσε περήφανα: «Εγώ υπηρέτησα τον γαλλικό στρατό και ζητάω την προστασία της Γαλλίας». Φεύγοντας από εκεί, ήταν αποφασισμένος να μην περιμένει να τον πάρουν αυτοί. Έτσι έφυγε κρυφά παρόλο που ήξερε ότι παίρνει μεγάλο ρίσκο και ενδεχομένως χειροτερεύει τα πράγματα. Άλλωστε δεν είχε και που να πάει, ούτε μπορούσαν να γίνουν χειρότερα για αυτόν…
«Ήμουν μπερδεμένος και πανικόβλητος, δεν ήξερα τι να κάνω» λέει μιλώντας στο Skype με γάλλο δημοσιογράφο σε άριστα αγγλικά. Μένει, λέει στο σπίτι ενός φίλου που τον φιλοξενεί, αλλά δεν αποκαλύπτει ούτε την πόλη που βρίσκεται, ούτε φυσικά το όνομα του φίλου. «Είμαι σε παράνομη κατάσταση, το γνωρίζω καλά. Βγήκα μόνο δύο φορές τις τελευταίες 15 ημέρες από το σπίτι κι αυτό με πολλές προφυλάξεις γιατί φοβάμαι ότι θα με συλλάβουν και ότι θα με βάλουν στη φυλακή». Και συνεχίζει με μάτια που λάμπουν: «Πολέμησα στο Αφγανιστάν στο πλευρό των Γάλλων για την ελευθερία και βρίσκομαι τώρα χωρίς ελευθερία στην Γαλλία».
Η κατάσταση του Μπασίρ είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Στην πατρίδα του απειλείται με θάνατο από τους ταλιμπάν που στο πρόσωπό του δεν βλέπουν παρά έναν προδότη που υπηρέτησε τον εχθρό. Στην Γαλλία απειλείται με απέλαση αφού του έχουν αρνηθεί το αίτημα ασύλου που έχει καταθέσει εξαιτίας της Συνθήκης του Δουβλίνου. Γιατί; Γιατί η πρώτη χώρα της Ευρώπης στην οποία πάτησε το πόδι του ήταν η Ολλανδία και εκεί άνοιξε ο φάκελός του και με βάση την Συνθήκη αυτή, πρέπει εκεί – και μόνο εκεί - να καταθέσει και αίτημα ασύλου.
Η δικηγόρος του εξηγεί ότι στην Ολλανδία έχει κάνει ήδη αίτηση ασύλου που έχει απορριφθεί. «Ήθελε πάντα να έρθει στην Γαλλία που οφείλει προστασία σε όλους τους δημόσιους λειτουργούς της, συμπεριλαμβανομένων και τον ευκαιριακών συνεργατών, όπως ο ίδιος», συμπληρώνει.
Στις 12 Φεβρουαρίου και ενώ ο Μπασίρ είχε ήδη φύγει, η δικηγόρος του εμφανίστηκε στο δικαστήριο και ζήτησε για τον πελάτη της το δικαίωμα να καταθέσει αίτηση ασύλου στην Γαλλία λόγω ειδικών συνθηκών. Για να αντιμετωπίσει δε την Συνθήκη του Δουβλίνου, αναφέρθηκε στο γαλλικό Σύνταγμα που προβλέπει την παροχή ασύλου «σε κάθε άτομο που διώκεται για πράξεις υπέρ της ελευθερίας». Η απόρριψη του αιτήματος ήρθε αμέσως. «Μας μένει μόνο ένα ακόμα μέσο: το Συμβούλιο Επικρατείας», δηλώνει σήμερα η νομικός.
Το αδιέξοδο που αντιμετωπίζει ο Μπασίρ ξεκίνησε πριν χρόνια. Στη Γαλλία εγκαταστάθηκε, γνώρισε κόσμο, έκανε φίλους, βρήκε συμπατριώτες του, προσπάθησε να στήσει μία νέα ζωή. Αλλά ήθελε να είναι νόμιμος. Αμέσως έκανε αίτηση για άσυλο που όχι μόνο δεν έγινε δεκτή αλλά βρέθηκε να ζει για κάποιους μήνες σε ένα στρατόπεδο - κέντρο υποδοχής που διαχειρίζεται ο Ερυθρός Σταυρός.
Παράλληλα με τις προσπάθειές του για αίτημα ασύλου, καταθέτει αίτηση στο υπουργείο Άμυνας όπου ως πρώην βοηθητικός λειτουργός στου γαλλικού στρατού ζητάει διοικητική προστασία. Ελπίζει ότι αυτό θα τον βοηθήσει και για το άσυλο. Η αίτηση δεν γίνεται δεκτή. «Δεν σκέφτηκα ποτέ, ούτε ένα δευτερόλεπτο τις συνέπειες που μπορούσε να έχει η συνεργασία με τον γαλλικό στρατό για τη ζωή μου αλλά και αυτήν της οικογένειάς μου», παραδέχεται αναφερόμενος στην περίοδο που εργάστηκε σαν μεταφραστής στο Αφγανιστάν και συμπληρώνει ότι «η Γαλλία ήξερε ότι χρησιμοποιώντας Αφγανούς, μόλις τελείωνε η αποστολή τους η ζωή τους θα κινδύνευε, το ήξερε πολύ καλά». Ο ίδιος δηλώνει ότι δεν μετανιώνει για τίποτα, «ήθελα να βοηθήσω τη χώρα μου, συμμετείχα στην επανάσταση και είμαι περήφανος αλλά η ποινή είναι πολύ βαριά».
Η επαφή του με τον γαλλικό στρατό ήταν τυχαία. Τον Αύγουστο του 2011 στην Καμπούλ, τον προσέλαβαν για να προστατεύσει το κομβόι, να συνοδεύει τις αποστολές έξω από τις ζώνες ασφαλείας, να επιτηρεί την είσοδο των αμάχων στην βάση του Ταγκάμπ και να αποτελεί τον σύνδεσμο ανάμεσα στις στρατιωτικές δυνάμεις και τον άμαχο πληθυσμό και τους επικεφαλής των επαρχιών αφού αυτοί έδιναν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τους ταλιμπάν. Ο Μπασίρ κρατάει ακόμα με πολύ προσοχή μερικές φωτογραφίες όπου ποζάρει περήφανος δίπλα στους στρατιώτες, φορώντας και ο ίδιος στρατιωτική στολή. «Το πρόσωπό μου ήταν πάντα ακάλυπτο, ήμουν πολύ εκτεθειμένος και όλοι μπορούσαν να με αναγνωρίσουν», εξηγεί σήμερα.
Στο τέλος του 2012, το συμβόλαιό του έληξε και τα γαλλικά στρατεύματα άρχισαν να εγκαταλείπουν το Αφγανιστάν. Ο στρατηγός της μονάδας δίνει μία βεβαίωση στον Μπασίρ για να μπορέσει να ζητήσει βίζα και να καταφέρει έτσι να φύγει από την χώρα. Στο μεταξύ στο σπίτι του λαμβάνει απειλητικά γράμματα, οι αντάρτες κάθε μέρα του λένε ότι ήρθε η ώρα να καταδικαστούν όσοι βοήθησαν τον ξένο κατακτητή και η ζωή του μετατρέπεται σε κόλαση. Την άνοιξη του 2013 έρχεται ένα sms στο κινητό του από την πρεσβεία της Γαλλίας στην Καμπούλ που γράφει απλώς «η αίτηση βίζας δεν εγκρίθηκε, λυπόμαστε». «Μου ζητούσαν να αποδείξω ότι πράγματι με απειλούσαν. Τι περίμεναν; Μία σέλφι με τους ταλιμπάν με το πιστόλι στον κρόταφο;», αναρωτιέται.
Η συμβολή του Μπασίρ και όλων των Μπασίρ του Αφγανιστάν ήταν πολύ μεγάλη στον πόλεμο. «Χωρίς εμάς ο στρατός δεν θα μπορούσε ποτέ να νικήσει τους ταλιμπάν γιατί ήμασταν κάτι πολύ περισσότερο από μεταφραστές, ήμασταν οι ενδιάμεσοι, οι σύμβουλοι, οι οδηγοί, όλα μαζί», διηγείται. Η απόφαση να φύγει δεν ήταν εύκολη αλλά την πήρε όταν η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο. Μία μέρα το 2015, δύο τύποι τον πλησίασαν σε ένα κατάστημα που βρισκόταν και του είπαν ότι ξέρουν ποιος είναι και ότι γνωρίζουν ότι δούλεψε για τους Γάλλους. Του πήραν το κινητό του και έφυγαν τρέχοντας. Ακούστηκαν πυροβολισμοί από την μεριά τους. Ο ίδιος κρύφτηκε σε ένα νεκροταφείο εκεί δίπλα και περίμενε να ηρεμήσουν τα πράγματα. Στο μεταξύ άγνωστοι τηλεφωνούσαν στη γυναίκα του και αφού την απειλούσαν της έλεγαν ότι κρατούν τον άντρα της. «Δεν χρειάστηκε να περάσουν 48 ώρες και είχα αποφασίσει να φύγω με ότι μέσο διέθετα και να αφήσω πίσω μου την οικογένειά μου και την γυναίκα μου», θυμάται ο Μπασίρ.
Περνάει από το Πακιστάν, διασχίζει το Ιράν, την Τουρκία, την Ελλάδα, την πΓΔΜ, την Σερβία, την Κροατία, την Αυστρία και φτάνει στην Γερμανία παραμονή Χριστουγέννων του 2015. Είναι μπλοκαρισμένος στα σύνορα με την Γαλλία γιατί η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτου κινδύνου αφού λίγες μέρες πριν έχουν γίνει οι μεγάλες τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι. Ο Μπασίρ αποφασίζει να κάνει ένα πέρασμα από την Ολλανδία. Εκεί εξαντλημένος εμφανίζεται μόνος του στις αρχές, δίνει τα στοιχεία του και τα αποτυπώματά του. Περνάει τους επόμενους μήνες σε ένα κέντρο για πρόσφυγες περιμένοντας την απάντηση στην αίτηση ασύλου του. Ενάμιση χρόνο μετά, λαμβάνει την αρνητική απάντηση. Απογοητευμένος επιχειρεί άλλη μία απόπειρα να φτάσει στη Γαλλία και αυτή τη φορά το πετυχαίνει. Η Συνθήκη του Δουβλίνου όμως δεν εξετάσει όλες αυτές τις λεπτομέρειες και έτσι παγιδεύεται από τα δαχτυλικά του αποτυπώματα που έχει αφήσει στην Ολλανδία. «Ο Μπασίρ όπως τόσοι ακόμα πρόσφυγες φτάνουν εξαντλημένοι και ταλαιπωρημένοι από τόσο μεγάλο ταξίδι και δεν καταλαβαίνουν τι πρέπει να κάνουν, είναι χαμένοι», εξηγεί η δικηγόρος του προσθέτοντας ότι «ο ίδιος στην Γαλλία ήθελε να έρθει από την πρώτη στιγμή».
Σήμερα ο Μπασίρ δεν φοβάται πια για τη ζωή του αλλά ανησυχεί πολύ για την ζωή των δικών του ανθρώπων και της γυναίκας του αφού η κατάσταση στο Αφγανιστάν δεν είναι ακόμα καλή. Για να αντέξει ο ίδιος ξέρει ότι μπορεί να βασίζεται σε κάποιους φίλους αλλά περισσότερο στην Ένωση Αφγανών Πρώην Διερμηνέων του Γαλλικού Στρατού που παλεύουν μαζί του. Η αντιπρόεδρος της Ένωσης είναι μία δικηγόρος που αποσύρθηκε από τις υπόλοιπες δραστηριότητές της για να αφιερωθεί τα τελευταία χρόνια στην προσπάθεια να ρυθμιστούν προβλήματα σαν του Μπασίρ, είτε βρίσκονται ακόμα στο Αφγανιστάν, είτε στη Γαλλία, είτε σε κάποια τρίτη χώρα. «Η Γαλλία είναι ένα κράτος δικαίου και πρέπει να επιτρέπει σε κάθε έναν που την έχει υπηρετήσει να εξασκεί τα δικαιώματά του», επισημαίνει. Η μάχη είναι άνιση και οι νομικές διαδικασίες μοιάζουν με λαβύρινθους και αυτά τα ξέρουν όλοι. Αλλά η μάχη των νομικών της ομάδας αρχίζει κάπως να δίνει καρπούς αφού ο υπουργός Εθνικής Άμυνας ανακοίνωσε πριν λίγες ημέρες ότι θα προχωρήσει άμεσα σε επανεξέταση του φακέλου κάθε τέτοιας περίπτωσης και μάλιστα δεσμεύτηκε ότι η τελική απάντηση δεν θα αργήσει πολύ. Άλλωστε ο ίδιος ο Εμανουέλ Μακρόν σε προεκλογική του ομιλία πριν έναν περίπου χρόνο είχε αναφερθεί στο θέμα κάνοντας λόγο για «προδοσία» και λέγοντας ότι «κάναμε ως χώρα ένα εγκληματικό λάθος εις βάρος των Αφγανών μεταφραστών μας». Τώρα πια ίσως ήρθε η ώρα να διορθωθεί λοιπόν και ο Μπασίρ να ξεκινήσει μία νέα νόμιμη και ασφαλή ζωή στην χώρα που επιθυμεί.
13°
