«Ποια είναι η πλέον αναπάντεχη και απρόβλεπτη εξέλιξη για τις διεθνείς αγορές αυτή τη στιγμή; Μήπως το να γίνει ξαφνικά πλεονασματικός ο προϋπολογισμός των Ηνωμένων Πολιτειών; Μήπως ν’ αγγίξει ξαφνικά η Ιαπωνία ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 5%; Μήπως να υποτιμηθεί το ελβετικό φράγκο, γιατί όλοι θα συμφωνούσαν ότι δεν θα επηρέαζε τις αγορές και ότι δε θα είχε νόημα να διατηρούμε ένα τόσο υπερτιμημένο νόμισμα σε μια μικρή ορεινή χώρα που το μόνο που παράγει είναι τράπεζες;
Αδιαμφισβήτητα θα ήταν κάπως αναπάντεχο εάν συνέβαινε έστω κι ένα από τα παραπάνω. Αλλά η μεγαλύτερη έκπληξη, αυτή που θα ξεπερνούσε κάθε φαντασία θα ήταν σίγουρα: μια άμεση λύση της Ελληνικής κρίσης. Εγώ πιστεύω ότι θα μπορούσε να συμβεί – και θέτω ως καταληκτική ημερομηνία την 20η του Μάρτη. Ξαφνικά θα γινόμασταν μάρτυρες ενός πανίσχυρου ράλι τιμών στις αγορές, διότι θα είχε απομακρυνθεί το απεχθές ενδεχόμενο της άτακτης ελληνικής εξόδου από τη ζώνη του ευρώ.
Η ελληνική κρίση εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2009. Σήμερα είμαστε στο 2012 και η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί. Τουναντίον έχει χειροτερεύσει σημαντικά. Η ελληνική οικονομία είναι αποδυναμωμένη κατά 13% και το χρέος της είναι κατά 20% μεγαλύτερο. Αυτά δεν είναι καλά μαθηματικά. Η οικονομία παραμένει αδύναμη και το χρέος συνεχώς διογκώνεται. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 6% το 2011 και βλέπει περαιτέρω συρρίκνωση – μικρότερη του 5% - για το τρέχον έτος.
Λάβετε υπ’ όψιν ότι οι μέχρι τώρα προβλέψεις που αφορούσαν την Ελλάδα απεδείχθησαν αρκετά αισιόδοξες – που σημαίνει ότι η πραγματική έκβαση μπορεί να είναι πολύ χειρότερη. Είναι αναμενόμενο το χρέος να μεγαλώνει. Πέρυσι το ΔΝΤ υποστήριξε ότι το ελληνικό χρέος θα αντιπροσώπευε το 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020. Σήμερα λένε ότι θα αντιπροσωπεύει το 135% του ΑΕΠ. Διόλου ενθαρρυντικό.
Επί του παρόντος, η Ελλάδα βρίσκεται εν μέσω διαπραγματεύσεων με τους κατόχους ομολόγων για ένα ‘εθελοντικό’ κούρεμα του χρέους της. Χρειάζεται κάτι και το χρειάζεται τώρα. Ένα ομόλογο 14,5 δισεκατομμυρίων ευρώ πρέπει να αποπληρωθεί μέχρι τις 20 Μαρτίου. Δεν έχει 14,5 δισεκατομμύρια ευρώ στην τράπεζα, ούτε κάπου αλλού. Δεν έχει πια την ικανότητα να δανείζεται. Άρα εάν δεν κλείσει μια συμφωνία για το κούρεμα με τους κατόχους των ομολόγων, η Ελλάδα είτε θα χρεοκοπήσει είτε θα ζητήσει κι άλλα δανεικά για να τη γλιτώσει.
Τα κίνητρα για να συμφωνήσουν οι ομολογιούχοι δεν θα έλεγα ότι είναι πολλά. Ένα 25% των ανεξόφλητων ελληνικών ομολόγων διακρατούνται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία θέλει να μείνει αμέτοχη από τη διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους. Τα υπόλοιπα ομόλογα ανήκουν σε επενδυτές υψηλού κινδύνου, οι οποίοι τα αγόρασαν κοψοχρονιά. Και αυτοί μπορεί να χοντρύνουν το παιχνίδι. Ούτως ή άλλως ήξεραν από την αρχή ότι πολλές από τις χώρες της ευρωζώνης δεν θα ήταν σε θέση να αποπληρώσουν όλο το χρέος τους. Η στρατηγική τους ήταν από την αρχή να βάλουν το πιστόλι στον κρόταφο της ελληνικής κυβέρνησης και να περιμένουν να δουν αν οι Γερμανοί θα πληρώσουν.
Μπέρδεμα, κουβάρι. Αλλά βεβαίως και υπάρχει διέξοδος. Είναι πάντα παρακινδυνευμένο να ελπίζεις ότι οι πολιτικοί θα λειτουργήσουν με σύνεση και διπλά παρακινδυνευμένο όταν έχεις να κάνεις με την ευρωζώνη.
Αλλά η λογική είναι απλή. Είναι ξεκάθαρο σε όλους ότι η Ελλάδα δεν μπορεί πια να επιβιώσει στην ευρωζώνη. Η οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, δε σημειώνει βήματα προόδου και επιστροφής στην ανάπτυξη σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι εκλογές έχουν προγραμματιστεί για τον Απρίλιο με κανένα κόμμα να έχει ένα σαφές προβάδισμα. Και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ένα χαοτικό εκλογικό αποτέλεσμα. Επίσης δεν αποκλείεται να αναδειχθεί μια κυβέρνηση τελείως απρόθυμη να συνεχίσει να παίρνει μέτρα λιτότητας.
Είναι επίσης εξίσου φανερό ότι μια συντεταγμένη έξοδο από το ευρώ είναι καλύτερη από την άτακτη. Η Ελλάδα μπορεί να βρεθεί εκτός ενιαίου νομίσματος εν μία νυκτί. Κανείς δεν μπορεί να το εμποδίσει αυτό. Δεν πρόκειται τα τανκ να βγουν στους δρόμους της Αθήνας για να αναγκάσουν τη χώρα να παραμείνει στο ευρώ. Βέβαια θα είναι μια τραυματική εξέλιξη. Θα κλείσουν τα σύνορα, θα επιβληθεί έλεγχος κεφαλαίων.
Εν αντιθέσει αν η έξοδος γίνει έπειτα από την εξής συνεννόηση: η κάθε νέα δραχμή να έχει ισοτιμία ένα ευρώ και να μην διαπραγματεύεται στις διεθνείς αγορές μέχρι 1η Ιανουαρίου του 2013, τότε η έξοδος θα είναι σαφώς πιο ομαλή. Η Ελλάδα θα χρειαστεί τεράστια οικονομική ενίσχυση για να τα καταφέρει σ’ αυτήν την μεταβατική περίοδο, αλλά αυτήν την παίρνει σήμερα ούτως ή άλλως. Θα μπορούσαν, επίσης, να βοηθήσουν οι Αμερικανοί – όπως είχαν κάνει και παλιότερα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η χώρα δεν έχει μικρότερη στρατηγική σημασία από ό,τι τότε.
Άρα είναι καλύτερο για όλους μας μια συντεταγμένη έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ. Πότε; Στις 20 Μαρτίου που λήγει η πληρωμή για το ομόλογο των 14,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτή θα ήταν η τέλεια στιγμή για την έξοδο. Κι αν συνέβαινε θα έδινε νέα ώθηση στις αγορές. Είναι αλήθεια ότι δε θα διόρθωνε την κρίση του ευρώ μακροπρόθεσμα. Υπάρχει ακόμα η Πορτογαλία και ίσως αργότερα η Ιταλία και η Ισπανία.
Αλλά θα βοηθούσε την κρίση για το τρέχον έτος. Και θα έδινε ένα τέλος στην ελληνική κρίση. Απλά δεν είναι βέβαιο αν θα ήταν αίσιο. Οι αγορές πάντως θα έκαναν πάρτι. Η καταπιεσμένη αγορά μετοχών στην ευρωζώνη θα ανέκαμπτε. Το νόμισμα θα σταθεροποιούταν. Κι αν το κούρεμα δεν ήταν δραστικά το ίδιο θα συνέβαινε στην αγορά των ομολόγων.
Αυτό μπορεί να μη γίνει ποτέ. Αλλά είναι μια περισσότερο ελκυστική εναλλακτική από την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία για την Ελλάδα. Μια χρεοκοπία που θα μεταδοθεί σαν ιός στην υπόλοιπη ευρωζώνη και που θα αποτελεί μόνιμη απειλή για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
Σίγουρα είναι μια λύση με φαντασία. Κι αυτή λείπει από τους Ευρωπαίους ηγέτες. Ποιος ξέρει, όμως; Ίσως ο Νικολά Σαρκοζί να θέλει να κάνει άλλη μια μεγαλόπρεπη χειρονομία πριν αφήσει για πάντα το προεδρικό μέγαρο την Άνοιξη»
* Ο Μάθιου Λιν είναι αναλυτής του Βloomberg των Sunday Times και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο «Χρεοκοπία – Η Ελλάδα, το ευρώ και η κρίση χρέους» (Βloomberg Ρress, 2011).
Η διεθνής κατάσταση, όπως διαμορφώνεται στο τέλος του τρέχοντος έτους, θυμίζει έντονα την τελευταία χρονιά πριν από την έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
8°
