Μίκης Θεοδωράκης - Ιάκωβος Καμπανέλλης: Το έργο τους «Μαουτχάουζεν» σε νέα, κινηματογραφική προσέγγιση από τους Αρίσταρχο Παπαδανιήλ, Παναγιώτη Κουντουρά
Τα δάχτυλα του ενός χεριού ακουμπούν ελαφρά πάνω σε τζάμι παραθύρου. Στο επόμενο καρέ εμφανίζεται το πρόσωπο του Αρίσταρχου Παπαδανιήλ και τότε ακούγονται οι στίχοι από την κατακλείδα του εμβληματικού έργου Μαουτχάουζεν (Mauthausen) σε ποίηση του θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη(εκδόσεις Κέδρος) και μουσική Μίκη Θεοδωράκη που πρωτοερμήνευσε η Μαρία Φαραντούρη. «Έκλεισα τα μάτια, έγειρα πίσω κι άρχισα να συλλογιέμαι πως ήταν Αύγουστος, πώς ήταν χίλια εννιακόσια σαράντα πέντε, πώς άρχιζε μια νέα εποχή…». Το έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που βασίζεται σε σημειώσεις του αμέσως μετά την απελευθέρωση από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν, αφηγείται την πραγματική ιστορία αγάπης δύο πρώην φυλακισμένων.
Δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία του οπτικοακουστικού επιγράμματος «Κ. Π. Καβάφης | Η Πόλις (Όπου Το Μάτι Μου Γυρίσω)», ο Αρίσταρχος Παπαδανιήλ επιστρέφει με μια νέα ηχογράφηση, αυτή τη φορά στο έργο του Θεοδωράκη. Ο βραβευμένος σκηνοθέτης, δημιουργός κινουμένων σχεδίων, συγγραφέας και ένας εκ των πρωταγωνιστών του φιλμ, με την άδεια του συνθέτη και τη συμφωνία της κόρης του Ιάκωβου Καμπανέλλη, παρουσιάζει μια νέα οπτικοακουστική προσέγγιση σε αυτή τη μικρού μήκους ταινία, μια λυρική ονειροφαντασία όπως τη χαρακτηρίζει, με τίτλο «Mauthausen “Άμα τελειώσει ο πόλεμος”». Για το νέο πρότζεκτ, συνεργάζεται για ακόμα μια φορά με τον σκηνοθέτη Παναγιώτη Κουντουρά («Πλάνα με Ουρά», «Selfie», «Κ. Π. Καβάφης | Η Πόλις (Όπου Το Μάτι Μου Γυρίσω», «I Have a Dream»).
Στα πρώτα 43 δευτερόλεπτα του βίντεο, η κάμερα εστιάζει στο χέρι του δημιουργού που γράφει πάνω σε ένα χαρτί. «Έβγαλα ένα χαρτί κι έγραψα: τι ωραία που είναι η αγάπη μας μ’ ένα περίπατο στις γραμμές του τραίνου, με μια γκαζόζα στο λούνα παρκ, με μια φωνή στους δρόμους που λέει πως ο πόλεμος τέλειωσε», ακούμε στην απαγγελία. Αμέσως μετά, το πλάνο αλλάζει, η κάμερα μετακινείται συνεχώς - πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά - και οι νότες του βιολοντσέλου που παίζει ο Άρης Ζέρβας, συνοδεύουν την ερμηνεία του Αρίσταρχου Παπαδανιήλ, σε έναν δημιουργικό μουσικό διάλογο μεταξύ των δύο. Στη συνέχεια η απαγγελία παίρνει τη μορφή μελοποιημένης ποίησης. «Κορίτσι με τα φοβισμένα μάτια, κορίτσι με τα παγωμένα χέρια, άμα τελειώσει ο πόλεμος μην με ξεχάσεις…».
Τα τέσσερα τραγούδια της καντάτας του Μαουτχάουζεν που παρουσιάζονται είναι τα: «Άσμα Ασμάτων», «Ο Αντώνης», «Ο δραπέτης», «Άμα τελειώσει ο πόλεμος». Αυτά τα τραγούδια κυκλοφόρησαν ψηφιακά στις 29 Ιουλίου 2021, ανήμερα των γενεθλίων του Μίκη Θεοδωράκη, από την εταιρεία Syllipsis και θα συμπεριληφθούν σε ειδική έκδοση που προγραμματίζεται να κυκλοφορήσει στις 2 Δεκεμβρίου 2021, ημερομηνία γέννησης του Ιάκωβου Καμπανέλλη (1921-2011), με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη γέννηση του δημιουργού.
Στα νέα ηχογραφήματα περιλαμβάνεται επιπλέον το εύρημα της εισαγωγής με ερμηνεία αποσπασμάτων από το χρονικό Μαουτχάουζεν του θεατρικού συγγραφέα και ποιητή που σχετίζονται άμεσα με την ιστορία του κάθε τραγουδιού. Η αναπαραγωγή των αποσπασμάτων έγινε με την παραχώρηση της Κατερίνας Καμπανέλλη και των Εκδόσεων Κέδρος.
Όσον αφορά τη σκηνοθεσία του εγχειρήματος, τα ψυχρά και σκοτεινά χρώματα, η ατμοσφαιρική και παράλληλα «επιβλητική» αριστοτεχνική κινηματογράφηση των Παναγιώτη Κουντουρά και Αρίσταρχου Παπαδανιήλ, ταιριάζουν απόλυτα στο ύφος του ποιητικού έργου. Μάλιστα, του χαρίζουν έναν ακόμα πιο έντονα δραματικό χαρακτήρα.
Για την εμπειρία της νέας ηχογράφησης, ο Αρίσταρχος αναφέρει: «Ερμηνεύοντας την καντάτα του Mauthausen, έγινα το ποιητικό παραμιλητό του Μάριαν Μπόγκους, ο λυγμός των κοριτσιών του Άουσβιτς, του Νταχάου, του Μαουτχάουζεν και του Μπέλσεν, η κραυγή του Εβραίου, η εντολή του Γερμανού, η παλικαριά του Αντώνη, ο σπαραγμός του Γιάννου Μπέερ, η λυρική μαρτυρία του Ιάκωβου. Το Mauthausen ελεύθερο πάλι, σας παραδίδεται.» Και προσθέτει: «Ευχαριστώ εκ βαθέων τον κορυφαίο μας συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, για την ύψιστη τιμή της άδειάς του σε αυτή τη νέα ερμηνευτική προσέγγιση του αριστουργηματικού του μουσικού έργου, Mauthausen. Ευχαριστώ θερμά την κόρη του Ιάκωβου Καμπανέλλη, Κατερίνα, για την εμπιστοσύνη και την υποστήριξή της».
16°
