Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει την Τουραντότ στο Ηρώδειο

Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει τηνΤουραντότ στο Ηρώδειο. Tο κύκνειο άσμα του Τζάκομο Πουτσίνι, σχεδόν έναν αιώνα μετά τη δημιουργία του, ανοίγει το φετινό πρόγραμμα του Ηρωδείου, σε μια νέα μεγαλειώδη παραγωγή στις 1, 3, 5, 6 και 8 Ιουνίου 2025, σε μουσική διεύθυνση Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι, σκηνοθεσία Αντρέι Σερμπάν, σκηνικά – κοστούμια Χλόης Ομπολένσκι και με μια διανομή διεθνούς ακτινοβολίας.

Η Τουραντότ, η τελευταία όπερα του Τζάκομο Πουτσίνι, είναι η μεγαλοπρεπέστερη όλων. Η παρτιτούρα συνδυάζει το ανάλαφρο στοιχείο της κομέντια ντελ άρτε, τον βαθύ λυρισμό που χαρακτηρίζει όλες τις όπερες του κορυφαίου συνθέτη και επιπλέον το στοιχείο της μεγαλοπρέπειας, που αντανακλά τη φανταστική αυτοκρατορική Κίνα. Αντιλαμβανόμενος τις αλλαγές που είχαν συντελεστεί στο μουσικό τοπίο των αρχών του 20ού αιώνα, ο συνθέτης επέλεξε να διαφοροποιήσει τη γραφή του ακολουθώντας νέους μουσικούς δρόμους. Έτσι, παρά το γεγονός ότι το έργο έχει αναμφίβολα τις ρίζες του στον 19ο αιώνα, η νέα μουσική του γλώσσα το κατατάσσει στα κορυφαία αριστουργήματα του 20ού.

Με μια σπάνια αίσθηση του θεατρικού χρόνου και σφιχτή πλοκή που απορρέει από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Κάρλο Γκότσι, ο Πουτσίνι ισορροπεί με θαυμαστή μαεστρία το ηρωικό στοιχείο με το συναισθηματικό, αλλά και το γκροτέσκο. Με κοφτερές, απότομες μεταβάσεις και αντιθέσεις της μουσικής, υπογραμμίζει την ένταση και τη βιαιότητα του θέματος που διαχειρίζεται. Όπως και στη Μαντάμα Μπαττερφλάι, ο συνθέτης, για να δημιουργήσει την εξωτική ατμόσφαιρα που επιβάλλει το θέμα του, εμπνέεται από ένα κινέζικο μουσικό κουτί και από παραδοσιακές κινέζικες μελωδίες, προσδίδοντας έτσι μια επιπλέον εκφραστική δύναμη στη μουσική του.

Η υπόθεση της Τουραντότ διαδραματίζεται σε άλλες εποχές, στη μακρινή και εξωτική Κίνα, όπου η πριγκίπισσα Τουραντότ θα παντρευτεί μόνον όποιον λύσει τα τρία αινίγματα που του θέτει. Όσοι έχουν δοκιμάσει έχουν αποτύχει και το έχουν πληρώσει με τη ζωή τους. Θαμπωμένος από την εκπληκτική ομορφιά της, ένας άγνωστος πρίγκιπας επιμένει να δοκιμάσει την τύχη του και τα καταφέρνει. Όμως, αφού λύσει τα αινίγματα, η Τουραντότ αρνείται να τον παντρευτεί. Ο πρίγκιπας της προσφέρει μια ευκαιρία να απαλλαγεί από τη δέσμευσή της εάν εκείνη ανακαλύψει το όνομά του πριν χαράξει.

Η σύνθεση του έργου δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, καθώς ο Πουτσίνι πέθανε το 1924 στα 65 του χρόνια. Στην τελευταία, αποχαιρετιστήρια συνάντηση με τον μαέστρο και τότε καλλιτεχνικό διευθυντή της Σκάλας του Μιλάνου Αρτούρο Τοσκανίνι, ο συνθέτης προέβλεψε: «Η όπερά μου θα παρουσιαστεί ανολοκλήρωτη, κάποιος θα ανέβει στη σκηνή και θα πει στο κοινό: “Σε αυτό το σημείο ο συνθέτης πέθανε”». Το έργο τελικά ολοκληρώθηκε, με βάση τα προσχέδια του Πουτσίνι, από τον συνθέτη Φράνκο Αλφάνο (1926), υπό την επιτήρηση του Τοσκανίνι, ο οποίος είχε αναγγείλει την πρεμιέρα στη Σκάλα ως το «γεγονός του αιώνα». Η παγκόσμια πρώτη του έργου δόθηκε στη Σκάλα του Μιλάνου στις 25 Απριλίου 1926, με τεράστια επιτυχία. Τη βραδιά εκείνη, στο σημείο που ολοκληρώνεται η σύνθεση του Πουτσίνι ο μαέστρος Αρτούρο Τοσκανίνι είπε στο κοινό: «Εδώ τελειώνει η όπερα, διότι σε αυτό το σημείο πέθανε ο δάσκαλος. Σε αυτή την περίπτωση ο θάνατος υπήρξε ισχυρότερος από την τέχνη». Έκτοτε η Τουραντότ παρουσιάζεται σε αυτή την υβριδική μορφή. To 2001 ο συνθέτης Λουτσάνο Μπέριο πρότεινε ένα δεύτερο φινάλε, η παρουσίαση του οποίου άνοιξε ξανά τον διάλογο για το ανολοκλήρωτο αριστούργημα του Πουτσίνι.