HERITAGE, ο ΜΚΟ για την εκπαίδευση και την πολιτιστική κληρονομιά

Έχει γίνει πολύ μεγάλη συζήτηση για την Ανώτατη Εκπαίδευση, για τα ελληνικά Πανεπιστήμια, και την ποιότητα της εκπαίδευσης. Στη συζήτηση, να βάλουμε έναν ελληνικό οργανισμό που ξεχωρίζει διεθνώς, υποστηρίζοντας ενεργά την ανάγκη εκπαίδευσης και ανάδειξης στελεχών με δεξιότητες στον τομέα της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς. 

O ελληνικός Μη Κερδοσκοπικός The Heritage Management Organization (HERITAGE), από το 2008 δραστηριοποιείται στο χώρο της εκπαίδευσης, καλλιεργώντας δεξιότητες σε διαχειριστές έργων, που κατέχουν σημαντικές θέσεις στον τομέα του πολιτισμού (υπουργεία, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, ακαδημαϊκά ιδρύματα) σε πάνω από 90 χώρες.

Μιλήσαμε με τον διευθυντή του HERITAGE, Ευάγγελο Κυριακίδη, ο οποίος μας είπε για τα εκπαιδευτικά προγράμματα του οργανισμού, το βραβευμένο μεταπτυχιακό του πρόγραμμα και την πρώτη στην ιστορία συνεργασία της Οικονομικής Επιτροπής του ΟΗΕ με κάποιον οργανισμό -και μάλιστα ελληνικό- για την ανάπτυξη ενός προγράμματος πολιτιστικής κληρονομιάς στην Αφρική.

Κύριε Κυριακίδη είναι η αλήθεια ότι τώρα μαθαίνουμε το The Heritage Management Organization. Μπορείτε να μας τον «συστήσετε»;

Ο οργανισμός ξεκίνησε την πορεία του το 2008 με στόχο να δώσει εφόδια σε ανθρώπους – κλειδιά στον τομέα της διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς ώστε όχι μόνο να την διατηρήσουν αλλά και να την καταστήσουν εφαλτήριο παιδείας, ανάπτυξης και τοπικής περηφάνειας. 

Στόχος μας δηλαδή ήταν και είναι, μέσα από εξειδικευμένη εκπαίδευση, να δώσουμε στους ανθρώπους που διαχειρίζονται πολιτισμικά αγαθά τα εργαλεία για να μεταμορφώσουν την πολιτιστική κληρονομιά που διαχειρίζονται από αντικείμενο μελέτης (αρχαιολογικής, ιστορικής κλπ.) σε μια δυναμική πηγή γνώσης και ταυτότητας για την κοινότητά τους και φυσικά και πηγή βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο.

Ραχοκοκαλιά των εκπαιδευτικών δράσεων του οργανισμού αποτελούν τα εργαστήρια εξειδικευμένης επιμόρφωσης σε συγκεκριμένους τομείς σχετικούς με τη διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς, τα θερινά τμήματα ψηφιακών εργαλείων και ενεργοποίησης τοπικών κοινωνιών, το Μεταπτυχιακό πρόγραμμα, το ετήσιο συνέδριο και τέλος η συμμετοχή του οργανισμού σε διεθνή προγράμματα επιμόρφωσης και εκπαίδευσης, πάντα σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά.

Από την ίδρυσή του ο οργανισμός έχει εκπαιδεύσει πάνω από 1500 άτομα και οργανισμούς σε περισσότερες από 90 χώρες. Στοχεύουμε μάλιστα μέχρι το 2027 να έχουμε επιδράσει στο ένα τέταρτο των σημαντικών χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς παγκοσμίως.

Πρόσφατα ξεκινήσατε μια συνεργασία  με την Οικονομική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Αφρική και την Αφρικανική Ένωση για την ενίσχυση και ανάπτυξη δεξιοτήτων σε ιδρύματα διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς της Αφρικής. Πείτε μας πως προέκυψε και τι επιτυγχάνεται από αυτή τη συνεργασία.

Μετά από 14 χρόνια εργασίας στον τομέα και με ένα ισχυρό διεθνές δίκτυο διαχειριστών πολιτιστικής κληρονομιάς παγκοσμίως - πολλοί από τους οποίους είναι ενεργά μας μέλη, αναλάβαμε ένα έργο για την δημιουργία φέρουσας ικανότητας στη Γκάμπια της Δυτικής Αφρικής. Αυτό προσέλκυσε το ενδιαφέρον του μεγαλύτερου οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών στην Αφρική, της Οικονομικής Επιτροπής για την Αφρική (UNECA) και ιδίως της πρώην Αναπληρώτριας Γενικής Γραμματέως του ΟΗΕ για την Αφρική, κυρίας Vera Songwe η οποία ενδιαφέρθηκε για το έργο μας αλλά και για τον τρόπο που βλέπουμε την πολιτιστική κληρονομιά ως βασικό εργαλείο κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Καθώς η ανάπτυξη είναι ο βασικος στόχος της UNECA, μπήκε στη διαδικασία να μας καταστήσει βασικούς συμβούλους της Επιτροπής σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και εταίρους ενός κοινού οράματός για την Αφρική. Υπογράψαμε ένα πρωτόκολλο συνεργασίας τον Ιανουάριο του 2021 με στόχο την δημιουργία φέρουσας ικανότητας στην ήπειρο και συμβασιοποιήσαμε πιλοτικά προγράμματα στην Αιθιοπία, το Μπενίν αλλά και την Γκάμπια (εκεί η UNECA συμπληρώνει το 25% του προγράμματος καθώς η ΕΕ πληρώνει το 75%). Εδώ να σημειώσουμε ότι ωφελεί πολύ για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος στην Αφρική να δουλεύει ένας Ελληνικός οργανισμός, καθώς προερχόμαστε από μια Ευρωπαϊκή μεν χώρα με μεγάλους πολιτιστικούς δεσμούς με χώρες της ηπείρου (εμμέσως κυρίως) αλλά και ίδια ιστορικές ‘πάθη’: καταπίεση, δουλεμπόριο, προσηλυτισμός, κατάκτηση, απομύζηση πλουτοπαραγωγικών πόρων για αιώνες. 

Στην Ελλάδα, με ποιον τρόπο δραστηριοποιείται ο Οργανισμός; Σε ποιον τομέα πιστεύετε πως χρειάζονται οι Έλληνες περισσότερη ενίσχυση για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς;

Στην Ελλάδα ο οργανισμός λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα. Ο βασικός πυλώνας δράσης είναι η διεξαγωγή των διεθνών εργαστηρίων ανάπτυξης δεξιοτήτων σε επαγγελματίες από τον ευρύτερο χώρο του πολιτισμού σε περιοχές της Αττικής όπως η Αθήνα, η Ελευσίνα, το Χαϊδάρι, αλλά και σε περιοχές της ελληνικής περιφέρειας οι οποίες είναι ιδανικές για περιπτώσεις μελέτης (είτε για την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά τους είτε για δράσεις σχετικές με την ενεργοποίηση τοπικών κοινωνιών ή την ψηφιοποίηση), όπως οι Γωνιές στην Κρήτη, το Ναύπλιο και η Πάρος. Οι συμμετέχοντες στα εργαστήρια αυτά έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν σύγχρονες  δεξιότητες για τη βέλτιστη διατήρηση και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος που διαχειρίζονται, ενώ ταυτόχρονα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να έρθουν σε επαφή και να γνωρίσουν πτυχές από την πλούσια πολιτιστική παράδοση του ελλαδικού χώρου.

Ιδιαίτερη σημασία στο καταστατικό του οργανισμού έχουν δράσεις με εκπαιδευτικό και ερευνητικό χαρακτήρα που αφορούν την ενεργοποίηση τοπικών κοινωνιών και θέματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Πάντα όμως με έμμεσο σκοπό τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην Ελλάδα, η οποία αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις στην προστασία και ανάδειξη του τεράστιου, υλικού και άυλου, πολιτιστικού της αποθέματος. Για το σκοπό αυτό, επιδιώκοντας πάντα την ανάπτυξη φέρουσας ικανότητας σε ολόκληρη την ελληνική περιφέρεια ο οργανισμός σχεδιάζει προγράμματα και συμβουλευτικές-ενημερωτικές δράσεις σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, τοπικούς φορείς και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Αν και κάποιες από αυτές τις δράσεις ελαχιστοποίησαν τη φυσική παρουσία των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια της πανδημίας  COVID 19, υλοποιήθηκαν όλες με τη βοήθεια της τεχνολογίας που τελικά ενίσχυσε δραματικά τον ήδη διεθνή προσανατολισμό των δράσεων του οργανισμού.

Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο επίτευγμα του οργανισμού;

Από την ίδρυσή του ο οργανισμός έχει εκπαιδεύσει πάνω από 1400 επαγγελματίες από 90 χώρες δίνοντας πρόσβαση σε δεξιότητες που σπανίζουν  ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι εκατοντάδες οργανισμοί και προγράμματα παγκοσμίως έχουν εμμέσως ενισχυθεί παγκοσμίως δημιουργώντας ένα πολύ ενεργό διεθνές δίκτυο το οποίο και είναι η βάση του οργανισμού. Ευελπιστούμε στην επόμενη πενταετία να έχουμε εκπαιδεύσει επαγγελματίες με ταχύτερο ρυθμό έτσι ώστε να έχουμε δημιουργήσει μια πρώτη φέρουσα ικανότητα στο ένα τέταρτο των χωρών του πλανήτη. 

Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Κυριακίδη για το χρόνο του και την ουσιώδη συνομιλία μας.   

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα του Οργανισμού heritagemanagement.org