Σίντνεϊ Σουίνι, Μπόνι Μπλου και το ψευδοφεμινιστικό σαπούνι της εποχής μας: Χειραφέτηση ή αυτοκανιβαλισμός;

Εάν έχεις ίντερνετ στο σπίτι σου και 1-2 εφαρμογές (κυρίως TikTok) σίγουρα έχεις δει δύο τρομερές ειδήσεις για ανέργους. Από τη μία έχουμε τη Σίντνεϊ Σουίνι, την πανέμορφη και πληθωρική ηθοποιό που γνώρισες από το «Euphoria» και αποφάσισε ξαφνικά να πουλήσει σαπούνι από το νερό μέσα στο οποίο κάνει μπάνιο έναντι $2000 στο eBay. Από την άλλη έχεις την Μπόνι Μπλου την οποία μάλλον ξέρεις από το challenge 1000 άντρες σε 12 ώρες που αποφάσισε να κάνει ένα petting zoo «κάντε ό,τι θέλετε πάνω μου σε 24 ώρες». Και οι δύο μιλούν για empowerment, όμως το διαδίκτυο μιλάει για 100 χρόνια πίσω στο φεμινιστικό κίνημα.

Και το διαδίκτυο αυτή τη φορά έχει δίκιο. Οι Gen X, οι Boomers μεγάλωσαν εμάς τους Millennials με τη λογική «σεβάσου το σώμα σου και την υπόστασή σου», ναι, πολλές φορές το μήνυμα έκρυβε το πόιντ τού να είσαι σεμνότυφη και να ντρέπεσαι για το σώμα και τη σεξουαλικότητά σου. Πλέον, ναι μεν αυτό το στίγμα έχει σπάσει ως όφειλε όμως –και καταθέτω την προσωπική μου οπτική επί του θέματος– τα όρια μεταξύ κανιβαλισμού του σώματος και ενδυνάμωσης είναι κάπως θολά. Η ενδυνάμωση είναι μια έννοια μπαλαντέρ την οποία έχουμε καταχραστεί. Κάθε φορά που μια γυναίκα θέλει να κάνει κάτι με το σώμα της, αυτό δεν είναι απαραίτητα ενδυναμωτικό.

Ειδικά στις παραπάνω περιπτώσεις και ξεκινώντας από τα «light», η Σίντνεϊ Σουίνι αποφάσισε να πουλήσει σαπούνι με το νερό μέσα στο οποίο κάνει μπάνιο διαφημίζοντάς το μέσα σε μια μπανιέρα λέγοντας τα εξής με ύφος πολλά υποσχόμενο: «Γεια σας πρόστυχα αγοράκια μου. Σας ενδιαφέρει το σώμα μου – (στα αγγλικά είπε body και με μικρή παύση, συμπλήρωσε το wash). Λοιπόν δεν μπορείτε να το έχετε γιατί δεν είναι για αγοράκια, είναι για άντρες». Εκτός από το συνολικό cringe του βίντεο και την ετεροντροπή που ένοιωσα ως άνθρωπος, με προσέβαλλε και ως γυναίκα.

Για αρχή, να πω ότι το πέρασα για αστείο. Δεν πίστεψα ότι κάποιος θα πουλούσε σαπούνι φτιαγμένο από το νερό και τον αφρό που έκανε μπάνιο, δηλαδή το βρωμόνερό του ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ και κάποιος θα πάει να το αγοράσει ικανοποιώντας κάποια περίεργη σεξουαλική φαντασίωση – διαστροφή. Και παίζουμε σε αυτό το κομμάτι των σεξουαλικών διαστροφών και των φαντασιώσεων γιατί έτσι το πλασάρει η ίδια. «Πας το φεμινιστικό κίνημα 100 χρόνια πίσω», τα σχόλια κάτω από τα βίντεο και τις φωτογραφίες της.

Ένα μίνι back story για τη Σίντνεϊ Σουίνι είναι ότι η ίδια έχει δηλώσει πως αντιμετώπισε δυσκολίες με το πώς να διαχειριστεί τη φήμη της και το γεγονός ότι πολλοί θαυμαστές της την «αντικειμενοποιούν»... «Απλώς πρέπει να το παίρνω μέρα με τη μέρα και να συνεχίζω να είμαι ο εαυτός μου», είπε στην εκπομπή TODAY, ενώ παραδέχτηκε πως η έκθεση αυτή «φυσικά δεν είναι φυσιολογική» και προσπαθεί ακόμα να καταλάβει πώς να την αντιμετωπίσει. Σε συνέντευξή της στη Variety, σημείωσε πως πολλοί θεωρούν ότι έχει «υπογράψει τη ζωή της» και δεν την βλέπουν πια ως άνθρωπο. Παρ' όλα αυτά, δηλώνει ευγνώμων για τους ρόλους που έχει αναλάβει σε διαφορετικά είδη και χαρακτήρισε την υποκριτική «διασκεδαστική» γιατί της επιτρέπει «να είναι πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι».

Κάποιος ενδεχομένως  μπορεί να υποστηρίξει ότι πρόκειται για μια γυναίκα που ελέγχει την εικόνα και το μπραντ της, και επιλέγει η ίδια πώς θα κεφαλαιοποιήσει το ενδιαφέρον (και τη φαντασίωση) που προκαλεί. Δεν της το επέβαλε κανείς· το αποφάσισε, το έστησε, το προώθησε, και (προφανώς) κέρδισε από αυτό. Σε αυτό το πλαίσιο, η δυνατότητα να εμπορευτείς το σώμα σου (ή την ιδέα του σώματός σου) χωρίς να ζητήσεις άδεια από άντρες παραγωγούς, μάνατζερ ή στούντιο, μοιάζει με νίκη — ειδικά σε μια βιομηχανία που ιστορικά εκμεταλλεύεται τις γυναίκες χωρίς να τους δίνει έλεγχο. Είναι όμως πραγματικά έτσι ή απλώς εκμεταλλεύεται τις έννοιες φεμινισμός και χειραφέτηση κάνοντας κατάχρηση του νοήματος;

Τέτοιες κινήσεις αναπαράγουν ακριβώς τον ίδιο τύπο σεξουαλικοποιημένου βλέμματος που για δεκαετίες πάλεψε να αποδομήσει το φεμινιστικό κίνημα. Το προϊόν της δεν απευθύνεται στη γυναικεία ενδυνάμωση — απευθύνεται (σχεδόν αποκλειστικά) σε άνδρες που ερεθίζονται από την εικόνα της και θέλουν να «καταναλώσουν» κάτι από το σώμα της. Όπως κι αν το παρουσιάζει, το περιτύλιγμα είναι αυτονομία αλλά το περιεχόμενο παραμένει το ίδιο: η γυναίκα ως αντικείμενο φαντασίωσης.

Είναι μια μορφή εξουσίας να μπορείς να βγάλεις λεφτά από κάτι που άλλοι θα εκμεταλλεύονταν εις βάρος σου. Αλλά όταν ο τρόπος αυτός βασίζεται στην παλιά και προβλέψιμη εξίσωση «σεξουαλικότητα = κέρδος», τότε δεν μπορεί να περάσει αβίαστα ως φεμινιστική πράξη. Το θέμα δεν είναι αν εκείνη το ελέγχει — αλλά αν ο τρόπος που λειτουργεί, συντηρεί ή ανατρέπει την πατριαρχική φαντασίωση. Και εδώ φαίνεται να τη συντηρεί.

Με απλά λόγια, η Σίντνεϊ Σουίνι ίσως έκανε κάτι που τη συμφέρει βραχυπρόθεσμα, αλλά το μήνυμα που στέλνει προς τα έξω, ειδικά προς τις νεότερες γυναίκες, δεν είναι απελευθερωτικό — είναι μια επιστροφή στον πιο γυαλιστερό, γκλαμ, OnlyFans-ικού τύπου σεξισμό. Και, ναι, είσαι ελεύθερη να το κάνεις επειδή κάποιες γυναίκες πάλεψαν για να έχεις αυτό το δικαίωμα όμως, όχι, ΔΕΝ είναι παράσημο – σόρι το είπα.

Αν είναι αυτό ενδυνάμωση, φτύσαμε πάνω στην ιστορία μας

H Μπόνι Μπλου, η τύπισσα που έκανε σεξ με πάνω από 1000 άντρες σε 12 ώρες και υποσχέθηκε σε ένα μάτσο κολεγιόπαιδα ότι θα πληρώσει τα δίδακτρα σε όποιον της προσφέρει τον πιο δυνατό οργασμό, έχει νέα μεγαλεπήβολα σχέδια. Μας τα ανακοίνωσε μέσω του podcast «The Kate Baker Show» όπου και αποκάλυψε ότι σχεδιάζει να κλειστεί σε ένα γυάλινο κουτί, δεμένη και να σπάσει το ίδιο της το ρεκόρ συνουσιαζόμενη με 2000 άντρες και το κοινό θα μπορέσει να το παρακολουθήσει σε live μετάδοση. Τα ρεκόρ είναι για να σπάνε Μπόνι μου αλλά με τι τίμημα;

Το αρρωστημένο της υπόθεσης είναι ότι αυτοί οι άντρες μπορούν να κάνουν το οτιδήποτε θέλουν επάνω της – οτιδήποτε. Και πιο πάνω έκραξα την Σίντνεϊ Σουίνι που πούλησε ένα σαπούνι, ενώ σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για πολύ πιο σοβαρή κατάσταση.

Η Μπόνι Μπλου με θράσος δικαιολογεί τις πράξεις της βαφτίζοντάς τες πράξεις φεμινισμού και χειραφέτησης. Δηλαδή, το φεμινιστικό κίνημα πάλεψε, έχυσε αίμα, γυναίκες λοιδορήθηκαν στην καλύτερη των περιπτώσεων ή έδωσαν τη ζωή τους για να μπορεί η Μπόνι Μπλου να μας πει ότι το «να αφήσω καμία 2000ρα άντρες να με χτυπήσουν, να παραβιάσουν τα όρια του σώματός μου και πιθανά να με εξευτελίσουν είναι φεμινιστική πράξη». Όντως;

Φεμινιστική πράξη δεν είναι η ανικανότητα αντίδρασης. Φεμινισμός = Ανάγκη συναίνεσης και ικανότητα αντίδρασης (μεταξύ άλλων), τέλος χωρίς αστερίσκους. Όλα τα υπόλοιπα προωθούν την κουλτούρα του βιασμού. Αν παρουσιάσεις τη βία σαν κάτι «φυσιολογικό» ή «γυναίκειο empowerment», μετατρέποντας τον βιασμό ή τη σεξουαλική παρενόχληση σε θέαμα, απλώς επιτρέπεις στους θεατές να τη βλέπουν σαν παιχνίδι ή «πειραματική τέχνη» αντί ως κακούργημα.

Ακόμη κι αν η Μπόνι Μπλου ισχυριστεί πως δίνει τη συναίνεσή της ή ότι το ελέγχει, αν δεν μπορεί να αμυνθεί, τότε το conceptual «challenge» μετατρέπεται σε εξουσιαστική επίδειξη δύναμης εις βάρος της γυναικείας αξιοπρέπειας.

Όσων αφορά στο πρώτο challenge με τους 1000 άντρες μπορούσαμε να μιλήσουμε για επιφανειακή «σεξουαλική απελευθέρωση», το ψευδοφεμινισμό του clickbait και την ανάγκη να αναγνωρίζουμε τις πραγματικές δομές εξουσίας πίσω από την «προσωπική επιλογή». Είχαμε να κάνουμε με μια τέλεια χορογραφημένη παράσταση που πουλάει σοκ, κάνει νούμερα, και πλασάρει το γυμνό σώμα όχι ως χώρο αυτοδιάθεσης, αλλά ως προϊόν για κατανάλωση. Τώρα δε μιλάμε απλά για σοκ, μιλάμε για αξιόποινες, βίαιες πράξεις που αντιβαίνουν σε κάθε πτυχή του όρου «κοινωνία».

Όταν η σεξουαλικότητα γίνεται σκηνή: Η σιωπηλή υποχώρηση του φεμινισμού

Σε κάποιους αυτό το «έκθεμα» μπορεί να θυμίζει κάτι αλλά για όσους δεν τους θυμίζει, θα σας το θυμίσω εγώ. Το 1974, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, βυθισμένη στην καλλιτεχνική της δημιουργία, αποφάσισε να κάνει ένα αρτ δρώμενο όπου οι θεατές μπορούσαν να της κάνουν ό,τι ήθελαν και να χρησιμοποιήσουν μάλιστα και διάφορα αντικείμενα που υπήρχαν στον χώρο. Αυτό καταλαβαίνετε ότι δεν πήγε πολύ καλά.

Το Rhythm 0 είναι μια περφόρμανς της Μαρίνα Αμπράμοβιτς, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Νάπολη το 1974 και ανήκει σε μια σειρά έργων με θέμα τον έλεγχο.

Η περφόρμανς Rhythm 0 ήταν ένα συγκλονιστικό καλλιτεχνικό πείραμα όπου για 6 ώρες παρέδωσε το σώμα της πλήρως στο κοινό, ζητώντας τους να κάνουν ό,τι θέλουν με 72 αντικείμενα, από φτερά έως όπλα. Η βία του κοινού αυξήθηκε ραγδαία – την πλήγωσαν, τη έγδυσαν, την εξευτέλισαν, και την άφησαν με δάκρυα στα μάτια.

Το έργο εξερευνά τη φύση της εξουσίας, του ελέγχου και της έμφυλης βίας, αποκαλύπτοντας πόσο εύκολα τα μέλη μιας κοινωνίας μετατρέπονται σε κακοποιητές όταν αφαιρείται η ευθύνη και η τιμωρία. Είναι ένα οδυνηρό αλλά αποκαλυπτικό παράδειγμα εμπιστοσύνης που καταρρέει, και ένα σχόλιο στην αέναη απειλή που δέχονται οι γυναίκες από την πατριαρχία, τότε και τώρα. Το έργο, αποτυπώνει κυρίως την εμπιστοσύνη της Μαρίνα Αμπράμοβιτς στον άνθρωπο – εμπιστοσύνη που καταπατήθηκε.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή η περφόρμανς δεν έχει ποτέ ξαναγίνει, σε αντίθεση με άλλες δουλειές της που αναπαράχθηκαν από νεότερους καλλιτέχνες. Το αποτέλεσμα αυτής της «περφόρμανς» γεννά το ερώτημα: Μπορούμε να εμπιστευτούμε τους ανθρώπους όταν τους δίνεται εξουσία; Το Rhythm 0 είναι σήμερα επίκαιρο όσο ποτέ, καθώς μας αναγκάζει να δούμε κατάματα τη συνεχή απειλή που δέχονται οι γυναίκες. Εάν δώσεις τον απόλυτο έλεγχο σε έναν άντρα πόσο σίγουρη είσαι ότι δεν θα βγάλει όλο τον αρρωστημένο εμετό που κρύβει μέσα του; Ε, Μπόνι μου;

Και ναι μεν η Μαρίνα Αμπράμοβιτς είχε ως στόχο να μας καταστήσει θεατές — συνένοχους ή παρατηρητές του τρόμου που βιώνουν άλλοι καθημερινά, η Μπόνι Μπλου έχει στόχο μόνο το χρήμα. Και προωθεί τον εφιάλτη που γνώρισαν εκατομμύρια γυναίκες μέσα στα χρόνια που κακοποιήθηκαν ανήμπορες να αμυνθούν με τον οποιονδήποτε τρόπο. Αυτό δεν είναι φεμινισμός, είναι ντροπή.

Η Σίντνεϊ Σουίνι και η Μπόνι Μπλου δεν είναι τα προβλήματα – είναι τα συμπτώματα μιας εποχής που έχει χάσει το μέτρο και τη μνήμη της. Ζούμε σε μια στιγμή όπου το σώμα της γυναίκας μετατρέπεται ξανά –όχι κρυφά πια, αλλά με hashtag και φούλ αναπαραγωγή– σε προϊόν. Και το τραγικό είναι πως αυτό βαφτίζεται επανάσταση. Μα δεν είναι όλες οι επιλογές ενδυνάμωση. Δεν είναι όλα τα likes συναίνεση. Δεν είναι ό,τι πουλιέται, κι εφόσον πουλιέται, κάτι που αξίζει να διαφημίζεται ως πρόοδος.

Ο φεμινισμός δεν είναι ριάλιτι, δεν είναι OnlyFans, δεν είναι ποιος θα προκαλέσει το μεγαλύτερο σοκ για να τραβήξει views. Είναι πολιτικό κίνημα με ιστορική μνήμη, είναι αγώνας για αξιοπρέπεια, για σώματα που δεν χρειάζεται να «πειραματιστούν με τον εξευτελισμό» για να θεωρηθούν ελεύθερα. Δεν μπορείς να τον μνημονεύεις μόνο όταν σε συμφέρει ή όταν θες να κρυφτείς πίσω του για να πλασάρεις το «σώμα-προϊόν» ως «σώμα-σύμβολο». Δεν δουλεύει έτσι.

Η χειραφέτηση δεν είναι ντε και καλά να κάνεις ό,τι θέλεις με το σώμα σου. Είναι να κάνεις κάτι που δεν χρειάζεται να σε ξεπουλήσει ή να σε εξευτελίσει. Να σπας τις αλυσίδες, όχι να τις ξαναφοράς με ροζ γκλίτερ και να τις πουλάς για 2.000 δολάρια το κομμάτι. Αν αυτό είναι το αφήγημα της σύγχρονης απελευθέρωσης, τότε έχουμε βάλει mute στις γυναίκες που πάλεψαν για να μπορούμε σήμερα να μιλάμε, και «φτύνουμε» πάνω στις επιζήσασες. Ε, όχι δεν είναι κάτι που πρέπει να δεχτούμε.

Δεν είναι κατάντια να είσαι σεξουαλική. Είναι κατάντια να βαφτίζεις «φεμινιστική πράξη» την πλήρη αναπαραγωγή της πατριαρχίας — με δική σου πρωτοβουλία και για τα views. Αν θέλουμε να μιλάμε για πραγματικό φεμινισμό, ήρθε η ώρα να ξεχωρίσουμε την ελευθερία από την αυτοεκμετάλλευση. Και κυρίως, να θυμηθούμε ότι empowerment χωρίς ουσία και χωρίς ηθικά όρια, δεν είναι δύναμη. Είναι ένα βρωμερό μαρκετινγκ.