Έξι βιβλία για να υποδεχτούμε τον χειμώνα

Δεν ξέρω τι θα έκανα αν δεν υπήρχαν τα βιβλία, αν δεν διάβαζα – σίγουρα θα έβρισκα κάτι άλλο, αλλά επίσης σίγουρα, δεν θα περνούσα τόσο καλά κάνοντας το οτιδήποτε άλλο. Καλά, υπάρχουν ένα σωρό ωραία πράγματα στη ζωή, απολαύσεις, τσακίρ-κέφια, γλέντια κλπ, απλώς τα βιβλία σε κάνουν να ξεχνάς τα άσχημα πράγματα, και να απολαμβάνεις καλύτερα τις χειμωνιάτικες νύχτες. Και μέρες, μερικές φορές (όταν βρέχει).

Διάβασα, χαμογελώντας αλλά και γελώντας ώρες-ώρες, το μικρό βιβλιαράκι της Μαρίας Κοπανίτσα «Νύχια περλέ». Ο τίτλος είναι παραπλανητικός, δεν πρόκειται για το ημερολόγιο μιας μανικιουρίστ ούτε καν μιας ινφλουένσερ με ψεύτικα νύχια που βγάζουν μάτι, πρόκειται αντίθετα για ένα συναισθηματικό, πλην όμως γραμμένο με χιούμορ, βιβλίο, με ιστορίες σαν διηγήματα, αυτοβιογραφικές και κατασκευασμένες μαζί, απολαυστικές όταν τις διαβάζεις. Ακόμα και οι αρρώστιες, ο θάνατος, τα χτυπήματα της μοίρας, παίρνουν μυθιστορηματικές διαστάσεις και γίνονται… αφηγηματικές στιγμές. Τις διαβάζεις, κοντοστέκεσαι λίγο να σκεφτείς, να ψάξεις αν αισθάνεσαι κι εσύ έτσι, σπάνια έστω, ή καθόλου… και δεν σταματάς μέχρι να τις τελειώσεις όλες.

Κολλητά διάβασα την «Περιφρόνηση» του Αλμπέρτο Μοράβια: το είχα ξαναδιαβάσει μικρή, όταν βγήκε η ταινία («Le Mepris», 1963) του Ζαν Λυκ Γκοντάρ – την είδα στα ‘70ς, νομίζω στην κινηματογραφική λέσχη της Καβάλας που έφερνε Γαλλικές και Ιταλικές ταινίες, αλλά παίζει να την είδα πιο αργά, δεν έχει σημασία, η Μπριζίτ Μπαρντό ΛΑΜΠΕΙ σε αυτήν την ταινία, όλοι οι άλλοι χάνονται γύρω της, ακόμα και η ιστορία η ίδια. Η οποία ιστορία όμως είναι τέλεια, δραματική όσο χρειάζεται, γραμμένη το 1954 ωστόσο ακόμα…. κανονική, σχεδόν σύγχρονη. Θέλω να πω, δεν διαβάζεται σαν παλιά ούτε σαν κλασσική παρά σαν ένα ωραίο μυθιστόρημα που σε απορροφά. Καθώς το φαντάζεσαι με την Μπριζίτ νέα, σέξι, υπέροχη στον κεντρικό ρόλο, σε ένα έργο βασικά ανδρικό, που όμως καλά να πάθουν οι άντρες, τρώνε τη σκόνη της λαμπερής Μπριζίτ Μπαρντό.

Ενώ διαβάζω το καινούργιο βιβλίο της JK Rowling (γραμμένο με το ψευδώνυμο Robert Galbraith, «The Hallmarked man») που δεν έχει μεταφραστεί ακόμα και είναι τεράστιο όπως όλα τα τελευταία της, παράλληλα διάβασα το πολύ βοηθητικό «Πώς να ξεπεράσετε το τραύμα και να ξαναβρείτε τον εαυτό σας» του Dr Jessamy Hibberd : «το 75% των ανθρώπων στον ανεπτυγμένο κόσμο θα βιώσουν κάποια μορφή τραύματος στη ζωή τους, και ένας στους πέντε θα βιώσει ένα δυνητικά τραυματικό γεγονός», λέει ο συγγραφέας στην πρώτη-πρώτη σελίδα, με το καλημέρα σας, και συνεχίζει εξηγώντας πώς το τραύμα δεν είναι κάτι σπάνιο – 70.000 βιασμοί καταγράφηκαν στην Αγγλία και Ουαλία το ’22, ενώ κάθε 90 δευτερόλεπτα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένα άτομο διαγιγνώσκεται με καρκίνο. Όλα αυτά είναι στεναχωρητικά, αλλά το βιβλίο καταφέρνει να σε ανεβάσει, να σε κάνει να καταλάβεις ότι το τραύμα (αφού διαβάσεις τι ακριβώς είναι), δεν αφορά μόνον εσένα που πέρασες την τραυματική εμπειρία αλλά πολύ κόσμο, και ότι υπάρχουν τρόποι, τελικά, να συνέλθεις. Τίποτα δεν είναι εύκολο κλπ κλπ, αλλά και τίποτα δεν είναι αδύνατον, και το βιβλίο σε βοηθάει με πρακτικούς τρόπους να σταθείς στα πόδια σου μετά από το τελευταίο χαστούκι. Της μοίρας, εννοείται.

Τις ίδιες μέρες διάβασα και το «Κορίτσια υπο πίεση» της Lisa Damour Ph. D., με τον υπότιτλο «Αντιμετωπίζοντας το άγχος για την τέλεια εμφάνιση και τις κοινωνικές προσδοκίες». Όποια/ος έχει κόρη, ανιψιά ή εγγονή από 10-20 χρονών, θα ξέρει πόσες πιέσεις υφίστανται τα σημερινά κορίτσια, από το να έχουν άψογη εμφάνιση μέχρι να αποδίδουν στα μαθήματα, να θέτουν στόχους, να ξεχωρίζουν, να διαπρέπουν αλλά κυρίως, να είναι όσο γίνεται πιο αδύνατα και κομψά. Με τα σωστά μαλλιά, νύχια, δόντια, χείλη, με τις προδιαγραμμένες καμπύλες, με τα κατάλληλα ρούχα και αξεσουάρ… Η συγγραφέας αναφέρει πολλά παραδείγματα κοριτσιών «σε απόλυτο πανικό» - μου έμεινε η σχολική σύμβουλος που έχει στο γραφείο της ένα βάζο με γκλίττερ, το κουνάει δυνατά όταν έρχεται να την συμβουλευτεί κάποια μαθήτρια, και της λέει «Αυτή τη στιγμή ο εγκέφαλός σου είναι έτσι, ας περιμένουμε πρώτα να καταλαγιάσει ο κυκλώνας». Το γκλίττερ μέσα στο βάζο είναι σε πλήρη αναστάτωση, και η μικρή καταλαβαίνει ότι την καθρεφτίζει, κατά κάποιον τρόπο.

Το μόνο κακό με το συγκεκριμένο, πολύ χρήσιμο (για μαμάδες, γιαγιάδες, θείες κλπ) βιβλίο είναι οι «νεανικές» εκφράσεις που χρησιμοποιεί πότε-πότε η συγγραφέας, οι οποίες σε πετάνε έξω, γιατί δεν είσαι εσύ το τρελαμένο κορίτσι (μπρο) που διαβάζει, παρά μια μεγάλη γυναίκα, που ψάχνει να βρει τι διάλο τρέχει με την κόρη, εγγονή, ανιψιά, μαθήτριά της… αν και, κάποιες συμβουλές, πχ πώς να αντιμετωπίσεις την κολλητή σου που δεν σε κάλεσε στο πάρτι, απευθύνονται σε προ-έφηβα και έφηβα κορίτσια.

Τέλος, και ενώ έχω απορροφηθεί στις κομπλικέ περιπέτειες του Στράικ, του ήρωα της JK Rowling, διάβασα το «Περί κακού», του Terry Eagleton: ποια είναι η μυθοπλασία του κακού, πώς στήνονται τα αφηγήματα γύρω από το κακό, πώς οι τρείς μάγισσες στον «Μάκβεθ» προβλέπουν ότι δεν θα τον σκοτώσει κανείς άντρας που γεννήθηκε από γυναίκα και τελικά τον σκοτώνει άντρας που γεννήθηκε με καισαρική τομή, και πώς «οι σκοτεινές γλώσσες των μαγισσών διεισδύουν στην κοινωνική ιεραρχία δημιουργώντας αμφισημίες»… το βρήκα πολύ ενδιαφέρον, δηλαδή βιβλίο που μπορείς να χαρίσεις άνετα σε κουνιάδο ή φίλο σου με φιλοσοφικές αναζητήσεις και θα το εκτιμήσει, διαβάζεται εύκολα, παρά το δύσκολο θέμα.

Κατά τα άλλα, επειδή τα (αστυνομικά, και τέλεια) μυθιστορήματα της Rowling/Galbraith γίνονται όλο και μεγαλύτερα τούβλα, από 500 σελίδες και πάνω, που όταν μεταφράζονται στα ελληνικά φτάνουν τις 700 σελίδες επειδή έχουμε πιο περιφραστική γλώσσα… κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η συγγραφέας, τόσο σταρ και μπεστ-σελλερίστα που είναι, αρνείται να κόψει έστω και μία αράδα – σιγά που δεν θα το έκανε! Κάθε φορά που καλούμαι να κόψω από δικό μου μυθιστόρημα, σκέφτομαι την JK Rowling/Galbraith, και πώς, όταν είσαι η Rowling, σιγά μη κάτσεις να σκάσεις - δεν κόβεις απολύτως τίποτα. Με αποτέλεσμα; Τεράστια, τουβλο-ειδή βιβλία που όμως δεν μπορεί να τα αφήσει ο αναγνώστης. Ακόμα κι όταν έχει χάσει το μπούσουλα με τα ονόματα και τις υπο-πλοκές.

Γενικά τα βιβλία είναι μεγάλο παράθυρο, στον κόσμο, στον εαυτό μας και στον ουρανό. Χωρίς αυτά, δεν ξέρω πώς παλεύεται ο χειμώνας…

«Νύχια περλέ», Μαρία Κοπανίτσα, εκδόσεις Ποταμός.
«Η περιφρόνηση», Αλμπέρτο Μοράβια, Ελληνικά Γράμματα.
«Πώς να ξεπεράσετε το τραύμα και να ξαναβρείτε τον εαυτό σας», Dr Jessamy Hibberd, Παπαδόπουλος.
«Κορίτσια υπό πίεση», Lisa Damour, Ph.D., Παπαδόπουλος.
«Περί Κακού», Terry Eagleton, Πεδίο.
«The Hallmarked man», Robert Galbraith, Sphere.