Τι διαβάσαμε φέτος: Tα 3 αγαπημένα βιβλία των συντακτών μας

Στο τέλος κάθε χρονιάς, οι λίστες έχουν την τιμητική τους. Πριν όμως αρχίσουν οι απολογισμοί της χρονιάς, οι συντάκτες βιβλίου μοιράζονται κάτι πιο απλό και πιο προσωπικό: ανάμεσα στις δεκάδες τίτλων που πέρασαν από τα χέρια τους τη χρονιά που φεύγει, ξεχώρισαν τρία βιβλία ο καθένας· βιβλία που τους συντρόφευσαν, τους προβλημάτισαν ή τους αιφνιδίασαν, που διάβασαν με ενθουσιασμό, που τους κράτησαν ξάγρυπνους ή που επέστρεψαν στη σκέψη τους και μετά την τελευταία σελίδα. Χωρίς ιεραρχήσεις και αυστηρούς κανόνες, αυτές είναι οι αναγνωστικές τους στιγμές της χρονιάς.

Τρία βιβλία που ξεχωρίζουν οι συντάκτες μας το 2025

Κυριάκος Αθανασιάδης

Οι αμαρτωλοί στάζουν αίμα, S. A. Cosby (μτφρ. Σέργιος Τρεχλής, εκδ. Gutenberg)
Ο Κόσμπι είναι ο #1 συγγραφέας αστυνομικού στον πλανήτη αυτή τη στιγμή. Όποιος αγαπά τα αιματηρά, βίαια, προκλητικά, με έναν εξωπραγματικό τρόπο ρεαλιστικά μυθιστορήματα που δεν σ’ αφήνουν ήσυχο ούτε στιγμή, με ήρωες σκληρούς, βασανισμένους, αποφασισμένους, θα περάσει τέλεια. Και στο τέλος θα μείνει μουδιασμένος να κοιτάει για ώρα τον τοίχο. Δεν το λέω για να το πω, έτσι είναι.

Ο βασιλιάς της θλίψης, Joe Hill (μτφρ. Αντώνης Γιαννούλης, εκδ. Bell)
Κάτι παραπάνω από απλώς έξοχο έπος τρόμου, που είναι ταυτόχρονα και ιστορικό μυθιστόρημα, καθώς η δράση του ξετυλίγεται σε πάνω από τρεις δεκαετίες. Ο Τζο Χιλ δεν είναι απλώς ο γιος του Στίβεν Κινγκ, είναι ο νέος Στίβεν Κινγκ. Πολύ μεγάλο βιβλίο: χίλιες σελίδες που διαβάζονται σαν διακόσιες. Και απλώς μετά θέλεις κι άλλες, κι ας μη σου έχουν μείνει νύχια για φάγωμα.

Αδέσποτες σκύλες, Ντάλια δε λα Σέρδα (μτφρ. Ασπασία Καμπύλη, εκδ. Carnίvora)
Βρισκόμαστε ενώπιον ενός νέου κύματος λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας, και δη γυναικείας, και δη τρόμου. Θα διαβάζουμε όλο και περισσότερα τέτοια βιβλία πια. Η Δε λα Σέρδα εδώ τα σπάει, γιατί είναι γεννημένη σε έναν τόπο όπου οι γυναίκες σκοτώνονται καθημερινά και κανένας από τους δράστες δεν πιάνεται ποτέ. Οπότε τους πιάνει αυτή. Διηγήματα που διαβάζονται σαν να βλέπεις σπονδυλωτή ταινία, πού και πού μέσα από τα δάχτυλά σου.

Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη

Δεν ξέρω αν είναι τα καλύτερα· περί ορέξεως άλλωστε… Μα είναι τα τρία βιβλία που με εντυπωσίασαν και τα ξεχώρισα απ’ όσα άλλα διάβασα μες στη χρονιά. Ευσύνοπτα, πάμε:

Η αίθουσα του παιχνιδιού, Κλαιρ Νορθ (μτφρ. Ειρήνη Οικονόμου, εκδ. Πόλις)
Ουάου (και πολλά emojis)! Μια σχεδόν αριστοκράτισσα στη Βενετία του 1610, παντρεμένη με έναν αχαΐρευτο, ο οποίος το μόνο που ξέρει να κάνει είναι πώς να χάνει τα λεφτά του σε παίγνια και πόρνες, συνοδεύει τον σύζυγό της ένα βράδυ στην «Αίθουσα του Παιχνιδιού», όπου ένας μυστηριώδης άνδρας τής ζητά να παίξει. Κι εκείνη παίζει. Ξανά και ξανά, κερδίζοντας σε χαρτιά, ρουλέτα, σκάκι και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε, μέχρι που καλείται να παίξει στο μυστικό, Μέγα Παιχνίδι της Αίθουσας, όπου ελάχιστοι προσκαλούνται, κι ο σκοπός –για την ώρα– είναι να επηρεάσουν τη σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, του οργάνου που στην πραγματικότητα κυβερνά την πόλη, αντί του Δόγη. Και τα πιόνια; Πραγματικοί άνθρωποι. Κι αυτό είναι μόνο η αρχή… Ένα πανέξυπνο μυθιστόρημα, ανατρεπτικό και απρόσμενο, που μου θύμισε λίγο το «Πάθος» της Τζανέτ Γουίντερσον (Βενετία, χαρτοπαικτικές λέσχες) αλλά είναι πολλά, πολλά περισσότερα.

Γράμματα στην Παναγία, Κυριάκος Χαρίτος (εκδ. Πατάκη)
Είκοσι έξι για την ακρίβεια (επιστολές εννοώ), από έναν γιο που γράφει από την έρημο της Ιουδαίας στη μητέρα του, παλεύοντας ν’ αποδεχθεί την αποστολή του: τη θυσία για χάρη των άλλων, την άρνηση του ατομικού για το καθολικό, την απόρριψη της απτής ζωής –του γέλιου, των σωμάτων, της τρυφερότητας, των οσμών, των γεύσεων– για το επέκεινα. Ο Χαρίτος, με γραφή ποιητικότατη, λιτή, τρυφερή, μιλάει για τα μεγαλύτερα διλήμματα του (θε)ανθρώπου, που είναι και δικά μας διλήμματα. Και φέρνει και μια ανατροπή –που δεν μπορώ να μοιραστώ μαζί σας, αλλά είναι τόσο γλυκόπικρη κι απολύτως δίκαια κι άδικη μαζί, ίσως και τραγική– για την ιστορία της ανθρωπότητας…

Η επόμενη μέρα: Μια προσωπική ιστορία επιβίωσης, Γεωργία Κλειδαριά (εκδ. Παπαδόπουλος)
Ένα ανύποπτο βράδυ του 2013, η Γεωργία Κλειδαριά παθαίνει εγκεφαλικό στα 37 της χρόνια. Όλα πάνε στραβά: διαγιγνώσκεται λάθος από το ΕΚΑΒ, με αποτέλεσμα να την αφήσουν για ώρες να περιμένει στα επείγοντα μεγάλου δημοσίου νοσοκομείου με «κρίση πανικού». Όταν τελικά συνειδητοποιούν τι έχει συμβεί, οι γιατροί είναι πεπεισμένοι ότι δεν θα επιζήσει. Εκείνη όμως ξυπνά μετά από τρεισήμισι μέρες: ημιπληγική, έχοντας χάσει κάθε ικανότητα λεκτικής επικοινωνίας. Η Γεωργία γράφει ένα βιβλίο για να μιλήσει, με αφοπλιστικό χιούμορ, γλαφυρότητα, ακρίβεια κι ευρυμάθεια, για όλα όσα συνέβησαν στο μυαλό και στο κορμί της τους μήνες δίχως γλώσσα, και για την προσπάθεια κατάκτησης –από την αρχή, σαν βρέφος– της σκέψης, της ομιλίας, της κίνησης. Ένα βιβλίο που διαβάζεται νεράκι, ένα μήνυμα από «την άλλη πλευρά», μια πολύτιμη μαρτυρία για τη ζωή όσων άλλαξαν πορεία κι αδυνατούν (οι περισσότεροι) να μας περιγράψουν την εμπειρία τους. Για κάθε ΑμεΑ που παλεύει για πρόσβαση και ορατότητα, για κάθε φροντιστή που παλεύει με τα όρια της αντοχής του, για κάθε άνθρωπο που θέλει να λέγεται άνθρωπος. Και για οποιονδήποτε ξέρει να εκτιμά τη δύναμη του αυτοσαρκασμού.

Άρης Σφακιανάκης

Τα 3 βιβλία που θα θυμάμαι από το 2025:

Το ημερολόγιον του βαρόνου και μεγάλου ευεργέτου Κωνσταντίνου Δ. Μπέλλιου (1836-18370), (εκδ. Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων)
Ένας Έλλην ομογενής επισκέπτεται την Αθήνα στα πρώτα χρόνια του Όθωνα και απογοητεύεται οικτρά από τους ανθρώπους. Είναι φρικιαστικά ενορατικό για όσα ακολούθησαν στο νέο ελληνικό κράτος – και εξακολουθούν μέχρι σήμερα.

Η ένοικος του Γουάιλντφελ Χολ, Αν Μπροντέ (μτφρ. Αυγερινού Σοφία, εκδ. Loggia)
Απολαυστικό μυθιστόρημα από τη μικρότερη αδελφή Μπροντέ, το οποίο ξετυλίγεται στην αγγλική επαρχία και αφορά τους έρωτες, τις προδοσίες και τα πάθη ενός βικτοριανού μικρόκοσμου.

Ο κοινός μας φίλος, Τσαρλς Ντίκενς (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ, εκδ. Gutenberg)
Μόλις κυκλοφόρησε και το διαβάζω ασμένως. Περιγράφει –με τον εξαίσιο τρόπο του Ντίκενς– τη χαμοζωή των ανθρώπων που διαβιούν και βιοπορίζονται κοντά στις όχθες του Τάμεση. Η κόρη μου ζει σε ποταμόπλοιο στον Τάμεση, οπότε έπαιξε κι αυτό τον ρόλο του.

Στέφανος Τσιτσόπουλος

Πέτα το στη θάλασσα, Σάκης Σερέφας (εκδ. Μεταίχμιο)
Το 1963, μια μικρομάνα παίρνει το τρένο και από τη Γερμανία έρχεται στη Θεσσαλονίκη για να πετάξει το παιδάκι της στη θάλασσα. Χρόνια μετά, ο Σάκης Σερέφας επιστρέφει στην προκυμαία του Θερμαϊκού και εκείνη την αληθινή παιδοκτονία, που συντάραξε το πανελλήνιο, την αναπλάθει σε μυθιστόρημα. Γύρω από την Ελένη που έπνιξε το βρέφος, ο Σερέφας τοποθετεί όλους τους πρωταγωνιστές της εποχής, τη Φρειδερίκη και τον Βασιλέα Παύλο, τα μαύρα γεγονότα της δολοφονίας του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη και το παρακράτος που οργιάζει στη Θεσσαλονίκη, τον ύποπτο κόσμο των ορφανοτροφείων και των παράνομων κυκλωμάτων πώλησης βρεφών. Μαζί φυσικά τοποθετεί και τον εαυτό του, καθώς είναι γνωστή η σερέφεια τακτική: ο συγγραφέας παντογνώστης Θεός κατευθύνει την αφήγηση και αναψηλαφεί τη Θεσσαλονίκη των μικρών καθημερινών στιγμών και των μεγάλων εγκλημάτων. Ποιες ήταν οι ψυχολογικές παράμετροι που έφεραν τη μάνα σε κατάσταση παιδοκτονίας; Πόσο επηρεάζουν ο Ψυχρός Πόλεμος που μαίνεται, ο Φρανκ Κάπρα της «Υπέροχης ζωής», ο «Δράκος» του Κούνδουρου, μια τροφός μωρών, ένας εργάτης στα μπετά του υπό ανέγερση ξενοδοχείου Μακεδονία Παλλάς και ένας οδηγός ΚΤΕΛ την ιστορία που τρέχει; Όλες οι απαντήσεις στο «Πέτα το στη θάλασσα», που κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι το μυθιστόρημα της χρονιάς.

Η δεσμοφύλακας, Νίκος Δαββέτας (εκδ. Πατάκη)
Το βάθρο του νικητή, στην προσωπική μου λίστα με τα κορυφαία μυθιστορήματα της χρονιάς, ο Σάκης Σερέφας το μοιράζεται με τον Νίκο Δαββέτα. Η νουβέλα του «Η δεσμοφύλακας», ένα βιβλίο εμπνευσμένο από την ιστορία της μητέρας του συγγραφέα, η οποία, παρότι έπασχε από Αλτσχάιμερ, διατηρούσε ζωντανές τις αναμνήσεις της από τα χρόνια που εργαζόταν ως σωφρονιστική υπάλληλος στις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, κινείται με έναν μεγαλειώδη τρόπο ανάμεσα στη μυθοπλασία και την αυτοβιογραφία. Καθώς οι μνήμες της μάνας δραπετεύουν, την ίδια στιγμή που το μυαλό της καταθρυμματίζεται, ο Δαββέτας κορφολογεί τον χωρίς ειρμό αφηγηματικό της λόγο συνθέτοντας ένα εκπληκτικό χρονικό αγάπης, μνήμης, λήθης και τραυμάτων που επιστρέφουν. Αποτυπώνει και διασώζει τη ζωή της, ανταλλάσσοντας στην ουσία ρόλους.

Η απόδειξη της αθωότητάς μου, Τζόναθαν Κόου (μτφρ. Άλκηστις Τριμπέρη, εκδ. Πόλις)
Μια διασταύρωση τριών genre: αστυνομικό (ποιος σκότωσε τον μπλόγκερ Κρίστοφερ Σουάν;), campus novel (οι πανεπιστημιακές και λογοτεχνικές ίντριγκες δίνουν και παίρνουν στο Κέιμπριτζ, που ως τόπος καταλαμβάνει μεγάλο κομμάτι της αφήγησης) και αυτομυθοπλασία, της οποίας η πλοκή φλερτάρει με το πολιτικοκοινωνικό δοκίμιο. Κατά την προσφιλή συνήθεια του Κόου, χρονογραφείται για άλλη μια φορά (παλιά του τέχνη κόσκινο) η Μεγάλη Βρετανία των ημερών. Επιστρέφοντας στην υπερδεξιά ρεϊγκανική Αμερική και τη θατσερική Αγγλία της δεκαετίας του ’80, ο Τζόναθαν Κόου επεξηγεί με γλαφυρό τρόπο το πώς ο σκληρός νεοφιλελευθερισμός άλωσε τα πάντα. Δύο Gen Z ηρωίδες, η Φιλ και η Ρασίντα, που αγαπούν να βλέπουν τα «Φιλαράκια», αναλαμβάνουν να εξιχνιάσουν μια ιστορία στην οποία εμπλέκονται οι γονείς τους και που διαρκεί επτά εβδομάδες, τόσο όσο κράτησε η πρωθυπουργία της Λιζ Τρας. Αναμφίβολα, τόσο πολιτικό όσο και «Η Λέσχη των Τιποτένιων» και το «Τι ωραίο πλιάτσικο».