Τζ. Κ. Ρόουλινγκ: «Το Ίκαμπογκ»

Κάθε μέρα, τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Δεκεμβρίου, θα παρουσιάζουμε μία καινούργια έκδοση: βιβλία που αξίζουν —όσο γίνεται τεκμηριωμένα—, βιβλία «για όλα τα γούστα», βιβλία που μας έκαναν κλικ για τον ένα ή τον άλλο λόγο. Η περίοδος των εορτών μοσχομυρίζει έτσι κι αλλιώς φρεσκοτυπωμένες σελίδες.

Σήμερα: Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, «Το Ίκαμπογκ» (μετάφραση Πετρούλα Γαβριηλίδου, εικονογράφηση Μπεν Μαντλ, 368 σελίδες, Εκδόσεις Ψυχογιός)

Η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ είναι —ανάμεσα σε πολλά άλλα πράγματα— η καλή νεράιδα του παιδικού βιβλίου. Χάρη σ’ αυτή τη γυναίκα, έχουν έρθει κοντά στο βιβλίο εκατομμύρια παιδιά, που πέρασαν όμορφα διαβάζοντας τις ιστορίες της, ονειρεύτηκαν, ενδυναμώθηκαν, διαμορφώθηκαν, και έγιναν καλύτερες εκδοχές του εαυτού τους.

Επίσης χάρη σ’ αυτή τη γυναίκα, η αγορά του βιβλίου έχει «επιχορηγηθεί» με ένα πελώριο ποσό (που δεν σταματά ΠΟΤΕ να αυξάνεται), τέτοιο που μερικές χιλιάδες βιβλιοπωλεία σε όλο τον κόσμο στάθηκαν στα πόδια τους, ενώ πολλοί εκδοτικοί οίκοι, επίσης σε κάθε γωνιά της γης, μεγάλωσαν και μπόρεσαν να εκδώσουν κάμποσες δεκάδες χιλιάδες άλλα βιβλία που διαφορετικά δεν θα εκδίδονταν ποτέ. Για να μη μιλήσουμε για τον κύκλο εργασιών από τις μεταφορές των βιβλίων της στον κινηματογράφο, ή για τα φιλανθρωπικά της ιδρύματα.

Κάτι παρόμοιο, σε τέτοια κλίμακα, συμβαίνει μόνο μία φορά στη ζωή ενός ανθρώπου.

Διαβάσαμε το «Ίκαμπογκ» και μαγευτήκαμε ξανά: ναι, είναι παιδικό, αλλά πολλοί άνθρωποι διαβάζουμε παιδικά βιβλία γιατί απλώς μάς αρέσουν τα παιδικά βιβλία. Δεν θα μιλήσουμε όμως εμείς γι’ αυτό, αλλά θα δώσουμε αμέσως τον λόγο στη μεταφράστρια του «Ίκαμπογκ» Πετρούλα Γαβριηλίδου —μία από τις πιο έμπειρες και πιο καταξιωμένες στον χώρο, με εκατοντάδες μεταφρασμένους τίτλους—, αφού την ευχαριστήσουμε μέσα από την καρδιά μας για την προθυμία της και τον χρόνο που αφιέρωσε:

* * *

«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια πολύ μικρή χώρα που την έλεγαν Αφθονία…»

Και το παραμύθι ξεκινά με τη γνωστή, αγαπημένη φράση. Αυτή τη φορά η μόνη μαγεία που θα συναντήσουμε στην ιστορία της Ρόουλινγκ είναι η πιο δυνατή, η πιο συναρπαστική: η αφήγησή της, που μας παρασέρνει ξανά σε έναν κόσμο γεμάτο φαντασία. Με καλούς, με κακούς, με θρυλικά τέρατα, με περιπέτειες, με μάχες, με πολλές ανατροπές στην πλοκή.

Ενώ το έχω διαβάσει πια τόσες φορές, κάθε φορά που το ανοίγω, σε οποιαδήποτε σελίδα, εξακολουθεί να με τραβάει σαν μαγνήτης. Όσες και όσοι μεταφράζουμε και διαβάζουμε παιδική και εφηβική λογοτεχνία ξέρουμε πολύ καλά την αξία της, που υπερβαίνει τα ηλικιακά όρια. Κι ότι ναι μεν τα παραμύθια συχνά κρύβουν αλληγορίες, συσχετισμούς με την πραγματικότητα και νοήματα σε διάφορα επίπεδα, ανάλογα με την αναγνωστική ωριμότητα, αλλά μια πραγματικά καλή ιστορία γίνεται διαχρονικά απολαυστική για μικρούς και μεγάλους. Κι αυτή η ιστορία έχει τη στόφα των παραμυθιών που τα διηγούμαστε ξανά και ξανά.

Το βασίλειο της Αφθονίας ήταν κάποτε το πιο ευτυχισμένο στον κόσμο. Είχε μπόλικο χρυσάφι, έναν βασιλιά με τα ωραιότερα καινούρια ρούχα που θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε, και κρεοπώλες, ζαχαροπλάστες και τυροκόμους, των οποίων τα υπέροχα φαγητά έκαναν κάθε άνθρωπο που τα έτρωγε να χορεύει από χαρά.

Όλα ήταν τέλεια, παντού – εκτός από τους ομιχλώδεις Βαλτότοπους στα βόρεια του βασιλείου, όπου, σύμφωνα με τον θρύλο, ζούσε ένα τέρας, τοΊκαμπογκ. Όλοι οι λογικοί άνθρωποι ήξεραν ότι το Ίκαμπογκ ήταν μόνο ένας μύθος για να φοβούνται τα παιδιά και να συμπεριφέρονται καλά. Αλλά το παράξενο με τους μύθους είναι ότι μερικές φορές ζωντανεύουν από μόνοι τους.

Θα μπορούσε ένας μύθος να εκθρονίσει έναν βασιλιά; Θα μπορούσε ένας μύθος να γονατίσει μια άλλοτε ευτυχισμένη χώρα; Θα μπορούσε ένας μύθος να παρασύρει δύο παιδιά σε μια περιπέτεια που δεν την αναζήτησαν και δεν την περίμεναν;

Τα υλικά της Ρόουλινγκ είναι κλασικά και τα αναδεικνύει με τη γνωστή της μαεστρία. Λεπτομερείς περιγραφές, ευφυή και παιχνιδιάρικα λογοπαίγνια, χαρακτήρες που εξελίσσονται,χιούμορ, αγωνία, μυστήριο, ιππότες, βασίλεια, αλλά και το κακό, το απειλητικό, που είναι παρόν με τον τρόπο των λαϊκών μύθων, ακολουθώντας και την παράδοση των αδελφών Γκριμ.

Θέλω να σταθώ σε δύο σημεία από τα πολλά που θα μπορούσε να θίξει κανείς: στους βασικούς γυναικείους χαρακτήρες του βιβλίου, που αντιστέκονται σε ό,τι τους επιβάλλεται, και σε ένα γλωσσοπλαστικό εύρημα προς το τέλος της ιστορίας.

Τρεις γυναίκες, από τρεις διαφορετικές γενιές, αντλούν τη δύναμή τους από την ταυτότητά τους και, με τον μοναδικό της τρόπο η καθεμία, παλεύουν γι’ αυτές τις ίδιες και για όλη την κοινωνία. Όσον αφορά το γλωσσοπλαστικό εύρημα, πρόκειται για μια λέξη επινοημένη από τη συγγραφέα που με πολύ ευφάνταστο τρόπο μάς θυμίζει πόση σημασία έχει το περιβάλλον μέσα στο οποίο ερχόμαστε στη ζωή.

Δεν μπορώ να πω περισσότερα χωρίς να κάνω σπόιλερ. Θα το απολαύσετε σίγουρα εσείς, τα παιδιά που θα τους το χαρίσετε, τα παιδιά που θα τους το διαβάσετε!

* * *

Και τώρα ας μας επιτραπεί να αντιγράψουμε αμέσως παρακάτω τον Πρόλογο στο βιβλίο που έγραψε η ίδια η Ρόουλινγκ. Νά τι λέει λοιπόν:

Η ιδέα του «Ίκαμπογκ» μου ήρθε πριν από πολύ καιρό. Διάβαζα την ιστορία μεγαλόφωνα στα δύο μικρότερα παιδιά μου όταν ήταν πολύ μικρά αλλά δεν την τελείωσα ποτέ, προς μεγάλη απογοήτευση της Μακένζι, της οποίας ήταν η αγαπημένη ιστορία. Αφού τελείωσα τα βιβλία με τον Χάρι Πότερ, έκανα ένα διάλειμμα πέντε ετών, κι όταν αποφάσισα να μην εκδώσω παιδικό βιβλίο μετά, το «Ίκαμπογκ» μπήκε στη σοφίτα, ανολοκλήρωτο ακόμα. Έμεινε εκεί για πάνω από μία δεκαετία και μάλλον θα ήταν ακόμα εκεί αν δεν συνέβαινε η πανδημία του κορονοϊού και εκατομμύρια παιδιά δεν κλείνονταν στο σπίτι, χωρίς να μπορούν να πάνε στο σχολείο ή να συναντήσουν τους φίλους τους. Τότε είχα την ιδέα να αναρτήσω την ιστορία δωρεάν στο διαδίκτυο και να ζητήσω από τα παιδιά να την εικονογραφήσουν.

Από τη σοφίτα κατέβηκε ένα πολύ σκονισμένο κουτί με δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα χαρτιά, και στρώθηκα στη δουλειά. Ανεβάσαμε το «Ίκαμπογκ» στο διαδίκτυο σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. […] Μου έδινε μεγάλη χαρά να κοιτάζω τις δημιουργίες που υπέβαλαν τα παιδιά και θέλω πολύ να πιστεύω ότι το «Ίκαμπογκ» πρόσφερε σε κάποιους μελλοντικούς ζωγράφους και εικονογράφους την πρώτη τους δημόσια προβολή.

Το να επιστρέψω στη γη της Αφθονίας και να τελειώσω αυτό που είχα αρχίσει πριν από τόσο πολύ καιρό, ειδικά κάτω από τέτοιες συνθήκες, ήταν μία από τις πιο ανταποδοτικές εμπειρίες στη συγγραφική μου ζωή. Η έκδοση του «Ίκαμπογκ» που ακολούθησε στη συνέχεια θα είναι πάντα από τις αγαπημένες μου στα ράφια της βιβλιοθήκης μου. Μεταξύ 2020 και 2024 δώρισα τα δικαιώματα από το βιβλίο και το audiobook στο φιλανθρωπικό μου ίδρυμα Volant. Αυτά χρησιμοποιήθηκαν για να προσφερθούν πάνω από 12 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας σε περισσότερες από 140 φιλανθρωπικές οργανώσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και διεθνώς, προκειμένου να λάβουν βοήθεια ευάλωτες ομάδες ανθρώπων που είχαν πληγεί ιδιαιτέρως από την πανδημία.

Ωστόσο, το «Ίκαμπογκ» είναι μια ιστορία για κάτι πολύ παραπάνω από εκείνη τη χρονική στιγμή. Η λέξη «Ίκαμπογκ» βγαίνει από τη λέξη «Ichabod» που σημαίνει «καμία δόξα» ή «η δόξα έχει τελειώσει». Νομίζω ότι θα καταλάβετε γιατί διάλεξα αυτό το όνομα μόλις διαβάσετε την ιστορία, που αφορά θέματα τα οποία πάντα με ενδιέφεραν. Τι λένε για μας τα τέρατα που επινοούμε; Τι πρέπει να συμβεί για να κυριαρχήσει το κακό σε κάποιον άνθρωπο, ή σε κάποια χώρα, και τι χρειάζεται για να το καταπολεμήσουμε; Γιατί οι άνθρωποι επιλέγουν να πιστέψουν σε ψέματα ακόμα κι όταν οι αποδείξεις είναι αμυδρές ή ανύπαρκτες;

Αυτή η νέα έκδοση ζωντανεύει όμορφα με τις εικόνες του Μπεν Μαντλ, δίνοντας μια νέα ευκαιρία στους αναγνώστες να ζήσουν την εμπειρία – παντοτινά!

Το μόνο που μένει να πω είναι πως εύχομαι να απολαύσετε την ανάγνωση της ιστορίας όσο απόλαυσα κι εγώ το γράψιμό της!

Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, Μάρτιος 2025

* * *

• Νά και το οπισθόφυλλο:

Ήταν κάποτε ένα πολύ μικρό βασίλειο που το έλεγαν Αφθονία, πολύ πλούσιο τόσο σε ευτυχία όσο και σε χρυσάφι, και πασίγνωστο για τα φαγητά του. Από το απαλό τυρί κρέμα της Τυρούπολης μέχρι τις πάστες Παραδεισένια Προσμονή της Γλυκούπολης, ήταν όλα τόσο λαχταριστά που οι άνθρωποι δάκρυζαν από χαρά όταν τα έτρωγαν.

Αλλά ακόμα και σε αυτό το ευτυχισμένο βασίλειο παραμονεύει ένα τέρας. Ο θρύλος μιλάει για ένα τρομακτικό πλάσμα που ζει πέρα βόρεια στους Βαλτότοπους – το Ίκαμπογκ. Κάποιοι λένε ότι το πλάσμα βγάζει ανάσες φλογερές, ότι φτύνει δηλητήριο κι ότι βρυχάται στην ομίχλη όσο βουτάει ξαφνικά πρόβατα αλλά και παιδιά. Κάποιοι λένε ότι αυτά είναι μόνο παραμύθια…

Αλλά όταν αυτό το παραμύθι ζωντανεύει και απλώνει τη σκιά του πάνω από το βασίλειο, δύο παιδιά –τα κολλητάρια Μπερτ και Ντέιζι– μπαίνουν σε μια μεγάλη περιπέτεια για να ανακαλύψουν την αλήθεια και να μάθουν πού βρίσκεται το αληθινό τέρας.

• Και ένα μικρό βιογραφικό της συγγραφέως:

H Τζ. Κ. Ρόουλινγκ είναι η συγγραφέας της σειράς βιβλίων με ήρωα τον Χάρι Πότερ, που έχει πουλήσει πάνω από 500 εκατομμύρια αντίτυπα, έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 80 γλώσσες και έχει γυριστεί σε οκτώ κινηματογραφικές ταινίες. Το 2020, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid 19, η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ κυκλοφόρησε ΤΟ ΙΚΑΜΠΟΓΚ για πρώτη φορά. Το 2021 ακολούθησε η έκδοση του βιβλίου ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΓΟΥΡΟΥΝΑΚΙ. Και τα δύο βιβλία έχουν γίνει παγκόσμια μπεστ σέλερ. Η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ έχει βραβευτεί και τιμηθεί πολλάκις για το έργο της. Υποστηρίζει διάφορους φιλανθρωπικούς σκοπούς μέσα από το φιλανθρωπικό της ίδρυμα Volant, και έχει δημιουργήσει το φιλανθρωπικό ίδρυμα Lumos. Από τότε που μπορεί να θυμηθεί τον εαυτό της, η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ ήθελε πάντα να γίνει συγγραφέας. Σήμερα ζει στη Σκωτία με την οικογένειά της.

Βρείτε το στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας, ή όπου αλλού σάς αρέσει να προμηθεύεστε τα βιβλία σας.

* * *

Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή. Τις Κυριακές, η στήλη μεταμορφώνεται στο Βιβλίο της Εβδομάδας. Ειδικά για τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Δεκεμβρίου, βγαίνουμε κάθε μέρα με μία πρόταση ανάγνωσης. Στείλτε μας μέιλ αν θέλετε να μας πείτε ή να μας ρωτήσετε κάτι — οτιδήποτε. Σας ευχαριστούμε πολύ.