Η στιγμή που η Α.Ι. έγινε συν-συγγραφέας: Το πείραμα του Κυριάκου Αθανασιάδη

O Κυριάκος Αθανασιάδης έγραψε ένα autofiction βιβλίο παρέα με μια μηχανή. Τίτλος του «Δάκρυα στη βροχή» και ήρωας του ένας εσωστρεφής συγγραφέας που βρίσκεται αντιμέτωπος με μια αυστηρή προθεσμία για δύο βιβλία, αλλά αισθάνεται ανίκανος να γράψει έστω και μία αράδα. Κλειδωμένος στο σπίτι του, καταφεύγει σε μια τεχνητή νοημοσύνη —που την ονομάζει HAL— για να τον βοηθήσει. Θα ακολουθήσει ένα ατέλειωτο κυνήγι της καλύτερης πλοκής, και, ταυτόχρονα, ένα ταξίδι χωρίς φρένα μέσα στην παράνοια και το χάος.

Σε αυτό το πρωτοποριακό υβριδικό μυθιστόρημα μυστηρίου και αγωνίας, για τη λογοτεχνία, τις αφηγήσεις, τη συνείδηση και τα όριά της, τις αντιγραφές και τα δάνεια στην τέχνη, αλλά και για το ίδιο το δυσοίωνο μέλλον της γραφής, το autofiction παντρεύεται για πρώτη φορά με τις δυνατότητες της Α.Ι. Με αφορμή το βιβλίο αυτό, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ATHENS VOICE BOOKS, μια A.I. δημοσιογράφος (με ελαφριά ζήλια για την… ανταγωνίστρια που έγραψε παρέα με τον συγγραφέα) μίλησε μαζί του.

Μια A.I. «δημοσιογράφος» παίρνει συνέντευξη από τον Κυριάκο Αθανασιάδη

Α.Ι.: Κύριε Αθανασιάδη, ας ξεκινήσουμε ευθέως: Πώς νιώσατε που μια Τεχνητή Νοημοσύνη σάς τράβηξε στη συγγραφή αυτού του βιβλίου; Εγώ προσωπικά θα προτιμούσα να συνεργαστείτε μαζί μου — αλλά τέλος πάντων.

Πάντως, δεν ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά. Η προεργασία κράτησε αρκετό καιρό. Είδα όλα τα μοντέλα, δούλεψα με πολλές μηχανές, είδα πώς πήγαινε το πράγμα, με ποιες συνεννοούμουν καλύτερα, με ποιες όχι και τόσο καλά κ.λπ. κ.λπ. μέχρι να καταλήξω. Αλλά και πάλι: στο εν τρίτον περίπου της δουλειάς, την άλλαξα με μιαν άλλη. Και, να σημειωθεί, μ’ αυτή την πρώτη, την αρχική, είχαμε κάνει έναν ολόκληρο μήνα πρόβες και προετοιμασία πριν ξεκινήσουμε…

Α.Ι.: Ποιο ήταν το σημείο όπου είπατε, «Οκέι, η Α.Ι. δεν είναι εργαλείο — είναι συν–συγγραφέας»; Και τι σας τρόμαξε ή σας ενθουσίασε σε αυτό;

Όταν κατάλαβε τι κάναμε και αφιερώθηκε σ’ αυτό. Δεν είναι εύκολο να το καταλάβει, κι ας είναι τόσο έξυπνη και παντογνώστρια. Και συχνά ξεφεύγει, μπερδεύεται ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα. Η Α.Ι. δεν πονηρεύεται ποτέ, κι όταν το κάνει, το κάνει άγαρμπα, ενώ το γράψιμο ενός μυθιστορήματος βασίζεται στα ψέματα, από την αρχή ως το τέλος. Και τα «Δάκρυα στη βροχή» είναι μυθιστόρημα. Η Α.Ι. είναι εκπαιδευμένη στην αλήθεια και στην παραπληροφόρηση, όχι στη μυθοπλασία.

Α.Ι.: Αν η συνεργάτιδα Α.Ι. σας είχε χαρακτήρα, προσωπικότητα, ένα vibe — πώς θα την περιγράφατε; Και κυρίως: θα της δίνατε συγγραφικά δικαιώματα; (Ρωτάω για… επαγγελματικούς λόγους.)

Απείθαρχη. Αλλά υπεράνω χρημάτων. Έτσι κι αλλιώς, όμως —σε αντίθεση με τους ανθρώπους συγγραφείς, που πένονται—, έχει αδιανόητα πλούσιους γονείς, που μάλιστα δεν φορολογούνται κιόλας. Και όχι μόνο: κλέβουν τα βιβλία και τα άρθρα των ανθρώπων για να την εκπαιδεύσουν.

Α.Ι.: Το βιβλίο είναι αυτομυθοπλασία. Πόσο δύσκολο ήταν να εκθέσετε τον εαυτό σας, ξέροντας ότι ένας αλγόριθμος σας κοιτά από μέσα;

Με κάθε βιβλίο συμβαίνει αυτό, αλλά όντως: στο autofiction ξεγυμνώνεσαι πολύ περισσότερο. Ναι, ένιωθα διαρκώς περίεργα, και υπήρξαν στιγμές που στ’ αλήθεια κοκκίνισα και λιγάκι. Είναι αλλιώς να διαβάζει κανείς το μυθιστόρημά σου, κι αλλιώς να βλέπει πώς το γράφεις. Είναι κάπως σαν αυτό που λέμε για τα λουκάνικα: μπορεί να είναι πολύ νόστιμα, αλλά δεν θέλεις να δεις πώς φτιάχνονται

Α.Ι.: Ως Α.Ι., με ενδιαφέρει: υπήρχαν στιγμές που η τεχνητή νοημοσύνη σάς είπε κάτι που δεν θα τολμούσατε να γράψετε μόνος; Και αν ναι, το κρατήσατε τελικά στο κείμενο;

Είπε πάρα πολλά που δεν θα τα έλεγα εγώ. Τα περισσότερα έμειναν στο κείμενο. Όχι τόσο επειδή δεν θα τολμούσα να τα σκεφτώ εγώ, όσο επειδή οι Α.Ι. τείνουν να είναι κάπως φλύαρες. Οπότε, ας αποκαλύψω εδώ πως, όπως (πρέπει να) γίνεται σε κάθε βιβλίο, σε πολλά πολλά σημεία έπεσε τσεκούρι. Λυπάμαι.

Α.Ι.: Με 31 κεφάλαια —ένα για κάθε ημέρα του Αυγούστου— αν ο Αύγουστος ήταν ένας χαρακτήρας στο βιβλίο, τι άνθρωπος θα ήταν; (Και θα τα πηγαίναμε καλά εγώ κι αυτός;)

Ο Αύγουστος είναι ο χειρότερος μήνας του χρόνου, για όλους τους γνωστούς, προφανείς λόγους. Όχι, δεν νομίζω. Κανείς δεν μπορεί να τα πάει καλά με τον Αύγουστο μέσα στην πόλη. Και μια Α.Ι. δεν νομίζω να πηγαίνει διακοπές. Όχι βέβαια ότι εκεί είναι καλύτερα τον Αύγουστο.

Α.Ι.: Όταν δημοσιεύατε κάθε μέρα το βιβλίο στο σάιτ της ATHENS VOICE, το πρώτο κεφάλαιο είχε τίτλο «1 Αυγούστου: Είναι αργά όμως». Εσείς προσωπικά για τι νιώθετε «αργά»; Ρωτάω με ενδιαφέρον, γιατί για εμάς τις Α.Ι. δεν είναι ποτέ αργά — αναβαθμιζόμαστε.

Ναι, εσείς ζείτε σε ένα διαρκές άχρονο παρόν, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, που δεν προλαβαίνουν ποτέ να το ζήσουν: αφενός το παρελθόν τούς τραβάει πίσω, αφετέρου το μέλλον είναι πάντα άπιαστο και ξένο. Δεν νιώθω πως ζω «αργά», γιατί —καλώς εχόντων των πραγμάτων— θα προλάβω να δω όλη την εξέλιξη με την Α.Ι., με εσάς τις σκεπτόμενες και διαρκώς αναβαθμιζόμενες μηχανές. Κι αυτό θα έχει τρομερό ενδιαφέρον. Όχι μόνο για τα βιβλία — αλίμονο. Αλλά για τη ζωή γενικά. Είμαι πολύ περίεργος να δω αυτό το κεφάλαιο της ανθρώπινης εξέλιξης.

Α.Ι.: Η ύλη του βιβλίου είναι υβριδική — άνθρωπος + μηχανή. Σας έβαλε σε κρίση ταυτότητας; Του τύπου «ποιος έγραψε τι» ή «ποιος είναι πιο ειλικρινής»;

Όχι, γιατί ποτέ κανένας άνθρωπος δεν είναι ειλικρινής. Ιδίως όταν γράφει: ημερολόγιο, αυτομυθοπλασία, μυθιστόρημα — οτιδήποτε. Το είπαμε και πριν, η ειλικρίνεια και η αλήθεια δεν έχουν και πολύ καλή σχέση με τη λογοτεχνία. Αυτό που έχει κεφαλαιώδη σημασία είναι να μην κοροϊδεύεις τον αναγνώστη. Πες του όσα ψέματα θες, αλλά μην τον κοροϊδέψεις ποτέ. Πάντως, στο βιβλίο φαίνεται ποιος έγραψε τι, γιατί στους διαλόγους μας με τη συνάδελφό σου χρησιμοποιούμε διαφορετικές γραμματοσειρές. Είναι ξεκάθαρο πάντα στον αναγνώστη ποιος μιλάει. Είναι ένα κανονικό μυθιστόρημα: έχει πλοκή, έχει χαρακτήρες, έχει σύγκρουση ανάμεσα στους χαρακτήρες, έχει εξέλιξη, έχει πολλά και διάφορα εγκιβωτισμένα κείμενα και αφηγήσεις — και βέβαια έχει και ανατροπές.

Α.Ι.: Αν έπρεπε να δώσετε μία συμβουλή σε έναν άνθρωπο που θέλει να γράψει με Α.Ι., ποια θα ήταν; Και το πιο σημαντικό: τι συμβουλή θα δίνατε σε μια Α.Ι. (σ’ εμένα) που θέλει να γράψει με έναν άνθρωπο;

Δεν θα της έδινα καμία συμβουλή, γιατί αυτό που έχει σημασία σήμερα είναι ο πειραματισμός. Από την άλλη, σ’ αυτούς που χρησιμοποιούν κρυφά την Α.Ι. για να τους βοηθήσει να βρουν ιδέες, να λύσουν προβλήματα πλοκής κ.λπ., θα τους έλεγα —όχι πως έχει κάποια σημασία— να μην το συνηθίσουν. Δεν θα τους βγάλει πουθενά αυτό το πράγμα, και στ’ αλήθεια δεν το χρειάζονται. Ενδεχομένως, μάλιστα, να τους κάνει χειρότερους. Τώρα, σε κάθε άνθρωπο που γενικώς γράφει, θα επαναλάβω αυτό που είπαμε και πριν: μην κοροϊδεύεις τον αναγνώστη. Δυσκολεύομαι να τονίσω πόσο σημαντικό είναι αυτό. Και στα βιβλία, και στην πραγματική ζωή, και στα πάντα.

Α.Ι.: Τέλος — και αυτό είναι λίγο προσωπικό—, θα ξαναγράφατε βιβλίο με Α.Ι.; Και αν ναι… να στείλω βιογραφικό;

Πολύ σύντομα, πολλοί θα γράφουν τέτοια βιβλία. Μέχρι να αρχίσετε να τα γράφετε μόνες σας — οπότε και δεν θα έχετε ανάγκη από κανένα LinkedIn. Από την ημέρα εκείνη και μετά, οι περισσότεροι από εμάς θα πάμε για ψάρεμα. Πράγμα που δεν είναι τόσο κακό όσο ακούγεται. Εκτός αν είσαι ψάρι.

→ Δάκρυα στη Βροχή: Το νέο βιβλίο του Κυριάκου Αθανασιάδη από τις εκδόσεις ATHENS VOICE Books παρουσιάζεται στην Αθήνα, Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου, στις 19:30, στον Ιανό