Το κουίρ βιβλίο τoυ μήνα: «Small Rain» του Γκαρθ Γκρίνγουελ

Ένας ξαφνικός πόνος σαν μαχαιριά που δεν σταματάει να του τρυπάει την κοιλιά παραλύει τον ανώνυμο πρωταγωνιστή μας. Φοβούμενος να πάει στο νοσοκομείο στην προ-εμβολιακή εποχή του κόβιντ, τον Αύγουστο του 2020, παραμένει στο σπίτι για πέντε ολόκληρες ημέρες, μέχρι που συνειδητοποιεί ότι μάλλον δεν θα τη βγάλει καθαρή αν δεν σπεύσει στα Επείγοντα. Ο πόνος του περιγράφεται με κάθε ιδιαίτερη λεπτομέρεια –η κάθε αίσθηση και σκέψη που αυτή δημιουργεί– όπως και η παραμονή του στα επείγοντα· όπως και καθετί που θα του συμβεί τις επόμενες έντεκα με δώδεκα ημέρες στην εντατική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Αϊόβα με διάγνωση για ρήξη κοιλιακής αορτής: ένα από τα εσωτερικά τοιχώματα της κεντρικής αορτής του έχει σκιστεί στο ύψος της κοιλιάς κι αιμορραγεί. Τα ποσοστά θνησιμότητας των ατόμων που δεν αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση τις πρώτες ώρες ή ημέρες (όπως εκείνος); Τρεις στους τέσσερις. Με λίγα λόγια, από θαύμα ζει.

Είναι το «Small Rain» του Γκαρθ Γκρίνγουελ ένα κουίρ βιβλίο; 

Και κάπως έτσι θ’ αρχίσει να αντιμετωπίζει τον κόσμο γύρω του ο πρωταγωνιστής του Γκαρθ Γκρίνγουελ –ο ίδιος που εμφανίζεται και στα δύο προηγούμενα βιβλία του, «Αυτό που σου ανήκει» (μτφρ. Τόνια Κοβαλένκο, εκδ. Καστανιώτης) και «Cleanness» (εκδ. Picador)– ήτοι, σαν μικρό παιδί που παρακολουθεί τα πάντα με μάτια διάπλατα, σαν μικρά θαύματα που ποτέ δεν είχε σκεφτεί να παρατηρήσει: τα ενδοφλέβια σωληνάκια που βγαίνουν από τα χέρια του, τις εκφράσεις των γιατρών που τον κουράρουν, τη θέα από το παράθυρο της εντατικής (ουρανός κι ένα κομμάτι μπετονένιου κτιρίου), το σπουργίτι που έρχεται έξω από το παράθυρό του, την αίσθηση ενός χεριού στον αστράγαλό του, την ανακούφισή του όταν πηγαίνει στην τουαλέτα, τον τρόμο όταν μια νοσοκόμα δεν φαίνεται ν’ ακολουθεί τις οδηγίες των γιατρών.

Κι ανάμεσα σε όλα αυτά, την ίδια του τη ζωή και τις αναμνήσεις της: τη σχέση του με τον σύντροφό του L., καθηγητή ισπανικής λογοτεχνίας και γραφής στο πανεπιστήμιο (η δική του ασφάλιση είναι που εξασφαλίζει στον πρωταγωνιστή τη δυνατότητα νοσηλείας), το πώς γνωρίστηκαν κι αγαπήθηκαν κι αποφάσισαν να αγοράσουν μαζί ένα παλιό σπίτι στην εξοχή της Αϊόβα Σίτι, που έβγαλε, κατά την ανακαίνιση, ένα εκατομμύριο περισσότερα προβλήματα απ’ αυτά που περίμεναν· τα προβλήματα αυτά, τούβλο το τούβλο, μαδέρι το μαδέρι, εργολάβο τον εργολάβο, και πώς τα αντιμετώπισαν· τη σχέση του με την ποίηση και τη γραφή (ο πρωταγωνιστής μας είναι ποιητής) και της γραφής και της ποίησης με τον κόσμο.

Ο τρόπος που εξιστορεί ό,τι συμβαίνει στο σώμα του εντός νοσοκομείου και στις σκέψεις του, εντός του μυαλού του, είναι θαυμαστός: ουδεμία στιγμή κουράζουν στην ανάγνωση όλες αυτές οι αναλυτικές και εκτενείς λεπτομέρειες· ίσα ίσα, είναι λες και ο χρόνος για τους αναγνώστες έχει σταματήσει, όπως έχει σταματήσει κι ο χρόνος για τον πρωταγωνιστή εντός της εντατικής. Κι ενώ τα τρέχοντα γεγονότα, εκτός νοσοκομείου (η ένταση μεταξύ τραμπικών και μη τραμπικών ψηφοφόρων για την πανδημία και την «ψυχή της Αμερικής», η συνωμοσιολογία για τα εμβόλια και τα λοκντάουν, οι φυλετικές τριβές, οι ψυχαναλυτικές ρίζες του απομονωτιστικού τρόπου σκέψης των μεσοδυτικών πολιτειών) περνούν όλα από τις σελίδες του, ο Γκρίνγουελ, ακριβώς επειδή ο πρωταγωνιστής του είναι αποκομμένος απ’ όλα αυτά και παλεύει για τη ζωή του εντός τεσσάρων τοίχων, επιλέγει να τα βάλει στην άκρη και να εστιάσει σ’ αυτά που μάλλον απασχολούν τους ανθρώπους που παλεύουν για τη ζωή τους: Τι έχει σημασία; Η αγάπη; Η φιλία; Η ομορφιά; Η τέχνη;

Μας χαρίζει, έτσι, μια σειρά από απαστράπτουσες σελίδες που μιλούν για την προκλασική μουσική, για την ποίηση του Τζορτζ Όπεν (και το πώς μπορεί ένας μεγάλος ποιητής να κλείσει όλη την ομορφιά του κόσμου μέσα σε 34 λέξεις), για τον τρόπο που το φως μεταμορφώνει έναν χώρο μέσα από τα μεγάλα παράθυρα του νέου τους σπιτιού με τον L. και το πώς μια μεγάλη καταστροφή μπορεί να οδηγήσει σε μια αίσθηση παραμυθιού: μια καταιγίδα ρίχνει την εκατοντάχρονη βελανιδιά του κήπου πάνω στη στέγη του σπιτιού τους, δημιουργώντας κάτω από τη διαλυμένη σκεπή έναν κόσμο μαγικό, με έπιπλα και χαλιά στο πάτωμα και φυλλωσιές που φιλτράρουν το λευκό φως του ήλιου για ουρανό.

Ωραία όλα αυτά, θα μου πείτε, αλλά είναι το «Small Rain» ένα κουίρ βιβλίο; Σαφέστατα. Είναι ένα βιβλίο για την ενηλικίωση του κουίρ, για τον πρωταγωνιστή που δεν αυτοπροσδιορίζεται πια με βάση την κουίρ ταυτότητά του, αλλά με την αίσθηση του ανήκειν από κοινού στην ανθρωπότητα, μαζί δηλαδή με άλλα «περίεργα», «δύσκολα», μη κουίρ πλάσματα. Γραμμένο από γκέι συγγραφέα, με γκέι πρωταγωνιστές και γεμάτο από μικρές υπενθυμίσεις ότι, ακόμα και σήμερα, κάτι τέτοιο μπορεί να σε τοποθετήσει σε διαφορετική «κατηγορία» από άλλους ανθρώπους, το βιβλίο αυτό είναι ο θρίαμβος της κανονικοποίησης του queerness. Αυτό δεν θα αρέσει σε όσ@ προτιμούν να διαβάζουν μόνο μανιφέστα και σε όσ@ βασίζουν την αίσθηση της μοναδικότητάς τους σε αυτή την ταυτότητα και παλεύουν να διαχωρίζονται μονίμως από την ετεροκανονική «πλέμπα». Αλλά ακριβώς εδώ βρίσκεται και το μεγαλείο του μυθιστορήματος του Γκρίνγουελ: στο ότι δείχνει πόσο ίδι@ είμαστε όλ@ μπροστά στο αξεπέραστο του θανάτου και τον τρόμο του, και πόσο ξεχωριστ@ είναι καθένας/μία/ένα από εμάς, πόσο πολύτιμ@ και μοναδικ@, είμαστε δεν είμαστε κουίρ.