Μάχονται οι Δωριείς στην Επανάσταση: Ένα πολύτιμο χρονικό ιστορικής μνήμης και τοπικής ψυχής

Μια εκδοτική συμβολή που τιμά την επιστημονική αρτιότητα, την τοπική συνείδηση και την παιδευτική αποστολή της Ιστορίας παρουσιάζεται στο έργο του δασκάλου Γιάννη Ηλιόπουλου «Μάχονται οι Δωριείς στην Επανάσταση». Το συγκεκριμένο βιβλίο που επιμελήθηκαν ο Δημήτρης Παλούκης και η Ευαγγελία Αποστόλου, αποτελεί μια ερευνητική καταγραφή των αγώνων και των θυσιών του λαού της επαρχίας Δωρίδας κατά την Επανάσταση του 1821, βασισμένη σε πηγές, τεκμήρια, δημοτικά τραγούδια, εικόνες και ζωντανές αφηγήσεις.

Η παρουσίαση του βιβλίου έχει προγραμματιστεί για την Κυριακή 1 Ιουνίου και ώρα 11 π.μ στο Θέατρο Άλφα (28ης Οκτωβρίου 37, Αθήνα) ενώ μετά την εκδήλωση θα παρουσιαστεί η θεατρική παράσταση «3 του Σεπτέμβρη 1843 – Μακρυγιάννης», σε σκηνοθεσία Νίκος Γκεσούλη και με ερμηνευτή το Θοδωρή Προκοπίου. Η έκδοση πραγματοποιήθηκε από τον Σύλλογο Κροκυλιωτών ο Μακρυγιάννης και χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα CLLD/Leader .

Η Δωρίδα, τόπος με ιστορική ραχοκοκαλιά και στέρεες ρίζες στον κορμό της Ρούμελης, αναδεικνύεται στις σελίδες αυτού του έργου όχι απλώς ως γεωγραφική ενότητα αλλά ως θεματοφύλακας αξιών, αρετών και αδιάκοπης προσφοράς στον Αγώνα της Ελευθερίας. Ο Γιάννης Ηλιόπουλος, παιδαγωγός με μακρά θητεία στη δημόσια εκπαίδευση και ταυτόχρονα αφοσιωμένος μελετητής της τοπικής ιστορίας, προσφέρει στον αναγνώστη ένα έργο βαθιάς βιωματικής ενατένισης αλλά και συστηματικής τεκμηρίωσης.

Η αφήγηση διαρθρώνεται κατά χρονολογική σειρά, προσφέροντας σφαιρική εικόνα του δωρικού αγώνα, μέσα από μάχες, αντιστάσεις, ονομαστικές αναφορές σε αγωνιστές, συμμετοχές σε εκστρατείες, ήττες και νίκες, γεγονότα και μνήμες. Ο αναγνώστης βιώνει την εποχή μέσα από το δημοτικό τραγούδι, την παλαιότητα των τοπωνυμίων, τη φυσιογνωμία των τοπικών ηρώων, την παρουσία της Εκκλησίας, τον αντίκτυπο του πολέμου στη λαϊκή καθημερινότητα. Εδώ, η ιστορία δεν είναι απλώς παρελθόν, είναι συνέχεια.

«Η αγάπη που νιώθουμε και θα νιώθουμε εσαεί σ’ αυτόν τον τόπο» γράφει ο ίδιος ο συγγραφέας, ερμηνεύοντας τη βαθύτερη αιτία αυτής της προσπάθειας. Μετά από δεκαετίες αφοσίωσης στη δωρική λαογραφία και στην τοπική εκπαίδευση, ο Ηλιόπουλος επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο ως ιστοριογράφος του, με την ώριμη γραφή της ζωής και την ψυχική γενναιότητα του Δασκάλου που επιμένει να μεταδίδει. Εδώ η Επανάσταση δεν παρουσιάζεται απλά ως Ιστορία αλλά ως διαρκές ερώτημα: ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε, και τι έχουμε χρέος να θυμόμαστε.

Ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με ένα πλούσιο σώμα πηγών, μεταξύ των οποίων και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, παλαιές ιστορικές συγγραφές, προφορικές μαρτυρίες, φωτογραφικό και καλλιτεχνικό υλικό, που με φροντίδα και υψηλή αισθητική συνέθεσαν οι επιμελητές του έργου. Τα κείμενα συνοδεύονται με σπάνιες φωτογραφίες, χάρτες, εικόνες από ναΐφ καλλιτέχνες της περιοχής, καθιστώντας το όχι μόνο βιβλίο ιστορίας αλλά και ανθολόγιο τοπίου και πολιτισμικής δυναμικής.

Ο πρόεδρος του Συλλόγου Κροκυλιωτών «Ο Μακρυγιάννης», Βαγγέλης Γραββάνης, επισημαίνει πως ο Ηλιόπουλος είναι μια φυσιογνωμία που διατηρεί βαθιές ρίζες και μνήμες στον τόπο της Δωρίδας: γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Ζωριάνο, πήγε σχολείο στο γειτονικό Κροκύλειο και βίωσε μία οικογενειακή τραγωδία κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Όλα αυτά, δεν είναι απλές λεπτομέρειες: είναι ο ιστός που κάνει το βιβλίο να πάλλεται, να αναπνέει, να διδάσκει.

Οι επιμελητές, με συγκίνηση και ευθύνη, παρατηρούν πως το ’21 δεν είναι κάτι «περασμένο», είναι «ορίζοντας όλων μας». Η Ιστορία, ιδίως σε εποχές κρίσης πρέπει να φωτίζει. Και το βιβλίο αυτό, με την πολλαπλή του οπτική, φέρνει στο φως αφηγήσεις, δοξασίες και ήθη, προσφέροντας όχι μόνο γνώση αλλά και συγκίνηση. Η φλόγα της ιστορικής μνήμης, γράφουν χαρακτηριστικά, «ζωντανεύει στις σελίδες και πρόσωπα, τόπων άγνωστα».

Το «Μάχονται οι Δωριείς στην Επανάσταση» δεν είναι μόνον ένα βιβλίο για το παρελθόν, αλλά αποτελεί ένα «καθρέφτη» που δείχνει και το παρόν. Την ανάγκη να σταθούμε με ευθύνη απέναντι σε όσα κληρονομήσαμε και να τα περάσουμε στις επόμενες γενιές. Ένα έργο που όπως θα έλεγε και ο Μακρυγιάννης «γράφει την αλήθεια για να ωφελήσει την πατρίδα».

Ο Γιάννης Ηλιόπουλος, γνωστός και με το φιλολογικό ψευδώνυμο Γιάννος Ζωριάνος, γεννήθηκε το 1933 στον Ζωριάνο Δωρίδας και υπηρέτησε επί δεκαετίες ως δάσκαλος στη δημόσια εκπαίδευση, συνδέοντας το παιδευτικό του έργο με τη λαογραφική και ιστορική έρευνα της ιδιαίτερης πατρίδας του. Μέλος επιστημονικών και λογοτεχνικών εταιρειών, έχει δημοσιεύσει πληθώρα μελετών, διηγημάτων και άρθρων, ενώ συγκαταλέγεται στους πλέον αφοσιωμένους μελετητές της Δωρίδας, με έργο που ενώνει τη βιωματική γνώση, τη φιλοπατρία και τη φιλολογική τεκμηρίωση. Βιβλία του όπως «Η Μουσική Λαογραφία της Δωρίδος», «Το Δημοτικό Τραγούδι στη Δωρίδα» και «Από την Καρυά στο Ευπάλιο» αποτελούν σταθμούς στη σύγχρονη καταγραφή της τοπικής ταυτότητας.