Λεονάρντο Τόντο: Θέλω να διαλυθώ | Cupio Dissolvi

Από το 2017 όταν ο Ντάγκλας Μάρεϊ εξέδωσε το βιβλίο «Η παράξενη αυτοκτονία της Ευρώπης», εκφράζονται όλο και εντονότερες ανησυχίες για την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά που οδηγεί σε παρακμή και σε παραίτηση. Όμως η «αυτοκτονία» είναι αρχαία πολιτική και ανθρώπινη στάση: η λατινική έκφραση Cupio dissolvi που χρησιμοποιήθηκε σε μεταφράσεις της προς Φιλιππησίους επιστολής του Παύλου (πριν από τη Βουλγάτα) σημαίνει «επιθυμώ να διαλυθώ» και σημαίνει τη χριστιανική επιθυμία εγκατάλειψης της επίγειας ζωής.

Το Cupio dissolvi, αν και υποτίθεται ότι περιέχει την ελπίδα της ένωσης με τον Χριστό στην αιώνια ζωή, είναι μια φράση που σφράγισε την ανθρώπινη ιστορία και πολιτική εδώ κάτω στη Γη. Έτσι, στο πέρασμα των αιώνων, σημαίνει την απόρριψη της ύπαρξης και τη μαζοχιστική επιθυμία για αυτοκαταστροφή.

Πολλές αποφάσεις και στάσεις του σύγχρονου κόσμου είναι εξίσου αυτοκαταστροφικές με εκείνες της αρχαιότητας: ο βανδαλισμός· η λαφυραγωγία με παράλληλη καταστροφή του δημόσιου χώρου· η επιλογή τρελών, πολεμοχαρών και γενικά επικίνδυνων ηγετών· η πολιτική απάθεια. Αν μελετήσει κανείς τη πολιτική συμπεριφορά —π.χ. τη μεγάλη αποχή στις τοπικές, γενικές, περιφερειακές, ευρωπαϊκές εκλογές— θα οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι πολλοί άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται καθόλου να βελτιώσουν τη ζωή τους.

Είτε πιστεύουν, είτε δεν πιστεύουν στο Επέκεινα —στην πραγματικότητα, πολύ λίγοι είναι πέρα για πέρα σίγουροι για τη μεταθανάτια ζωή— μάλλον ανέχονται την επίγεια ζωή παρά την αγαπάνε. Και παρότι, από τη ρωμαϊκή αρχαιότητα κι από τον Μεσαίωνα, η ποιότητα της ζωής έχει βελτιωθεί πολύ για όλους τους ανθρώπους, το Cupio dissolvi δεν έχει μας εγκαταλείψει στον εικοστό και στον εικοστό πρώτο αιώνα και στη μεταμοντέρνα κατάσταση: οι στίχοι του πανκ «No Future», «I Want to Be Sedated», «The kiss of death, the embrace of life» (οι τελευταίοι είναι από το «Marquee Moon» των Television), όπως και των παραλλαγών του heavy metal εκφράζουν την επιθυμία για διάλυση μέσα στο χάος.

Ένα βιβλίο του Λεονάρντο Τόντο με τίτλο «Cupio dissolvi. Percorsi verso la distruzione di sé» (Επιθυμία για διάλυση, διαδρομές της αυτοκαταστροφής) αναλύει το φαινόμενο της αυτοκτονίας, από την περίπτωση του Ροδόλφου των Αψβούργων, μέχρι τον Όσκαρ Ουάιλντ, τον Τσέζαρε Παβέζε, τον Άντι Γουόρχολ και τον Κερτ Κομπέιν.

O Λεονάρντο Τόντο αναφέρεται ιδιαίτερα στο θέμα της ταυτότητας: στην ψυχική διάσπαση εκείνων που πρέπει να συμφιλιώσουν τον αληθινό τους εαυτό με την αναπαράσταση του εαυτού τους σε ένα δημιουργικό προϊόν. Εξερευνά επίσης τη «μερική αυτοκτονία» όσων δεν επιθυμούν τον άμεσο θάνατο αλλά κάνουν ό,τι μπορούν για να πεθάνουν με υπερβολικές ποσότητες ναρκωτικών, αλκοόλ, φαγητού, σεξ ή extreme sports.

Η πρόθεση του βιβλίου είναι να αφαιρέσει το φαινόμενο της αυτοκτονίας από τον παραδοσιακό ρομαντισμό και την κοινωνιολογική εικασία, και να το επαναφέρει στην ατομική έκφραση ψυχοπαθολογικών καταστάσεων που είναι παρεξηγημένες και συχνά ιάσιμες. Στο πολιτικό επίπεδο, αυτές οι ψυχοπαθολογικές καταστάσεις οδηγούν τα άτομα σε απόρριψη της κοινωνίας· σε αντικοινωνική ή και κοινωνιοπαθή συμπεριφορά: το Cupio dissolvi δεν αφορά ποτέ ένα και μοναδικό άτομο· αφορά ολόκληρη την κοινότητα, ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο.