Διαβάζοντας τον «Παριζιάνο» της Isabella Hammad

Όση ώρα τρώω ένα κρουασάν βουτύρου, διαβάζω το μυθιστόρημα μιας 27χρονης που χαρακτηρίστηκε μεγαλειώδες. Μια φρέσκια ματιά σε μια παλιά ιστορία.

Κατά τη διάρκεια του lockdown, διακόπηκε η συνήθεια να πηγαίνεις σε ένα βιβλιοπωλείο με τις ώρες, να ακουμπάς με τα δάχτυλα τις ράχες των βιβλίων, διαβάζοντας οπισθόφυλλα, προσπαθώντας να καταλήξεις στο κατάλληλο βιβλίο, κοιτώντας υπέροχα εξώφυλλα με τίτλους που κεντρίζουν το ενδιαφέρον.

Ο τίτλος «Ο Παριζιάνος», σε συνδυασμό με το εξώφυλλο, παραπέμπει αλλού – σε κρουασάν με έντονο άρωμα βουτύρου και café au lait, μια βροχερή μέρα δίπλα στον Σηκουάνα, παρακολουθώντας γυναίκες με μακριά παστέλ φορέματα και ομπρέλες, τις οποίες συνοδεύουν άντρες με κουστούμια και τιράντες, σαν να έχουμε μπροστά μας έναν ιμπρεσιονιστικό πίνακα. Ή στη χρυσή δεκαετία του ’20, όπου θα περίμενε κανείς να «ξεφυτρώσει» ο Χέμινγουεϊ σε ένα ματς μποξ με τον Πάουντ, σαν σκηνή βγαλμένη από το «Μεσάνυχτα στο Παρίσι». Θα μπορούσε να παραπέμπει και σε μια ιστορία αγάπης στη Γαλλία της κατοχής, με λίγη κατασκοπία, ή ακόμα και σε μια προσωπική εξιστόρηση κάποιου φοιτητή της Σορβόννης  το Μάη του ’68.

Αλλά κανένα από αυτά τα σενάρια δεν ανταποκρίνεται στην πλοκή του βιβλίου.

Το μυθιστορηματικό ντεμπούτο της 27χρονης Isabella Hammad χαρακτηρίστηκε ως μεγαλειώδες από τη Zadie Smith. Η πένα της Hammad, νικήτριας του Plimpton Prize (ένα ετήσιο βραβείο ύψους 10.000 δολαρίων που απονέμεται από το Paris Review σε έναν αδημοσίευτο ή ανερχόμενο συγγραφέα ενός μυθιστορήματος που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην έκδοσή του), όπως επίσης και του Βραβείου Βιβλίου Παλαιστίνης 2019, ακολουθεί τον Παλαιστίνιο Midhat Kamal, ο οποίος κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου κάνει το μεγάλο και δύσκολο ταξίδι προς τη Γαλλία. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους των σπουδών του στην επιστήμη της Ιατρικής, ο Midhat νιώθει ότι δεν μπορεί πια να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του πατέρα του και, μετά από μια ανατρεπτική ανακάλυψη, αποφασίζει να εγκαταλείψει το Μονπελιέ (όπως επίσης και την πρώτη του μεγάλη αγάπη) και να εγκατασταθεί στο Παρίσι. Εκεί, θα σπουδάσει Ιστορία στην Σορβόννη, θα ανακαλύψει τη νυχτερινή ζωή της Pigalle και στο στενό διαμέρισμα του οικοδεσπότη του στο St.-Germain θα έρθει σε επαφή με έναν μεγάλο κύκλο Αράβων. Κύρια θέματα αυτής της ομάδας είναι ο «Ευρωπαϊκός» πόλεμος, όπως επίσης και το μέλλον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Παλαιστίνη και η ανάμειξη των ευρωπαϊκών δυνάμεων σε εκείνη την περιοχή. Ο Midhat θα επιστρέψει στην πατρίδα του, χωρίς όμως να μπορεί να αφήσει τη Γαλλία πίσω του: «Ανήκω εδώ, όσο και στην Παλαιστίνη».

Η ιστορία της ζωής του Midhat εξελίσσεται παράλληλα με κύρια ιστορικά γεγονότα, τα οποία επηρέασαν τον εικοστό αιώνα, τον Πρώτο Παγκόσμιο, των πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη γενοκτονία των Αρμενίων, τη Βρετανική Εντολή στην περιοχή της Παλαιστίνης… Ο «Παριζιάνος» είναι από τα πρώτα μοντέρνα μυθιστορήματα Παλαιστίνιων συγγραφέων που διαδραματίζονται στην εποχή πριν από την ίδρυση του Ισραήλ.

Η 27χρονη συγγραφέας, η οποία αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης με πτυχίο στη λογοτεχνία, κατάφερε –μετά από αρκετούς μήνες έρευνας στην Παλαιστίνη– να γράψει ένα αριστουργηματικό βιβλίο, που παρά το «τρομαχτικό» μέγεθός του, καθηλώνει τον αναγνώστη, ο οποίος νιώθει ότι διαβάζει κάποιον «κλασικό» συγγραφέα, που πραγματικά έζησε το Παρίσι εκείνης της εποχής. Η ίδια δήλωσε στην εφημερίδα The New York Times ότι «Κάθε φορά που γράφει κάποιος για την Παλαιστίνη, αυτό σχεδόν πάντα συνδέεται με την πολιτική κατάσταση. Αλλά δεν με ενδιέφερε να εξετάσω τη συζήτηση που αφορά στην τρέχουσα εποχή. Το βιβλίο ζωγραφίζει μια συγκεκριμένη εικόνα τού τι συνέβη από την παλαιστινιακή οπτική γωνία, αλλά δεν ήθελα να γράψω κάτι που να μοιάζει με το αυτή είναι η οριστική ιστορία».

Πολλές φορές τα άρθρα για βιβλία τελειώνουν με ένα recommendation προς τους αναγνώστες. Σε αυτή την περίπτωση, δεν αναφερόμαστε πια σε μια σύσταση αλλά σε ένα must-read, το οποίο θα καθηλώσει τον αναγνώστη όχι μόνο λόγω του ιστορικού ενδιαφέροντος, αλλά επειδή οι χαρακτήρες είναι τόσο ανθρώπινοι που νιώθει κανείς σαν να τους έχει μπροστά του, ζώντας τις περιπέτειές τους και νιώθοντας τις ανησυχίες τους. Το βιβλίο, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, αφήνει τον αναγνώστη με μια αίσθηση, σαν αυτός ο ίδιος να έχει μόλις επιστρέψει από το Παρίσι, γιατί, όπως είπε και ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ: «Αν είσαι τόσο τυχερός ώστε να έχεις ζήσει στο Παρίσι την εποχή της νιότης σου, τότε, όπου κι αν πας στην υπόλοιπη ζωή σου, το κουβαλάς μαζί σου, γιατί το Παρίσι είναι μια κινητή γιορτή».