Βιβλιο

«Η Πλατεία και ο Πύργος» του Νάιαλ Φέργκιουσον

Ο συγγραφέας φωτίζει λαμπρά τον μεγάλο αγώνα εξουσίας μεταξύ ιεραρχιών και δικτύων (εκδ. Αλεξάνδρεια)

Στέφανος Τσιτσόπουλος
ΤΕΥΧΟΣ 782
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Παρουσίαση του νέου βιβλίου του Νάιαλ Φέργκιουσον με τίτλο «Η Πλατεία και ο Πύργος», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια

Ο Ζούκεμπεργκ δεν ήταν η αρχή. Αυτό διατείνεται και τεκμηριώνει αψεγάδιαστα ο Νάιαλ Φέργκιουσον στην «Πλατεία και τον Πύργο», ένα βιβλίο όπου τα δίκτυα, οι ιεραρχίες και η πάλη για παγκόσμια ισχύ εξιστορούνται κλιμακωτά. Με ένα εύρος Ιστορίας που χρονολισθαίνοντας φτάνει από το παρελθόν και τους κάποτε κραταιούς πύργους εξουσίας, με τις καφκικές ιεραρχίες τους, στη σημερινή δημιουργική αναρχία της Σίλικον Βάλεϊ.

Σκληρό παιχνίδι: από τις αποικίες των Πορτογάλων στο Μακάο, την κατάκτηση των Ίνκας, τον Διαφωτισμό, τη Μεταρρύθμιση και την Αμερικανική Επανάσταση μέχρι τη Βιομηχανική, τους δυο Παγκόσμιους πολέμους, τη σταλινική τρομοκρατία και την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, το βιβλίο αφηγείται την άνοδο και την πτώση ιεραρχιών που εγκατεστημένες σε ψηλούς πύργους ισχυρίζονταν ή πίστευαν πως κυβερνούν, χωρίς να γνωρίζουν πως η πραγματική εξουσία βρισκόταν πιο κάτω, στην πλατεία της πόλης. Η πλατεία σήμερα ορίζεται από κόμβους όπου διασταυρώνονται το Fb και το Twitter, το Instagram και οι νέες πλατφόρμες.

Από τις λατρείες της Αρχαίας Ρώμης και της Αναγέννησης ως τα νέα μέσα, το βιβλίο μελετά έννοιες όπως συσταδοποίηση, βαθμοί διαχωρισμού, δεσμοί και εξέλιξη της Ιστορίας, που μπορεί οι τύχες της να είχαν να κάνουν με αυτοκρατορικές, πρωθυπουργικές ή στρατιωτικές ιεραρχίες, όμως την αληθινή ισχύ της τη διαχειρίζονταν οι ανατροπείς που δούλευαν υποδόρια και κάτω από τα θεσμικά ραντάρ.

Ο Φέργκιουσον, δε, προβαίνει σε μια τολμηρή πρόβλεψη: κάποιες ιεραρχίες δεν θα αντέξουν στο νέο κύμα διαδικτυακής πίεσης και θα κατακρημνιστούν καθώς η μάχη είναι τετελεσμένη. Καθώς οι προηγούμενες, προ Σίλικον Βάλεϊ, γενιές εργάζονταν σε παραδοσιακές κάθετες δομές, πολίτες μιας αρχαίας δημοκρατίας ιεραρχιών που κυνηγούσε τον πλούτο, το τωρινό zeitgeist τους φαίνεται περίεργο αλλά δεν είναι. Το σημερινό δίλημμα είναι: να είσαι σε ένα δίκτυο και να αλληλεπιδράς με άλλες ίσες σαν εσένα μονάδες που μαζί αποκτάτε επιρροή ή να μετέχεις σε μια ξεπερασμένη ιεραρχία που (νομίζεις πως) κάποια στιγμή θα σου δώσει εξουσία; Ο συγγραφέας είναι κατηγορηματικός: οι ιεραρχίες δημιουργούν γραφειοκρατίες και αρχεία, σε αντίθεση με τα δίκτυα που παράγουν αληθινές ιδέες και δυνάμεις αλλαγής. Τετρακόσιες σελίδες όπου αυτή η ιδιότυπη αρχιτεκτονική επανεξέταση της Ιστορίας προσφέρει μια καινούργια ευκαιρία-φακό για να επανεξετάσουμε το παρελθόν και να φωτίσουμε το ανησυχητικό παρόν, στο οποίο ο κόσμος δεν περιμένει για να ενημερωθεί από τις βραδινές ειδήσεις. Ο συγγραφέας φωτίζει λαμπρά τον μεγάλο αγώνα εξουσίας μεταξύ ιεραρχιών και δικτύων με κεντρική θέση του πως στην παρούσα στιγμή είναι οι κοινωνικοί κύκλοι των σόσιαλ που γράφουν ιστορία και όχι οι παραδοσιακοί πολιτικοί ή οι ελίτ που κυριάρχησαν ως και τα τέλη του 20ού αιώνα. Σύντομα κεφάλαια, διαυγές γράψιμο, εύστοχες διαπιστώσεις: η Σίλικον Βάλεϊ γράφει την Ιστορία και ο κόσμος που χρησιμοποιεί τα προϊόντα της είναι το νέο δίκτυο ενάντια στις ξεπερασμένες ιεραρχίες του παλιού κόσμου. Η μετάφραση είναι του Χρήστου Γεμελάρη.