Βιβλιο

«Εβόρα», ένα πολυδιάστατο μυθιστόρημα

Ο Κώστας Κρομμύδας μας μιλά για την υποκριτική, τη συγγραφή και το νέο του βιβλίο (εκδόσεις Διόπτρα)

Γιούλη Τσακάλου
6’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Συνέντευξη: Ο Κώστας Κρομμύδας μιλάει στην ATHENS VOICE για τη ζωή του, την υποκριτική, τη συγγραφή και το νέο του βιβλίο «Εβόρα» (εκδόσεις Διόπτρα)

Το «Εβόρα» είναι το πιο ώριμο βιβλίο σας μέχρι στιγμής. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια γι' αυτό;
Αλίμονο αν δεν ήταν το πιο ώριμο. Θεωρώ πως είναι αποτυχία γράφοντας ένα βιβλίο να πηγαίνεις προς τα πίσω, αντί να κοιτάς μπροστά. Η «Εβόρα» είναι ένα μυθιστόρημα λιτό και συμπαγές. Τα θέματα που πραγματεύεται φτιάχνουν έναν οδηγό ζωής, όπου μπορούμε να ανατρέχουμε ξανά και ξανά, για πράγματα τα οποία βρίσκουν εφαρμογή στην καθημερινότητά μας. Θέλω, και ελπίζω, πως δεν είναι απλώς ένα μυθιστόρημα αλλά ένα βιβλίο για το πώς θα γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Που θα μας ψιθυρίσει το πώς θα ξανακερδίσουμε τη χαμένη γαλήνη μας. Η Έβορα έδειξε και σε μένα τον ίδιο τον δρόμο για να προσπαθήσω να γίνω καλύτερος άνθρωπος. Για τους γύρω μου, για το περιβάλλον και την ίδια τη φύση.

Πώς εμπνευστήκατε τον ιδιαίτερο αυτό τίτλο και τι σημαίνει για εσάς;
Εβόρα για μένα είναι ένας τόπος, αλλά ταυτόχρονα και ένα ιδιαίτερο συναίσθημα. Στο βιβλίο μου είναι τα παρακάτω... ~Αέρας, άνεμος, δροσερός καιρός, δροσερός τόπος, σκιερό μέρος... Απολαμβάνουν οι αισθήσεις... Απολαμβάνει και η ψυχή... Εβόρα ή και Ευώρα, η καλή ώρα, η ιδανική στιγμή της ημέρας...
Αν και, η έμπνευση προήλθε από την πανέμορφη φύση στο χωριό Παναγίτσα στην Έδεσσα, σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι άνθρωποι που γνώρισα εκεί. Αυτοί και οι ιστορίες τους με ενέπνευσαν ιδιαίτερα.

Οι περισσότερες κριτικές για τα βιβλία σας είναι πολύ καλές. Αλήθεια, σας ενοχλούν οι αρνητικές κριτικές και, αν ναι, πώς αντιδράτε;
Είναι κάτι που με ρωτάνε συχνά και η απάντησή μου είναι ξεκάθαρη. Είναι άλλο να κρίνω το έργο ενός ανθρώπου με όρους που δεν προσβάλλουν τον ίδιο και την προσωπικότητά του, κι άλλο μέσα από τη γνώμη μου να εκφράζω την εμπάθεια και την όποια μετριότητα κουβαλάει ο καθένας. Αυτό που ονομάζεται εσείς «κακή κριτική», όταν γίνεται με καλή πρόθεση, με βοηθά ιδιαίτερα στο έργο και στη δουλειά μου. Δεν είμαι απ’ αυτούς που πιστεύουν ότι τα κάνουν όλα καλά ή ότι η δουλειά μου αρέσει σε όλους. Οφείλω πολλά σε εκείνους που με την ειλικρινή τους άποψη με έκαναν καλύτερο.

Από το πρώτο σας βιβλίο «Μπαμπά, μεγάλωσέ με» μέχρι το τελευταίο σας «Εβόρα», τι έχει αλλάξει στη ζωή και στη γραφή σας;
Προσπαθώ από βιβλίο σε βιβλίο να βελτιώνομαι, καθώς επίσης και κάθε νέο βιβλίο μου να είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα. Οι φανατικοί μου αναγνώστες το αποζητούν αυτό. Πιστεύω πως όλη αυτή η τριβή με ωριμάζει…

Για ακόμα μια φορά οι γυναικείοι χαρακτήρες πρωταγωνιστούν σε μια ιστορία σας. Μπορεί ένας άντρας συγγραφέας να ισχυριστεί ότι είναι γνώστης της γυναικείας ψυχολογίας;
Ένας άντρας που έχει μελετήσει την γυναικεία ψυχολογία, νομίζω ότι μπορεί να γίνει και ο καλύτερος εκφραστής της. Φαντάζομαι ότι το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε μια γυναίκα που γράφει σαν άνδρας. Είναι πολύ διαφορετικά τα συναισθήματα τα οποία μπορεί να εξερευνήσει κάποιος στο αντίθετο φύλο και αυτό από μόνο του περιέχει κάτι πολύ δημιουργικό, ιδιαίτερο και μοναδικό. Για μένα αποτελεί έμπνευση να γράφω ως γυναίκα, για γυναίκες και για άνδρες αναγνώστες...

Μετά από την επιτυχία του μυθιστορήματος «Ουρανόεσσα», το οποίο βραβεύτηκε το 2017 ως το καλύτερο μυθιστόρημα της χρονιάς στην κατηγορία «Ηρωίδα έμπνευση», βρεθήκατε αντιμέτωπος με το δίλημμα του επόμενου σας έργου και τον φόβο σύγκρισής τους από το αναγνωστικό κοινό;
Θα σας πω ψέματα αν ισχυριστώ ότι δεν με ενδιαφέρει η γνώμη του κοινού διότι, νομίζω ότι ως ένα βαθμό, αυτή με έχει κάνει καλύτερο συγγραφέα. Όπως ανέφερα και πριν, προσπαθώ από βιβλίο σε βιβλίο να γίνομαι καλύτερος. Δε με ενδιαφέρει να γράφω απλά επιτυχημένες ιστορίες με την ίδια συνταγή. Θα ήταν αφόρητα κουραστική αυτού του είδους η διαδικασία, τόσο για μένα όσο και για τους αναγνώστες μου. Προσπαθώ κάθε ιδέα να είναι λίγο πιο δημιουργική από την προηγούμενη. Να κρατάει κι εμένα σε εγρήγορση, να αποδίδω περισσότερο, έτσι ώστε η ιστορία μου να έχει ενδιαφέρον.

Τα βιβλία που έχει γράψει ο Κώστας Κρομμύδας

Με κάθε σας βιβλίο επισκέπτεστε σχεδόν ολόκληρη την Ελλάδα, θα σας λείψει φέτος αυτό; Πείτε μας πώς είναι αυτή σας η εμπειρία.
Έχω πραγματοποιήσει πάνω από τετρακόσιες εκδηλώσεις τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η ιδιαίτερη σχέση που έχω αναπτύξει με τους αναγνώστες μου, νομίζω πως μπορεί να αντέξει μια χρονιά χωρίς εκδηλώσεις από κοντά. Άλλωστε το διαδίκτυο μου έδωσε τη δυνατότητα να μπω στα σπίτια των ανθρώπων που δεν κατάφεραν ποτέ να έρθουν σε κάποια εκδήλωσή μου. Θέλω να πιστεύω ότι πολύ σύντομα θα ξαναβρεθούμε όλοι πάλι από κοντά στις όμορφες εκδηλώσεις μας.

Υπηρετείτε δύο τέχνες με το ίδιο πάθος και ένταση; Ποια υπερτερεί της άλλης;
Είμαι από τους πολύ τυχερούς που η μία τέχνη βοηθά και μπορεί να συνυπάρχει αρμονικά με την άλλη. Τα τελευταία εννέα χρόνια είμαι συγγραφέας και ηθοποιός με αυτή τη σειρά ακριβώς. Σαφέστατα όμως, αν έπρεπε αυτή τη στιγμή να διαλέξω κάτι, θα διάλεγα τη συγγραφή. Ξεκάθαρα.

Σας γνωρίσαμε μέσα από την υποκριτική. Από το 2012 μέχρι και σήμερα γράφετε συστηματικά. Τι είναι αυτό που σας έκανε να πάρετε την πένα και να ξεκινήσετε;
Για να ακριβολογήσω θα σας πω ότι πήρα… μολύβι και ξεκίνησα να γράφω, αφού η πρώτη προσπάθειά μου στη συγγραφή έγινε από πολύ νωρίς. Κάπου στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου άρχισα να γράφω τα πρώτα ποιήματά μου και κάποιες μικρές ιστορίες. Η πρώτη, αν θέλετε, επαγγελματική μου απόπειρα με τη συγγραφή όμως έγινε μετά τη γέννηση της κόρης μου, η οποία αποτέλεσε μεγάλη έμπνευση για εμένα.

Η σύζυγός σας, Μαρίνα Γιώτη, είναι συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Πώς είναι να συνυπάρχουν στο ίδιο σπίτι η μοναχική δουλειά ενός ζευγαριού με το ίδιο αντικείμενο εργασίας; Υπάρχει ανταγωνισμός, επεμβαίνει ο ένας στη δουλειά του άλλου; (γέλια)
Είναι μεγάλο πλεονέκτημα να έχεις μέσα στο σπίτι σου τη συμβουλή ενός καλλιτέχνη. Και οι δύο παραμύθια γράφουμε, ουσιαστικά. Η Μαρίνα για τα παιδιά κι εγώ για τους μεγάλους. Μόνο που εκείνη ντύνει και με εικόνες τις ιστορίες της. Όποιος ανταγωνισμός υπάρχει μεταξύ μας είναι εξαιρετικά δημιουργικός και νομίζω ότι μας έχει κάνει καλύτερους όλα αυτά τα χρόνια, σε αυτό που κάνουμε.

Τι πρέπει να έχει ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ο ήρωάς σας ή η ηρωίδα σας;
Να μην εμπεριέχει η ύπαρξή του κανένα πρέπει. Μισώ τα πρέπει στους ήρωές μου, γιατί αγαπώ τη διαδικασία δημιουργίας τους. Είναι παράξενο το πώς επιλέγω τους ανθρώπους και τις ιστορίες που με εμπνέουν. Ακόμη και εγώ δεν έχω καταφέρει να το εξηγήσω αλλά νομίζω ότι είναι αυτή η ιδιαιτερότητα που έχουν κάποιοι άνθρωποι, την οποία αντιλαμβάνομαι με έναν πολύ προσωπικό, μοναδικό τρόπο. Υπάρχουν άνθρωποι που με έχουν εμπνεύσει και έχουν επηρεάσει το έργο μου αλλά δεν θα το μάθουν ποτέ.

Εσείς ανοίξατε τα φτερά σας στο εξωτερικό και ως συγγραφέας, αφού έχουν μεταφραστεί έως τώρα 5 βιβλία σας, αλλά και ως ηθοποιός. Θέλετε να μας πείτε την εμπειρία σας και πώς τα καταφέρατε; Πόσο δύσκολο/εύκολο είναι για έναν συγγραφέα να κυνηγήσει το όνειρο και στο εξωτερικό;
Θέλω να σταθώ στο τελευταίο σκέλος της ερώτησης και να μιλήσω για το πόσο εύκολο η δύσκολο είναι να γίνονται μερικά πράγματα. Οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν το αποτέλεσμα και νομίζουν πως ό,τι συμβαίνει, συμβαίνει σχετικά εύκολα. Και στις δύο περιπτώσεις που αναφέρατε υπάρχει από πίσω πολλή δουλειά και επιμονή. Ως ηθοποιός δούλεψα πολύ τα τελευταία χρόνια για να φτάσει αυτή η στιγμή της συμμετοχής μου στην αγγλική σειρά. Σε ό,τι αφορά την έκδοση των βιβλίων στο εξωτερικό, επίσης χρειάστηκε επιμονή, κόπος, αλλά και επένδυση χρημάτων για να μεταφραστούν τα βιβλία και να στηθούν όπως αρμόζει στη μεγάλη πλατφόρμα του Amazon. Τα πράγματα όμως πηγαίνουν εξαιρετικά και αυτό μου δίνει δύναμη για να συνεχίσω στην μετάφραση και των επόμενων βιβλίων μου. Είναι ιδιαίτερα γοητευτικό να λαμβάνω μηνύματα από πολίτες του κόσμου, που διαβάζουν τα βιβλία μου στα αγγλικά.

«Πόσο διαφορετική θα μπορούσε να είναι η ζωή μας, αν είχαμε τη δύναμη να τολμήσουμε αυτά που θέλουμε». Είστε ένας άνθρωπος που τολμάτε;
Ανατρέχοντας στο παρελθόν, σε όλη μου τη ζωή υπήρξαν δεκάδες στιγμές που τόλμησα και αυτό με πήγε παρακάτω και με έφερε σήμερα εδώ που είμαι. Αν δεν το είχα κάνει, δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα ήταν η ζωή μου. Το να είσαι τολμηρός σημαίνει ότι μπορεί να προκαλέσεις αλλά, και να αλλάξεις τη μοίρα σου. Από την άνεση του καναπέ ελάχιστες αλλαγές θα συμβούν στη ζωή...

Ποιοι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο; Οι συγγραφείς το μπορούν;
Μα, η δικιά μου ζωή άλλαξε από κάποιους συγγραφείς. Σαφέστατα η πορεία κάποιων ανθρώπων μπορεί να πάρει άλλη τροπή διαβάζοντας ένα και μόνο βιβλίο. Για να καταφέρει όμως ένας συγγραφέας να διεισδύσει σε αυτό που λέμε «εμπιστοσύνη των αναγνωστών του», πρέπει να κερδίσει την ψυχή τους με το ταλέντο του και την εν γένει συμπεριφορά του. Συγγραφέα δεν σε κάνουν μόνο αυτά που γράφεις, αλλά και το πώς συμπεριφέρεσαι στην ιδιωτική σου ζωή. Ομολογώ όμως πως τη δική μου ζωή την επηρέασαν και άνθρωποι που δεν ήξεραν καν να γράφουν.

Η Ελλάδα ζει δύσκολες στιγμές, όπως και όλος ο κόσμος φυσικά. Πιστεύετε πως υπάρχουν ακόμη ευκαιρίες κυρίως για τους νέους ανθρώπους; Θα τα καταφέρουμε;
Είναι κάτι που λέω συχνά σε συνεντεύξεις μου και δυστυχώς στεναχωρεί, ή και προβληματίζει θα έλεγα, κάποιους ανθρώπους. Όποιος θέλει, βρίσκει τον τρόπο. Σαφέστατα υπάρχουν και κάποιοι παράγοντες τους οποίους δεν μπορείς να ελέγξεις, όπως η τύχη ή η έλλειψη αξιοκρατίας, αλλά γενικότερα πιστεύω ότι όποιος θέλει να δουλέψει, θα βρει τον τρόπο. Τα υπόλοιπα, τις περισσότερες φορές, είναι απλά δικαιολογίες.

Και τέλος: «Όλοι έχουν ένα σλόγκαν, είτε το ξέρουν είτε, όχι, έναν αυτοπροσδιορισμό»: Το δικό σας σλόγκαν;
Κάνε το καλό και το καλό θα σε ανταμείψει.